Molenaarsgilde hoopt op frisse bries

Oomkens is de beheerder van de achtkante stellingraolen -anno 1862- in Winschoten, „een van de grootste in de provincie”. De kolos ondergaat momenteel een restauratie. „Maar hij draait deze zomer weer”, verzekert de Gilde-secretaris terwijl hij over het met molenstenen bestrate pad naar zijn woning loopt. Oomkens is zelf actief als molenaar. „Dat kost me gemiddeld een dag per week”.

Van de 160 leden beoefenen zo’n 75 enthousiastelingen hun niet-alledaagse hobby. Dat mogen er best wat meer zijn, vindt het Gilde. „Twee mensen op een molen is veiliger, gezelliger en gemakkelijker”, vertelt Oomkens. Vandaar de oproep voor nieuwe vrijwilligers. Iedereen kan het leren, denkt hij. Het huidige ledenbestand vermeldt „jonge en oude mensen, mannen en vrouwen, dierenartsen en laaggeschoolden”.

Toch kan iemand zich niet zomaar molenaar noemen. Een diploma van de Hollandse Molen is daarvoor noodzakelijk. Oomkens haalt de lesboeken erbij. Dikke pillen met titels als Zingende stenen. Van haver tot Gort, Weercursus en Boek over wieksystemen. Een wiek is een wiek, zou je zeggen. Niets is minder waar. Molenaars in spe dienen te weten dat zo’n vleugel onder andere bestaat uit een askop, bladveer, trekstang, veergeleider, vaste windborden, koppelbeugel. zwichtkleppen, treklat, klepliertje, buitenlooplad en hekkenslot. Dat is dan één pagina uit een van de boeken.

Overdreven, al dat geleer, zo luidt de mening van de nog altijd actieve Lemminga. De oude baas hecht meer waarde aan de praktijk. „Jongens die vroeger molenaarsknecht werden, hadden daarvoor vaak nog nooit een molen van binnen gezien. Ze leerden het vak tijdens het werk”. Lemminga begeleidt nu twee leerlingen. „Eentje is pas gesjeesd voor zijn theorie-examen. Terwijl ik die knaap gerust alleen durf te laten”.

Lemminga, zelf molenaarszoon, zat tot zijn 62ste in het vak en is nog wekelijks te vinden op watermolen De Dellen bij Scheemda. Verder houdt hij een oogje in het zeil bij de Westerse watermolen, eveneens in Scheemda, en bij de korenmolen in Noordbroek. „Ik ben al met al ongeveer twee dagen per week in touw”, denkt hij. En met liefde, want een molen moet draaien. „Stilstand is funest”.

Met zijn vereelte handen haalt hij de vang -„de handrem”- van het bovenwiel en draait de houten kleppen aan de wieken dicht. Krakend komt het gevaarte in beweging. „Deze molen is een curiositeit. Hij hoeft niks. Het automatische gemaal zorgt voor een goed waterpeil. Maar de houten vijzels van de molen moeten ook een keer nat, nietwaar?”. En dat worden ze. Kolkend en borrelend schuimt het water ruim een meter naar boven om dan naar de vaart weg te lopen. „Bij windkracht 5 dertig kubieke meter per minuut”, doceert de krasse baas.

Gilde-secretaris Oomkens noemt Lemminga „de ruggengraat van de organisatie”. „Die man loopt al zo lang mee, weet zo verschrikkelijk veel. Nieuwelingen zullen nooit al die prachtige verhalen leren”. Ook de weerkennis van de nestor schijnt fenomenaal te zijn. „Dat is belangrijk”, vertelt Oomkens. „Het weer is vriend en tegelijkertijd vijand. Bij storm, onweer of ijzel moet je wel de juiste maatregelen nemen zodat de molen niet in de soep draait”.

Feeling

Lemminga kan dat bevestigen. „Van leerlingen kan ik na driekwart jaar wel zeggen of het wat wordt. En als ze een beetje feeling voor het weer hebben, hoeven ze wat mij betreft geen examen te doen”. Hij gaat in de wind staan. „Kracht drie of vier, daarmee houdt het wel op”, schat hij. „Maar de wind trekt wel aan. Morgen waait het een stuk harder”.

Zijn specialiteit heeft Lemminga niet van een vreemde. „Mijn grootvader was zeeman op de grote vaart. Later kwam hij op een molen, ’t Kwam voor dat er nauwelijks genoeg wind was om te malen. Toch beval hij dan plotseling dat de kap moest worden gekruid. Een paar uur later vlogen de pannen van het dak”.

Mensen zoals grootvader zijn er niet veel meer, stelt Oomkens. „Vroeger leefden we meer in en met de natuur. Tegenwoordig stapt het merendeel van de Nederlanders ’s ochtends in de auto, brengt de dag ergens binnen door en rijdt weer naar huis. Misschien dat ze het weerbericht nog horen, maar daar blijft het vaak bij”.

Naast alle kennis, kunde en feeling is een flink portie fysieke gezondheid van belang. Oomkens: „In mijn molen is een klim van 10 meter nodig om de werkvloer te bereiken”. Voor het uitrollen van de zeilen komt daar nog een klauterpartij in de wieken bij”. De kap van de watermolen van Lemminga weegt „al met al 15 ton”. „Ik houd alles goed in de poets, maar er komt wel wat bij kijken om dat gewicht in de juiste stand te kruien”.

Het Gilde hoopt volgende week zaterdag tijdens de Nationale Molendag het ledenbestand wat op te kunnen vijzelen. Een hobbymolenaar hoeft het voor het geld niet te doen. Ook niet te laten trouwens. „Het lidmaatschap van de verschillende verenigingen bedraagt een paar tientjes en de cursus is ook best te betalen”.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen