Koninklijk huis

Nassaufestival

Tussen het Nederlandse Koninklijk Huis en Friesland bestaat een bijzondere relatie. Als de Friese Nassaus niet hadden bestaan, was de band tussen Nederland en Oranje in 1702 bij het overlijden van stadhouder- koning Willem in verleden tijd geweest. Na jaren van procederen over de nalatenschap tussen Friese en Pruisische verwanten van Willem in kwamen in, 1711 diens Nederlandse bezittingen in handen van zijn Friese neef Johan Willem Friso.

Johan Willem Friso heeft weinig aan zijn nieuw verworven bezit gehad. Hij verdronk in 1711 tijdens de overtocht over het Hollandsch Diep. Zes weken later beviel zijn weduwe, prinses Maria Louise, ook wel Marijke Meu genaamd, van een zoon. Deze Willem Karel Hendrik Friso kreeg het gezag over de Nederlanden in 1747.

De nieuwe stadhouder maakte als Willem IV zijn feestelijk intocht op 15 mei van dat jaar. Deze historische gebeurtenis, nu 250 jaar geleden, grijpt Friesland aan om het Nassaufestival Fryslån te organiseren. Het culturele evenement kent een reeks van activiteiten, variërend van tentoonstellingen, lezingen, toneel tot concerten. In het Heerenveense museum Willem van Haren is de expositie ”Statig op reis: de Nassaus en hun reizen” en in het Keramiekmuseum het Princessehof in Leeuwarden is 18e eeuwse keramiek met onderwerpen van de Nassaus te zien.

Het hoogtepunt van het festival is een concert op 24 mei in de Grote Kerk van Leeuwarden, waarbij onder meer werk van Handel op het programma staat. Prins Willem- Alexander is van plan het concert bij te wonen. Hij krijgt bij die gelegenheid het gedenkboek ”Van Leeuwarden naar Den Haag”.

Handel onderhield nauwe banden met Anna van Hannover, de vrouw van Willem IV. Voor hun huwelijk in 1734 schreef Anna het bekende Wedding Anthem, terwijl Handel de muziek componeerde. De Engelse Anna had haar zinnen op Willem gezet. Het maakte haar niets uit dat de Nederlandse prins als gevolg van een ongelukkige val gebocheld was. „Ik zal met hem trouwen, ook al ziet hij eruit als een aap”, schijnt zij gezegd te hebben.

Het heeft overigens maar weinig gescheeld of de Friezen hadden deze zomer niets te vieren gehad. Omstreeks 1740 hebben Willem en Anna serieus overwogen zich in Duitsland te vestigen. Zijn Duitse bezittingen bestuurde Willem zonder veel problemen, terwijl hij in de Republiek weinig invloed had. De regerende regenten hadden in 1702 voor het tweede stadhouderloze tijdperk gekozen. Sinds 1729 was Willem stadhouder in Friesland, Groningen, Drente en Gelre. De Hollandse regenten gunden hem geen lidmaatschap van de Raad van State of een generaalsbenoeming in het Staatse leger.

Zoals vaker in de geschiedenis was er een oorlog, in dit geval de Oostenrijkse Successieoorlog, nodig om het tij voor Willem te keren. In april 1747 vielen Franse troepen de Republiek binnen. De prinsgezinden grepen deze gelegenheid aan om in actie te komen tegen de regenten. Het gevolg was dat het ene gewest na het andere Willem als zijn stadhouder koos. In mei maakte hij zijn feestelijke entree in Den Haag.

Stadhouder Willem IV was de eerste algemeen erfstadhouder van de Republiek, waarmee een duidelijke stap werd gezet naar de monarchie die Nederland 66 jaar later is geworden. Willem IV kreeg meer macht dan enige stadhouder voor hem. Hij had als hij het gewild had, kunnen regeren als een absoluut koning. Willem, hoewel zeer intelligent, was daar de man niet naar. Hij wilde dolgraag gehoor geven aan de stem van het volk, maar wilde tot zijn ambt geroepen worden door lieden van aanzien en gezag.

Hij was geen groot vernieuwer, maar een kind van zijn tijd. Door het ontbreken van een werkelijke vemieuwing in het bestuur, legde hij de basis voor de twisten tussen de Oranjegezinden en de patriotten die het leven van zijn zoon Willem V zuur zouden maken.

Lang heeft Willem IV zijn gezag over de Nederlanden niet kunnen uitoefenen. De gebeurtenissen na 1747 waren een te grote aanslag op zijn toch al zwakke gezondheid. Hij stierf, 40 jaar oud, in 1751.

BV

Prins Willem-Alexander verblijft deze week op de Nederlandse Antillen. Vanaf gisteren tot en met donderdag bezoekt hij Curaçao. Voor vrijdag en zaterdag staat Bonaire op het programma. Op beide eilanden hoopt de prins projecten op het gebied van onderwijs, volksgezondheid en toerisme en sociaal-culturele instellingen te bezoeken.

Mr. Pieter van Vollenhoven heeft vandaag een werkbezoek gebracht aan het baggerbedrijf Koninklijke Boskalis Westminster in Sliedrecht.

Prinses Margriet hoopt donderdag in Groningen de nieuwbouw te openen van het Academisch Ziekenhuis Groningen (AZG).

Mr. Pieter van Vollenhoven is van plan vrijdag in Avonturenpark Hellendoom de nieuwe attractie Sungai Kalimantan met een bezoek te vereren en de openingshandeling te verrichten.

Koningin Beatrix hoopt vrijdagmiddag 23 mei een streekbezoek te brengen aan de kop van Noord-Holland en daarbij de gemeenten Niedorp en Zijpe aan te doen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen