Kerk moet kritisch naar haar eigen regels kijken

Deze raad gaf mr. D. A. C. Slump gisteren mee aan de deelnemers aan het symposium ”Kerk, recht en samenleving” in Groningen. Dit vond plaats ter ere van universitair hoofddocent mr. F. T. Oldenhuis, die 25 jaar werkzaam is aan de rechtenfaculteit van de Groningse universiteit. Ongeveer 170 personen uit de kerkelijke en de juridische wereld woonden de dag bij. Op het programma stonden vier lezingen.

Mr. Slump, vice-president van de Utrechtse rechtbank, stelde dat kerken een eigen rechtsgang mogen creëren omdat in het burgerlijk wetboek uitdrukkelijk is bepaald dat ze worden geregeerd door een eigen statuut. De vraag is echter of de kerkelijke rechtsgang wel voldoet aan „elementaire beginselen” zoals hoor en wederhoor in alle facetten, en aan de noodzakelijke onpartijdigheid van het orgaan waarbij men in beroep gaat. Alleen dan zal de burgerlijke rechter, als deze erbij betrokken wordt, terughoudend de regels toetsen.

Geen willekeur

„Geschillen binnen een geloofsgemeenschap zouden eigenlijk binnen die gemeenschap moeten worden opgelost, desnoods beslecht. Is de wereldlijke rechter wel geschikt om dergelijke zaken te behandelen? Beschikt hij over de fijngevoeligheid om zich in te leven in de eigen aard van zulke geschillen?” Volgens mr. Slump heeft de rechter aan deze vragen, hoe legitiem ze ook zijn, geen boodschap. Iedereen die denkt dat zijn rechten of plichten in het geding zijn, heeft toegang tot de burgerlijke rechter. „Daarom is de vraag niet óf de rechter zich mag mengen in bepaalde kerkelijke geschillen, maar hóé hij dat doet”.

Om het antwoord op de laatste vraag op het spoor te komen, haalde mr. Slump voorbeelden uit jurisprudentie aan. Daaruit werd duidelijk dat de rechter niet kiest tussen verschillende geloofsopvattingen die aan een conflict ten grondslag kunnen liggen. Wel past hij een marginale toets toe. In de kerkelijke rechtsgang mag namelijk geen sprake zijn van willekeur of kwade trouw, schending van fundamentele rechtsregels of regels van interne besluitvorming. Ook bleek uit de voorbeelden dat het interne recht van de kerk uitdrukkelijk het toetsingskader voor de burgerlijke rechter vormt.

Mr. Slump benadrukte dat de rechter wel degelijk betekenis toekent aan uitspraken die bijvoorbeeld een classis doet over een bepaalde kwestie. Ook dan toetst hij marginaal en hanteert hij het criterium of sprake is van schending van fundamentele regels van burgerlijk recht.

Met mr. Oldenhuis stelde de vice-president van de Utrechtse rechtbank dat de rechter zich bij een kerkelijk geschil in beginsel van een inhoudelijk oordeel moet onthouden zolang iemand binnen zijn kerk(en) nog in beroep kan gaan. „De uitkomst van de interne rechtsgang moet de rechter marginaal toetsen”.

Stichtingen

Prof mr. T. J. van der Ploeg wijdde zijn lezing aan ”Fusie, federatie en splitsing van kerken en burgerlijk recht”. De hoogleraar privaatrecht aan de Vrije Universiteit ging ook in op het Samen-op-Wegproces. Naar zijn mening verdwijnen bij de totstandkoming van de VPKN (SoW-kerk) op plaatselijk vlak geen gemeenten. „Ook blijven ze vermogensrechtelijk rechthebbende op de kerkelijke goederen, zij het dat de regels ten aanzien van het vermogensbeheer kunnen veranderen”

Op dit laatste punt bestaat volgens hem misverstand. „Het synodale toezicht van de Nederlandse Hervormde Kerk of van de toekomstige VPKN houdt niet een volledige zeggenschap in ten aanzien van het vermogen van de zelfstandige onderdelen (gemeenten). Het onderbrengen van het vermogen van plaatselijke gemeenten in stichtingen is dus zowel in strijd met de beheersregels van de kerk als overbodig”, aldus prof Van der Ploeg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen