„Gezinsbeleid te fragmentarisch”

Maar minister Melkert was alweer vertrokken toen mevrouw Knijn het woord voerde. De bewindsman van sociale zaken had een welkom toegeroepen aan zijn Noorse ambtscollega Grete Berget van kinder- en gezinszaken op een bijeenkomst van deskundigen van de Nederlandse Gezinsraad gisteren. Hij zei daarbij dat hij vooral „impliciet” gezinsminister was.

Juist dat impliciete, dat vage, hekelde de sociale-wetenschapsvrouw Knijn van de Utrechtse universiteit in haar toespraak. Het feit dat Nederland geen uitgesproken gezinsbeleid onder verantwoordelijkheid van één ministerie voert, leidt volgens haar tot een woud van wetjes en regeltjes voor de gezinnen en andere leefeenheden.

Ingeslapen debat

De Gezinsraad wilde met de bijeenkomst het ingeslapen debat over het aanstellen van een gezinsminister nieuw leven inblazen. De christen-democratische oppositieleider Heerma pleitte daar vorig jaar november voor. Na aanvankelijke walging -het CDA zou terugwillen naar de spruitjeslucht van de jaren vijftig- pikten de paarsecoalitiepartijen het pleidooi ook op. Zeker nadat het CDA verklaarde dat het gezin in verschillende leefvormen kan bestaan.

Dat was gisteren ook het uitgangspunt. De Gezinsraad zegt in een nieuwe folder dat hij zich inzet „voor de positie van gezinnen en andere leef vormen”. Eén moeder met kinderen, twee moeders met kinderen, twee vaders met Idnderen, de brede hoofdstroom van de Nederlandse samenleving accepteert dit als een vorm van een “gezin”, of anders als “leefvorm”.

De Gezinsraad wilde de discussie over een aparte bewindspersoon voor de familie weer oprakelen door de Noorse gezinsminister, Berget, uit te nodigen. Twee wetenschapsmensen reageerden op haar betoog. Ze gaven vooral af op het ontbreken van een duidelijk Nederlands gezinsbeleid.

Een verklaring hiervoor ligt volgens gezinssocioloog dr. C. de Hoog van de Wageningse vakgroep huishoudstudies in het feit dat Nederland gezinsbeleid ziet als een beleid dat het krijgen van kinderen propageert. Bovendien was het afwijzen van een gezinsbeleid een „lakmoesproef voor progressiviteit, om zich vervolgens huiswaarts te begeven en zich te koesteren aan het gezinsleven”.

Maatregelen voor het gezin in de jaren zeventig en tachtig waren niet gericht op emancipatie van de vrouw, aldus De Hoog. „J^ederland is het enige land in Europa waar zo veel vrouwen na het krijgen van kinderen de arbeidsmarkt verlaten en er niet meer terugkeren. Zelfs in het conservatieve Engeland keren meer vrouwen terug op de arbeidsmarkt”. Nu, er werd gisteren het nodige ge

daan om dat oerconservatieve Nederland op dit punt te ‘bekeren’. De Noorse gezinsminister nam meteen het voortouw door te stellen dat gezinsbeleid in haar land sterk is gekoppeld aan emancipatiebeleid. „Goed gezinsbeleid is gebaseerd op de gelijkheid van beide seksen en versterkt die ook”, zei de bewindsvrouwe. Het Noorse beleid is er dan ook op gericht dat ouders (lees: moeders) met jonge kinderen kunnen blijven werken.

Vervolgens ma^te mevrouw Berget duidelijk welke maatregelen Noorwegen daartoe onder haar gezinsbewind heeft genomen. Een ouder schapsverlof laat ouders na de bevalling 42 weken volledig doorbetaald bij hun kind of zelfs een geheel jaar met 80 procent salaris. Vanaf 1993 zijn vaders verplicht ten minste vier weken van dit verlof alleen te vervullen. Anders is het paar die vier weken kwijt. „Voorzichtige dwang”, noemde ze dat.

In plaats van het ouderschapsverlof mogen beide ouders zich acht maanden volledig wijden aan de jonggeborene, daarna twee jaar lang 80 procent werken en 20 procent verzorgen. Vaders moeten rond de geboorte van hun kind twee weken vrij zijn. Beide ouders mogen een jaar onbetaald ouderschapsverlof opnemen. De overheid vergroot het aantal crèches.

Omdat 44 procent van de kinderen uit ongehuwde (meestal samenwonende) moeders geboren worden en echtscheiding ook in Noorwegen een ernstig probleem is geworden, moeten alle echtparen met problemen naar een soort bureau voor maatschappelijk werk. Ten slotte zijn er bureaus voor opvoeding en een uit Zweden „gestolen” idee: praatgroepen voor vaders.

Voorzichtige dwang

De maatregelen werken. In 1993 benutte 4 procent van de Noorse vaders het ouderschapsverlof Een luttele twee jaar later neemt 70 procent van de vaders in Noorwegen het „voorzichtig gedwongen” ouderschapsverlof op.

De Nederlanders likten hun vingers af bij zo’n emancipatorisch beleid. „Hadden wij dat maar, hadden wij maar zo’n minister”, verzuchtte mevrouw Knijn. De aanwezige politici, G. H. Terpstra (CDA) en de dames S. van Vliet (D66) en J. M. de Vries (VVD), voelen veel voor de emancipatiebevorderend beleid, maar wijzen de dwang af. Alleen mevrouw M. M. van der Burg, kamerlid voor de PvdA, ziet wel wat in dwang. „Mij spreekt die gedachte aan, als je werkelijk tot een verdeling van het beschikbare werk tussen mannen en vrouwen wil komen”. De bijeenkomst van gisteren maakte

vooral duidelijk dat volgens de goegemeente gezinsbeleid moet zijn gericht op de emancipatie van de vrouw. Welke kant Nederland kan opgaan, hebben we gisteren van Noorwegen ‘geleerd’. We weten wat ons te wachten staat: onder voorzichtige dwang moet de moeder het huis uit.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen