Hefbrug Gouwsluis bestaat zestig jaar

In 1850 was de Gouwe tussen de buurtschap Gouwsluis en Gouda ter hoogte van polder Bloemendaal een tamelijk bochtige rivier. Met de opening van de hefbrug Gouwsluis in Alphen aan den Rijn op 14 september 1938, door gedeputeerde jhr. mr. L. E. M. von Fisenne, kwam er een einde aan een reeks werkzaamheden die al in 1898 was begonnen.

De provincie Zuid-Holland is sinds 1895 eigenaar van de Gouwe. De waterverbinding tussen beide plaatsen wordt al omstreeks 1320 genoemd. Toch zijn de grootste veranderingen tot stand gekomen in de jaren 1898-1938.

Om twee redenen is de Gouwe van groot belang. De rivier regelt voor een groot deel van het hoogheemraadschap van Rijnland de waterhuishouding en zij vormt de vaarverbinding vormt tussen Rotterdam en Amsterdam.

De Gouwe wordt ook vandaag de dag intensief gebruikt. Er varen zeer frequent kerosineschepen naar de luchthaven Schiphol en de Gouwe vormt de schakel in de zogenoemde "staande-mastenroute", de verbinding voor de pleziervaart tussen het IJsselmeer en het Haringvliet.

Aanpassing

Toen de provincie Zuid-Holland het beheer van het vaarwater tussen de Hollandsche IJssel en de Ringvaart van de Haarlemmermeer in 1895 overnam, was er al meer dan eens gesproken over verbeteringen aan de Gouwe. Daar was ook dringend behoefte aan. De Industriële Revolutie, medio 1870, ging niet ongemerkt voorbij aan de Rijnstreek. Er kwamen vele dakpannen-, steen- en veevoederfabrieken langs de Oude Rijn. Het transport van de goederen ging veelal over water. De zeilschepen werden steeds groter. Vooral Friese tjalken hebben op de Gouwe gevaren. Als de tjalken niet konden zeilen, werden ze op het jaagpad voortgetrokken door paard, schippersknecht of schippersvrouw.

De vaarweg moest breder en ook rechter worden. De afgedamde Gouwe bij Gouda herinnert hier nog aan. Bij de voorbereidingen van het werk werd steeds het profiel van het nieuwe Merwedekanaal tussen Gorinchem en Vianen qua breedte en diepte als voorbeeld genomen.

Op het moment dat de provincie de vaarweg overnam, eindigde tevens het tolrecht van de gemeente Gouda bij Gouwsluis. De provincie Noord-Holland had geëist dat de vaarweg tussen Amsterdam en Rotterdam via de Gouwe voortaan tolvrij zou zijn.

Verbeteringen

De werkzaamheden aan de Gouwe begonnen in 1898 met het verplaatsen van de Zaanse windmolen bij Gouwsluis. Later volgde de bouw van de nieuwe sluis bij Gouda, de spoorbruggen bij Alphen aan den Rijn en Gouda en drie nieuwe bruggen in Gouwsluis, Boskoop en Waddinxveen.

Na 1898 zijn verscheidene keren grote werkzaamheden rond de Gouwe uitgevoerd. De laatste verbreding begon in 1927, met de bouw van het nieuwe sluizencomplex en de aanleg van het Gouwekanaal bij Gouda. In 1935 werd de Prinses Julianasluis in Gouda in gebruik genomen als nieuwe verbinding tussen Hollandsche IJssel en Gouwe. In 1936 passeerden 57.000 zandschepen de sluizen. Dit hoge aantal had te maken met de aanleg van de rijksweg ten noorden van Gouda.

De aloude klapbruggen in Boskoop en Waddinxveen werden geleidelijk aan vervangen door draaibruggen. Later zijn de draaibruggen weer vervangen door drie markante hefbruggen.

Ingrijpend

De bruggen in Waddinxveen en Boskoop werden in 1936 in gebruik genomen. Om de Gouwe in Boskoop 'recht te leggen' was de onteigening nodig van 52 kavels en de sloop van evenzoveel woningen.

De hefbrug bij Gouwsluis werd twee jaar later -in september 1938- geopend. Voor de bouw van de brug in Gouwsluis is gebruikgemaakt van het bestek van de brug in Waddinxveen. Wel is er rekening gehouden met de 'grotere' verkeersstroom op de rijksweg tussen Leiden, Alphen aan den Rijn en Bodegraven. Deze rijksweg is op de historische kaart van 1850 goed te zien. Destijds is de weg aangelegd op een zandrug.

De bouw van de hefbrug zorgde voor grote veranderingen in de buurtschap Gouwsluis. Om de Gouwe te overbruggen waren eerst twee klapbruggen nodig. Na de opening van de hefbrug werden de klapbruggen en de sluizen afgebroken. Het eiland in het midden van de Gouwe, waar de beide klapbruggen op elkaar aansloten, werd afgegraven. De sloopwerkzaamheden waren in 1939 voltooid.

De Hollandsche IJssel staat via de Nieuwe Waterweg in open verbinding met de Noordzee. In beperkte mate is er sprake van eb en vloed bij Gouda. Bij Gouwsluis ligt om deze reden nog steeds een keersluis. Bij extreem hoog water kan deze keersluis worden gesloten. Alleen in februari 1953 is de keersluis korte tijd gesloten geweest.

De kosten van alle werkzaamheden tussen 1927 tot 1938 langs de Gouwe bedroegen 7,8 miljoen gulden. Aanleg van de sluis en het kanaal bij Gouda vormde met 5,4 miljoen gulden het duurste project.

Knelpunten

De geschiedenis lijkt zich inmiddels te herhalen. Nieuwe ontwikkelingen zorgen ervoor dat de hefbrug bij Gouwsluis een hindernis vormt voor het wegverkeer. De hefbrug werd in 1997 precies 7591 keer geopend voor het scheepvaartverkeer. Ruim 5000 keer gebeurde dat voor de pleziervaart. In totaal passeerden bijna 27.000 schepen de brug, waaronder ruim 17.400 pleziervaartuigen.

Dit cijfer blijft al een aantal jaren redelijk stabiel. Twee maanden na het zestigjarig bestaan van de hefbrug in Gouwsluis wordt het aquaduct Alphen aan den Rijn in gebruik genomen. Sinds 1968 wordt er al gesproken over een nieuwe rijksweg tussen Leiden en Bodegraven.

Ook de hefbruggen bij Boskoop en Waddinxveen lijken inmiddels grote obstakels te zijn geworden voor het verkeer. In beide gemeenten bestaan plannen om buiten de be- bouwde kom om een randweg aan te leggen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen