Koningshuis van Savoie niet populair in Italië

Na Roemenië, Bulgarije en Albanië is het nu Italië dat zijn poorten wil openen voor de eerder verbannen erfgenamen van de voormalige koning van het land. De Italiaanse premier Prodi verraste onlangs vriend en vijand met de aankondiging dat de troonpretendenten van het Italiaanse koningshuis Savoie wat hem betreft mogen terugkeren in Italië. De ministerraad heeft het voorstel goedgekeurd. Nu zal het parlement zich over de rentree moeten uitspreken.

Er is weinig oppositie tegen de terugkeer van de Savoies. O een enkel kamerlid na is alleen de communistische partij Rifondazione Comunista tegenstander. Daarom zullen de Savoies hoogstwaarschijnlijk terugkeren op vaderlandse bodem.

Toch zal de procedure in het parlement enige tijd in beslag nemen. Er is namelijk een verandering in de grondwet voor nodig om terugkeer mogelijk te maken. Het betreft hier de afschaffing van de regel uit de grondwet van 1948 die het de (mannelijke) erfgenamen van een koning verbied voet aan de grond te zetten in Italië. Deze regel, die vooral onder invloed van de Italiaanse communisten tot stand kwam, werd ingesteld tijdens een nationaal referendum in 1946. Daarin koos Italië voor de afschaffing van het koningshuis en het ontstaan van de republiek. „Abbiamos una repubblica”, klonk het toen zegevierend: We hebben een republiek! De Tweede Wereldoorlog was op dat moment ten einde gekomen; de fascistische dictator Mussolini vermoord door de partizanen.

Koning Victor Emmanuel III had zich zwak opgesteld tijdens de fascistische dictatuur en de oorlog. Toen Mussolini in 1922 met zijn knokploegen aan de macht was gekomen, had hij geen verzet gepleegd. Dat deed hij ook niet toen Mussolini later een akkoord sloot met Hitler en de Italianen zij aan zij met de Duitsers de Tweede Wereldoorlog insleepte.

Koning Victor Emmanuel ondertekende bovendien de rassenwetten van 1938. Pas toen de geallieerden na september 1943 vanuit Zuid-Italië oprukten naar het noorden, veranderde de koning zijn houding. De Fascistische Grote Raad nam door de verliezen van de oorlog een motie aan waarin Mussolini werd gevraagd de leiding over het leger en de politieke macht in handen van de koning te geven.

De koning benoemde daarop Badoglio tot premier en arresteerde Mussolini, die later door Duitsers werd bevrijd en naar Noord-Italië werd gebracht. Daardoor werd de koning voor veel aanhangers van Mussolini een verrader. Maar tegelijk waren de talrijke tegenstanders van Mussolini niet vergeten hoe koning Victor Emmanuel lange tijd goede maatjes met de dictator was geweest.

De koning vreesde daarom dat hij het referendum in 1946 zou verliezen en benoemde daarom snel even zijn zoon Umberto II tot koning. Hij hoopte dat zijn integere zoon de monarchie kon redden. Maar diens koningschap duurde maar een paar weken. De Italianen verkozen, weliswaar niet met een grote meerderheid, de republiek.

Smet

De onttroonde en verbannen Umberto n is inmiddels overleden. Zijn zoon Victor Emmanuel FV en kleinzoon Emmanuel Filiberto leven als ballingen in het Zwitserse Geneve. Als troonerfgenamen mochten ze niet terugkeren naar Italië. Daar hebben ze vaak tegen geprotesteerd.

Op Victor Emmanuel IV rust een smet. Hij kwam in opspraak toen in 1978 een Duitse jongen werd vermoord bij het eiland Cavallo onder Corsica. Het geweerschot waarmee de jongen om het leven kwam, moest vanuit de boot van de troonerfgenaam zijn gekomen. Dertien jaar later werd Victor Emmanuel IV, tot woede van de familieleden van de Duitse jongen, vrijgesproken. Na deze vrijspraak gingen er in Italië stemmen op hem en zijn zoon de mogelijkheid te geven terug te keren naar Italië.

President Scalfaro zei verleden jaar bij de viering van het vijftigjarig bestaan van de Italiaanse republiek dat hij geen verzet zou plegen als het parlement zich voor de rentree van de Savoies zou uitspreken. Zowel met de rechtse regering van Silvio Berlusconi in 1994 als met de regering van premier Dini in 1995 leek het moment aangebroken om de Savoies te begroeten. Nu was het plotseling premier Prodi met zijn centrum-linkse kabinet die het voorstel indiende om de blokkades op de Savoies op te heffen. Dat is des te opmerkelijker omdat historisch bezien juist op het linkse politieke spectrum de antikoningsgezindheid altijd het sterkste is geweest.

Victor Emmanuel reageerde inmiddels met enthousiasme. Hij heeft gezegd dat hij als eerste plaats Napels wil aandoen, vanwaar hij als jochie met zijn onttroonde vader Umberto was gedwongen te vertrekken naar het buitenland. Later zou hij zich eventueel willen vestigen in Turijn, de historische stad van de Savoies.

Toch zal hij, net zo min als zijn 24- jarige zoon Emmanuel Filiberto, niet stemgerechtigd zijn en niet verkiesbaar kunnen worden gesteld in Italië. En al zou dat wel het geval zijn, dan zou hij nog geen schijn van kans hebben een machtige positie in te nemen. In Italië zijn monarchisten immers een schaarse soort geworden.

Misstap

Bovendien beging Victor Emmanuel al meteen een misstap, wat zijn imago bepaald geen goed deed. Toen een Italiaanse journalist hem in Genève vroeg of hij zijn excuses aan de joden wilde aanbieden voor de handtekening die zijn opa, de toenmalige koning Victor Emmanuel II, had gezet onder de anti-joodse rassenwetten tijdens de fascistische dictatuur, zei de troonpretendent dat dat volstrekt onnodig was. Die wetten, zo voegde hij eraan toe, waren niet zo erg geweest.

In Italië stak een storm van protest op en Victor Emmanuel werd er niet populairder op. Hij bood direct zijn excuses aan en zei dat hij boog voor de slachtoffers van de holocaust. De blunder was echter al gemaakt en het kwaad geschied. De opperrabbijn uit Rome Elio Toaff zei dat de ondertekening van de rassenwetten een onuitwisbare schande is op de geschiedenis van de Savoies.

Victor Emmanuel wees daarna op de goede banden die er voordien tussen de Savoies en de joden waren geweest. Maar dat gebaar achteraf liet niet weg dat Victor Emmanuel geen goede indruk op de Italianen maakte. In interviews kwam hij over als iemand die niets begrijpt van geschiedenis en staatsinrichting. Zijn zoon Emmanuel Filiberto hangt ondertussen de mooie jongen uit. Hij lijkt louter geïnteresseerd in het uiterlijke leven van vrouwelijke topmodellen en de Italiaanse voetbalclub Juventus. Veel Italianen gunnen hem een kaartje voor een voetbalwedstrijd of een modeshow, maar niet de toekomstige kroon.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen