Dagdromen over een oude sjoel

Slechts een nauwelijks zichtbare halve davidster in het puntje van de voorgevel herinnert aan vervlogen tijden. Heel vroeger kwamen hier aan de Almeloseweg de Vriezenveense joden samen.

Toen Jacob de Haas de 13-jarige leeftijd bereikte en hij op dat moment als kerkelijk meerderjarige meetelde, was de synagoge in het Twentse dorp al niet meer in gebruik.

„Misschien konden we toen wel een dienst houden met vier of vijf mannen, maar het Oude Testament verbiedt ons dat. Er zijn tien mannen nodig om een Bar-mitswo te vormen. Dat aantal was er niet in Vriezenveen, zodat ik mijn hele leven in Almelo heb gekerkt. Tja, dat is wel wat anders dan bij de protestanten. Hier in Vriezenveen kunnen ze uit verschillende kerken kiezen”.

Verweerde muren

De textielhandelaar in ruste -„ik doe nog wel eens een klusje voor mijn zoon”- zou graag zien dat de synagoge in oude luister wordt hersteld. „Ter nagedachtenis aan de joodse gemeenschap”. Een dure aangelegenheid, want er is niets meer aanwezig dat het pand eens tot een synagoge maakte, op die ene ster na dan. Het vroegere joodse gebedshuis staat niet op instorten, maar de kapotte ruiten, het bemoste golfplatendak en de verweerde muren bieden niet echt een opbeurende aanblik.

De eigenaar van de synagoge is groenteboer Arends, die ernaast zijn winkel heeft. Hij wil geen enkele reactie geven op het idee van zijn joodse plaatsgenoot. Is hij het gezeur zat? Is een eventuele plaatsing van de synagoge op de monumentenlijst bedreigend voor zijn winkeluitbreiding? Of is het wat anders? Verder dan de mededeling via zijn vrouw dat hij „geen commentaar” wenst te geven, komt hij niet.

SGP-raadshd H. J. van Berkum doet desgevraagd uit de doeken dat het plan om de synagoge op de Rijksmonumentenlijst te plaatsen, destijds niet is gelukt. „Het gebouw had kennelijk onvoldoende historische waarde. Wel staat het sinds kort op de gemeentelijke monumentenlijst”.

Koning eenoog

Het voornemen om de voormaUge sjoel af te breken en elders weer op te bouwen, strandde door gpbrek aan financiële middelen. Volgens Van Berkum heeft de familie Arends tevergeefs geprobeerd te voorkomen dat hun opslagruimte op de gemeentelijke lijst komt. „Ik snap zijn verzet wel, hij wil geen beperking van zijn gebruiksmogelijkheden”.

Het Vriezenveense SGP-raadslid ziet persoonlijk niet zo veel in de droom van de joodse ex-handelaar. „Het zou een monument worden in de sfeer van dat in het land der blinden eenoog koning is. Als je als dorp niets hebt, is iets algauw een monument”. Van Berkum is niet op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. „Ik heb al een tijdje niets meer gehoord vanuit het college”.

Wethouder J. Holland weet te vertellen dat de zaak op het moment „nagenoeg stilligt”. „Kortgezegd komt het erop neer dat er te weinig financiële middelen zijn”. De wethouder betreurt dat wel. „Al is het gebouw verwaarloosd, toch zijn er in de synagoge nog ‘wel zaken, zoals een paar muurschilderingen, die de moeite van het bewaren waard zijn”. Pogingen om voldoende geldbronnen aan te boren, strandden. Holland: „Ook vanuit de joodse gemeenschap kwamen te weinig toezeggingen”.

Jacob de Haas viridt dat hij „niet het onmogelijke” vraagt. „Al kan ik natuurlijk niet bij Arends in de portemonnee kijken, ‘t Is privé-bezit. Ik snap best dat we niet klaar zijn met een half miljoen als de groenteboer zijn zaak moet verplaatsen”. Dat zou volgens De Haas wel mooi zijn. „Dan kan de synagoge helemaal worden opgeknapt. En in de groentewinkel is plaats voor het realiseren van een ontvangstruimte waar mensen een kopje koffie kunnen drinken”.

Stichting

Hij ziet het al helemaal voor zich. „Er moet een stichting komen waaraan mensen geld kunnen geven”. De Haas ziet voor zichzelf geen plaatsje in het bestuur. „Dat wil ik niet vanwege mijn leeftijd. Wel hoop ik dat er dominees zitting in willen nemen. En een zakenman”.

Zover is het nog niet. Het is de vraag of er ooit een gerestaureerde sjoel in Vriezenveen zal staan. Voorlopig kan het bord op de stoep, waarop deze week vatverse zuurkool wordt aangeprezen, blijven staan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen