Pasta en pizza verdringen aardappel

Groenteteler H. Hoek uit het ZuidHollandse Heinenoord, gepokt en gemazeld in het vak, ziet het voor zijn ogen gebeuren. "De consumptie van aardappelen en groente neemt jaar op jaar verder af." Samen met zijn zoons Barend en Jan runt hij in maatschap een vollegrondsgroentebedrijf, net onder aan de dijk, op luttele meters afstand van de Oude Maas.

IJsbergsla vormt de hoofdteelt op 10 hectare. "Dat oogsten we twee keer per jaar", vertelt Hoek. Daarnaast zijn er aardappelen op 1,5 hectare: onder meer Bildstar, Bintje, Santé en Doré. Daarmee houdt het nog niet op, want twee jaar geleden besloot de maatschap Hoek een groentewinkel aan huis te beginnen. "Ik wilde met name voor de jongens een stukje continuïteit in huis halen."

Verboden

Dat ging overigens niet zonder slag of stoot. Hoek: "Als je wilt innoveren, stuit je al gauw op bestemmingsplannen. Op dit perceel rust een agrarische bestemming. We verkochten al wat groente aan de weg, maar dat werd snel verboden. Een winkel zat er in eerste instantie al helemaal niet in."

De groenteteler wist met veel pijn en moeite een gedoogbeschikking los te peuteren. Twee dagen per week is verkoop aan huis nu toegestaan. "We zouden graag meer willen. Ik vind het een beetje wrang om te zien dat de detailhandel zo'n beetje op alle uren van de dag, tot en met de zondag toe, open mag. Wil je zoals wij aan een stukje plattelandsvernieuwing doen, dan is het nee en nog eens nee. Als fractievoorzitter van de plaatselijke SGP weet ik onderhand hoe dat werkt."

Maar goed, de winkel aan huis kon twee jaar geleden van start, op vrijdag en zaterdag. Om die reden telen de Hoeken op een paar hectare ook andijvie, verschillende soorten kool, peen, kropsla, winterbloemkool en aardbeien. De consument weet verse producten te waarderen, vertelt zoon Barend trots. Hij rekent een flink aantal afnemers tot zijn vaste klantenkring. Die vinden in de schuur op het erf naast de oogst van eigen grond een keur aan fruit, op vrijdag afgeleverd door een handelaar. De tussenhandel komt er ook aan te pas -bijvoorbeeld 's winters- als het eigen land even niet voldoende oplevert.

Drager van groenten

Hoewel Hoek best tevreden is over de gang van zaken, is hij somber over de consumptie van aardappelen en groente in het algemeen. "De pasta's en pizza's nemen een steeds groter deel voor hun rekening in de gezinnen." Met name de aardappel verliest terrein. "Aardappelen zijn altijd de drager geweest van groenten. Zodra je die loskoppelt van de gehaktbal en de andijvie, zoals nu gebeurt, gaat het bergafwaarts. Mensen nemen niet alleen maar aardappelen. Apart een stukje vlees eten kan wel."

Directeur R. van Diepen van de Nederlandse Aardappel Organisatie (NAO) erkent dat de verse aardappel het moeilijk heeft. "We meten de consumptie vanaf 1992 en dan is te zien dat er lichte schommelingen zijn, meestal dalingen. Ook in de eerste twee kwartalen van dit jaar is de lijn weer neerwaarts." De consumptie van aardappelen ligt nu rond de 425.000 ton. "Huishoudens, instellingen en dergelijke blijven buiten het onderzoek."

Zijn organisatie doet er alles aan om de pieper weer voor het voetlicht te brengen. "Rijst en pasta's zijn alternatieven, zeker als het om gemak gaat. Maar de Nederlander vindt het gezondheidsaspect steeds belangrijker en ik zou geen product weten dat gezonder is dan onze eigen aardappel. Het opfrissen van die kennis is een van onze taken."

De Heinenoordse teler Hoek is blij dat hij de aardappeloogst die hij van zijn 1,5 hectare haalt, in zijn eigen winkel kan afzetten. "Als dat niet het geval was, zou het fini zijn. Bintjes brengen vandaag de dag 8 tot 10 cent per kilo op. Voor ons komt de kostprijs al snel op 20 cent." Hoek legt uit hoe hij hierbij komt. "We moeten pootgoed kopen, die moeten de grond in, we spuiten verschillende keren, dan komt het rooien, de opslag, sorteren en verpakken. Zo'n zakje kost ook een duppie. Kijk, een detaillist kan eindeloos kosten toerekenen, maar voor een kleine teler is er dat niet bij."

Recordoogst

Bildstar, om nog een voorbeeld te noemen, kost zo vanaf het land 25 cent per kilo. "In de winkel moeten we er zeker 60 tot 70 cent voor vragen." Vorig jaar, toen een groot deel van de oogst verregende, bood Hoek Bildstar aan voor 1,40 gulden. "Wij konden ze gelukkig wel oogsten. Op zo'n moment zit je goed." Veel geeft de consument er trouwens niet om, weet Hoek uit ervaring. "Die paar kilo aardappelen in de week, wat merk je dan van een prijsverhoging? Dat is maar zo'n klein stukje van het budget."

De druk op de prijzen voor telers is dit jaar juist te wijten aan een bijzonder goede oogst. Het Centraal Bureau voor de Statistiek rekent erop dat de oogst van consumptie- en pootaardappelen dit jaar de recordproductie van 1996 met ongeveer 6 procent overschrijdt. Het CBS vermoedt dat gunstig weer en een grotere teeltoppervlakte de oorzaken zijn.

Als de ramingen kloppen, stopt de teller voor consumptieaardappelen dit jaar boven de 5,7 miljoen ton. Ter vergelijking: vorig jaar bedroeg de brutoproductie ruim 3,3 miljoen ton, mede vanwege de vele regen in het najaar. De totale beteelde oppervlakte voor aardappelen komt uit op ruim 127.000 hectare, iets meer dan in 1998, becijfert het CBS.

Opmerkelijk is dat steeds meer aardappelen van zand- in plaats van kleigronden komen. Nu is dat bijna een kwart, in 1995 nog 14 procent. De verschuiving komt door een groter areaal op zandgrond en door toenemende oogsten per hectare. De opbrengst per hectare zandaardappelen zal in 1999 gelijk zijn aan die van kleiaardappelen, 45 ton.

We mogen dan minder aardappels gaan eten, met frieten weten we wel raad. Vorig jaar verorberde een Nederlander gemiddeld ongeveer 13 kilo aardappelproducten. De verwerkte aardappel is in, ook bij de industrie, die dankbaar profiteert van de Nederlandse weers- en bodemgesteldheid. Piepers gedijen hier uitstekend. Het internationaal opererende concern Aviko verwerkte vorig jaar 1,4 miljoen ton aardappelen, concurrent Farm Frites volgde op de voet met 900.000 ton. Ook andere wereldspelers als McCain en Lamb-Weston exploiteren productielijnen in Nederland.

Frietmarkt

Dat resulteerde vorig jaar in een totale patatproductie van 1,3 miljoen ton, waarvan 1,14 miljoen ton de grens over ging, met name naar landen binnen de Europese Unie. De vooruitzichten zijn gunstig. De Europese frietmarkt groeit naar verwachting 3 tot 4 procent per jaar. Patat is gezond, meldde vorig jaar zelfs de Consumentenbond.

De maatschap Hoek houdt het bij verse aardappelen. Barend: "Kenners weten dat te waarderen en we duiken doorgaans ook nog eens onder de prijzen in de supermarkt. Wat wil je nog meer?"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen