Zestig preken van Augustinus in het kader van liturgisch jaar vertaald

In het project werd samengewerkt door de classici drs. Joost van Neer en drs. Paul Wammes, door de neerlandica dr.s. Anka Tigchelaar en door de theoloog dr. Martijn Schrama. Dr. Schrama is Augustijn en priester en docent patristiek aan de Katholieke Theologische Universiteit Utrecht.

Anka Tigchelaar is de enige protestant en zij is ook bewust gekozen om „het al te katholieke taalgebruik van vraagtekens te voorzien”, zo zegt studiesecretaris van het Instimut en coördinator van het vertaalproject, drs. H. van Reisen. Het rooms-katholieke uit zich ook in het gebruik van de Willi brord-vertaling in de prekenbundel. Voor deze vertaling is onder meer gekozen omdat deze gangbaar is binnen de Augustijnse orde en liturgie en ook om de vertaalde preken een ruime toegang te verschaffen voor Nederland en België, aldus Van Reisen.

Groen licht

Het hele vertaalwerk van het oeuvre van Augustinus is grotendeels een rooms-katholieke zaak geworden, zo blijkt uit de woorden van de studiesecretaris. Hij verwijst naar namen als Christine Mohrmann (voormalig hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Nijmegen) en de bekende Augustinus-vertaler. dr. Gerard Wijdeveld, een „consciëntieus katholiek”.

Deze laatste vertaalde naast “De Stad van God” en de “Belijdenissen” ook een aantal preken van Augustinus. Ze werden door uitgeverij Ambo uitgegeven onder de titel van “Twintig preken” (1986) en “Carthaagse preken” (1988). Volgens Van Reisen is er uit protestantse hoek ook belangstelling voor het vertaalwerk van Augustijns Instituut. Dat uit zich niet in participatie in de projecten maar wel vinden de uitgaven gretig aftrek.

Het Augustijns Instituut is momenteel bezig met de vertaling van de Tractaten van Augustinus op het Johannes-evangelie. Het gaat om een 124 preken c.q. verhandelingen. Ook is er nu officieel groen licht gegeven voor een nieuw project: de vertaling van zestig preken van Augustinus over het Matthëus-evangelie. De Augustijner orde heeft hiervoor inmiddels het benodigde geld beschikbaar gesteld.

Aan het project van de liturgische preken “Als licht in het hart” is vier jaar aan gewerkt, waarbij de vier deelnemers aan het project zo ’n tien uur per week bezig waren met het vertaalwerk. Elke maand kwamen zij in Eindhoven bijeen om de resultaten te bespreken.

Levendig contact

Augustinus heeft veel gepreekt, zo blijkt uit de uitvoerige inleiding van dr. Schrama in het boek. Dankzij vele speurtochten heeft men nu de beschikking over ongeveer zeshonderd preken. Naar schatting is dat slechts 10 procent van het totale aantal preken die Augustinus ooit heeft gehouden. De kerkvader heeft gedurende de veertig jaren dat hij het ambt van bisschop in Hippo bekleedde, meer dan 6(X)0 keer gepreekt.

In de inleiding tot de prekenbundel gaat dr. Schrama in op de achtergrond van de preken van Augustinus, de overlevering in handschriften, het eigen genre van de preken en de liturgische setting. Typerend voor de preekstijl van de kerkvader was de improvisatie. Hij hield de preken uit zijn hoofd en luisteraars konden reageren. Hun vragen verwerkte Augustinus soms in de preken die door de toenmalige snelschrijvers (stenografen) opgetekend werden. Zo was in ieder geval een levendig contact met de kerkgangers gewaarborgd.

Terwijl Augustinus zat, stond de gemeente. Augustinus ’ preken duurden vermoedelijk tussen de dertig en negentig minuten. Augustinus zag de Schriften in theologisch opzicht als één geheel. Dat is een verschil met de huidige opvatting, zo merkt Schrama op, waarbinnen, door het historischkritisch onderzoek, de Schrift fungeert als „een bibliotheek van verschillende soorten geschriften”.

Inclusief

Schrama merkt op dat de toenmalige kerkleden over een groter vermogen beschikten om naar gesproken woorden te luisteren en die te verwerken dan de huidige westerse mens. De vertalers hebben de vertaalde preken ook geschikt willen maken om voorgelezen te worden. Gekozen is ook voor „inclusief ’ taalgebruik, zodat “fratres” (broeders) vertaald werd met “broeders en zusters”.

De zestig preken in de bundel bevatten een evenredige selectie van preken voor Kerst, nieuwsjaarsdag, epifanie, de veertigdagentijd. Goede Vrijdag, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren. De paaspreken zijn in de meerderheid, omdat de meeste liturgische preken vallen in de periode tussen de veertigdagentijd (de vastentijd) en Pinksteren. Het totaal aantal liturgische preken van Augustinus is ongeveer 150. De uitgave (Ambo, Baam) is voorzien van verklarende aantekeningen en telt 295 bladzijden. De verkoopprijs bedraagt ƒ 59,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen