Turkse leger verdedigt democratie

Afgelopen zaterdag dwong het leger premier Erbakan tot nieuwe beloftes. De voorman van de fundamentalistische Welvaartspartij zal eindelijk ernst maken met het terugdringen van islamitische invloeden. Gisteren werden de eerste politieinvallen in illegale koranscholen gemeld.

Maar de vraag is of de fundamentalist Erbakan het leger werkelijk tevreden kan en wil stellen. Opdoeken van de koranscholen was slechts één van achttien verlangens, die al eind februari bij de regering zijn neergelegd. Alle hebben tot doel de oprukkende islamisering een halt toe te roepen.

Indien Erbakan zich al te enthousiast op uitvoering van de eisen stort, verliest hij voor zijn achterban alle bestaansrecht. Sommige waarnemers vrezen dat de fundamentalisten hun toevlucht zullen nemen tot geweld, indien ze hun zin niet via parlementaire weg en Erbakan kunnen doordrijven. Iets dergelijks gebeurde al eens in Algerije. Het dodental daar staat nu op ongeveer 50.000, en stijgt nog iedere dag.

Atatürk

De militairen zien zichzelf als de erfgenaam van het gedachtengoed van Atatürk, de grondlegger van het moderne, seculiere Turkije. Hun ideale staat kent twee bedreigingen: klungelende politici en het fundamentalisme.

In theorie zou het leger daarmee ook de belangrijkste beschermer moeten zijn van het parlementaire bestel. Maar in de praktijk toonden de militairen al herhaaldelijk weinig respect te hebben voor het democratische proces. Al drie maal -in 1960, 1971 en 1980- schoven zij door middel van staatsgrepen gekozen regeringen opzij, nadat die een potje van het landsbestuur hadden gemaakt.

Erbakan personificeert precies die combinatie van eigenschappen die het leger het meest minacht en wantrouwt. Hij is een fundamentalistische politicus s die flater na flater slaat.

Iran

Zo liet hij zich in oktober vorig jaar tijdens een bezoek aan Tripoli, iets waar het leger toch al niet blij mee was, voor gek zetten door de Libische leider Gaddafi. Voor de televisiecamera’s veegde Gaddafi het bevriende staatshoofd de mantel uit over de repressie van Turkse Koerden. Die verdienden hun eigen, onafhankelijke staat, zo doceerde hij een bedremmelde Erbakan. Na het aanschouwen van de televisiebeelden werd aan het thuisfront geopperd dat de premier het vliegtuig terug naar huis niet eens hoefde te nemen.

Ook zijn huidige problemen dankt Erbakan vooral aan geloofsgenoten van buiten Turkije. Ditmaal was het de Iraanse ambassadeur, die begin februari op een bijeenkomst van de Welvaartspartij in Ankara opriep tot invoering van de sharia, de islamitische wetgeving, in Turkije. De volgende dag gingen in de bewuste wijk de tanks de straat op.

Volgens generaal Bir, vice chefstaf van het Turkse leger, was de tankoperatie niet meer dan een lang van tevoren geplande routineoefening. „Maar”, zo zei hij deze week tegen het Amerikaanse blad Newsweek, „het was een signaal dat ik maar al te graag gaf aan de publieke opinie”.

Hoewel de tanks inmiddels weer van de straat zijn, is de druk sinds februari alleen maar opgevoerd, zij het op wat subtielere wijze. Het „advies” van de Nationale Veiligheidsraad van dit weekeinde aan Erbakan, om eens wat beter zijn best te doen op de al eerder door de raad „voorgestelde” hervormingen, was een voorbeeld van deze druk. Het jongste voorbeeld, en zeker niet het laatste.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen