Agenda Europa extra gecompliceerd

Hoe gecompliceerd die agenda wel is, blijkt nu twee grote lidstaten van de Europese Unie (EU) straks bij de Europese top in Amsterdam in juni door andere regeringen worden bestuurd dan op het moment van Van Mierlo’s aankondiging.

Volgende week, op 1 mei, gaan de Britten naar de stembus. Volgens de laatste peilingen zullen zij de socialistische Labour-oppositie aan de macht helpen. Maar het is gevaarlijk om daarop te rekenen, want de opiniepeilers in Groot-Brittannië hebben zich al eerder vergist. Totdat bekend is hoe de nieuwe Britse regering eruit gaat zien, zit er niet veel schot in de ”intergouvernementele conferentie” (IGC) over de hervorming van het Verdrag van Maastricht.

De Conservatieve Tories van premier John Major zien al niet veel in voorstellen voor uitbreiding van de meerderheidsbesluitvorming (waarbij zij hun veto-mogelijkheid verliezen), in uitbreiding van de rol van de Europese Commissie en van het Europese Hof van Justitie (waardoor de ‘dictatuur’ van Europa nog wordt versterkt) of opheffing van grenscontroles (die volgens veel Britten het einde zou betekenen van de soevereiniteit van ”fort Albion”).

Er zijn bij de IGC-onderhandelingen dan ook geen concessies te verwachten van de Conservatieven, die de socialisten ervan beschuldigen dat die Groot-Brittannië aan Europa zullen ‘verkopen’ als zij aan de macht komen. Stagnatie dus bij de IGC, waar staatssecretaris Michiel Patijn de kwestie onlangs laconiek omschreef: „Het probleem is dat een van de partijen niet echt meedoet”.

Tweede partij

Daar komt nu een tweede belangrijke partij bij, waar de verkiezingsstrijd inmiddels ook is losgebarsten: Frankrijk. Ook van de Fransen zijn geen grote concessies te verwachten, zeker ook gezien de gereserveerde houding van veel Franse burgers tegenover het geïntegreerde Europa. De Frans-Duitse ‘motor’ van Europa valt dus tot begin juni stil.

Arm Nederland, want dat moet als dienstdoend voorzitter van de Europese Unie proberen om daarna tijdens de top in Amsterdam op 16 en 17 juni nog een verdrag op tafel zien te krijgen, dat onder andere als handboek moet dienen bij de geplande uitbreiding van de Unie. Twee weken, dat is praktisch onmogelijk. Ook al houdt premier Kok de moed erin en zegt hij dat laatste dagen, soms zelfs laatste uren, beslissend kunnen zijn voor het resultaat van zulke onderhandelingen.

Extra gecompliceerd

Dat is misschien waar, maar dan gaat het om laatste knopen waar onderhandelaars technisch niet uitkomen en die de politieke top dan maar moet doorhakken. Maar bij de IGC zijn er nog te veel knopen. Er zijn nu twee mogelijkheden. Of men neemt in Amsterdam genoegen met een mager eindresultaat, of men besluit om de hele zaak door te schuiven naar Luxemburg, dat vanaf 1 juli het EU-voorzitterschap van ons land overneemt.

Waarom hebben de Fransen de Europese agenda extra gecompliceerd gemaakt? Daarvoor zijn verschillende redenen aan te voeren naast het „nieuwe elan” dat president Jacques Chirac zegt nodig te hebben om de modernisering van de Franse maatschappij werkelijk op gang te krijgen. Hij moet ook extra maatregelen nemen om het Franse financieringstekort terug te dringen tot de EMU-norm van 3,0 procent van het bruto nationaal product (bnp). Want volgens de laatste berekeningen komt Frankrijk dit jaar uit op 3,8 procent en dat is te veel. Zulke maatregelen kan men beter nemen na verkiezingen dan ervoor.

Aangezien die verkiezingen uiterlijk volgend jaar maart gehouden moesten worden, heeft Chirac het dus tactisch beter gevonden om zijn medeburgers vervroegd naar de stembus te roepen. Volgens de opiniepeilingen -alweer- zou de centrumrechtse coalitie aanblijven. Maar er is nog een ander motief. Als de coalitie wordt bevestigd, staat Chirac sterker binnen Europa.

Dat is belangrijk in het schaakspel samen met -maar ook tegenover- die onomstreden Europese kampioen Helmut Kohl. Die heeft onlangs aangekondigd dat hij bereid is om na de volgende verkiezingen eind volgend jaar aan te blijven als zijn partij hem dat zou vragen. De Britse Conservatieven hebben oppositieleider Tony Blair als sprekende pop afgebeeld op schoot bij de Europese buikspreker Kohl. Volgens sommige Fransen is de positie van president Chirac tegenover Kohl niet veel anders.

Slecht voorteken

Zij verwijten hun president dat hij bij de voorbereidingen tot de EMU te veel toegeeft aan rigide Duitse eisen. Een strikte interpretatie van de EMU-toelatingscriteria, geen uitstel van de EMU, géén behoorlijk politiek tegenwicht tegenover de toekomstige Europese Centrale Bank (ECB), die volgens Parijs veel te onafhankelijk wordt, en een stabiliteitspact dat de EMU-deelnemers in een keurslijf dwingt. Het is volgens veel Fransen ook een slecht voorteken dat de ECB in Frankfurt komt, waar ook de Bundesbank is gevestigd.

Tegenover dat harde Duitse offensief zou Chirac zich na een centrumrechtse verkiezingsoverwinning zelfbewuster kunnen opstellen. Dat kan volgens bronnen binnen de Europese Commissie in Brussel van grote invloed zijn in de laatste maanden voor de beslissing over deelname aan de EMU.

De monetaire Unie wordt tenslotte de kern van het geïntegreerde Europa. En de IGC dan, en de uitbreiding, en het gemeenschappelijk buitenlands beleid, de afschaffing van de grenscontroles en de uitbreiding van de democratie door meer bevoegdheden voor het Europees Parlement? Daar zal iets van gerealiseerd worden, maar niet al te veel. De grote lidstaten willen ook in een uitgebreide Unie grote lidstaten blijven.

Daartoe is deelname aan de EMU als kernstructuur van Europa veel belangrijker dan de IGC-agenda. Die gaat voornamelijk over politieke onderwerpen, waarvan men nog moeilijk afstand kan doen. Maar de EMU is de nakomeling van de club waarmee het allemaal begon, de ”Europese Economische Gemeenschap”. Het Nederlandse voorzitterschap ondervindt nu dat de belangen van die economische gemeenschap nog steeds veel zwaarder wegen dan de andere onderwerpen. Vandaar de gemakkelijke nonchalance waarmee Parijs het IGC-overleg verder vertraagt ten gunste van het echte einddoel, de EMU.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen