Wageningen neemt Van Dam-orgel in gebruik

Nadat de Wageningse orgelcommissie in januari 1997 overeenstemming met de kerkvoogdij van de Nieuwe Kerk in Scheveningen had bereikt, barstte de strijd om het Van Dam-orgel echter in volle hevigheid los. Het was de koper en de verkoper niet bekend dat het instrument op de gemeentelijke monumentenlijst stond en de plaatselijke gemeente de verhuizing moest goedkeuren. De Stichting tot Behoud Orgel Nieuwe Kerk Scheveningen werd opgericht. Doel was het orgel voor Den Haag te behouden.

Ook de politiek roerde zich. M. A. Niemeyer, gemeenteraadslid voor de SGP/GPV/RPF, wist vijf andere fracties van de Haagse gemeente te bewegen hun handtekening te zetten onder een brief waarin het college verzocht werd al zijn invloed aan te wenden om het Van Dam-orgel -"een cultuurhistorisch instrument"- voor Den Haag te behouden. Toch verleende het Haagse college de kerkvoogdij van de Scheveningse Nieuwe Kerk toestemming om het instrument te verkopen.

Zwelkast

Eind 1998 demonteerde de Rijssense orgelmaker Ide Boogaard het orgel. Hij reviseerde het instrument en bouwde het in de Immanuëlkerk (Van Uvenweg 13) op. De door Reil in 1985 aan de dispositie toegevoegde registers -een Prestantquint 3', een Quintfluit 3' en een Flageolet 1'- en ingrijpend gewijzigde windladen bleven gehandhaafd. Hoofdwerk en Pedaal zijn ongewijzigd herplaatst. De in 1970 verwijderde Vox Céleste 8' van het Bovenwerk is gereconstrueerd. Vanwege de gebruiksmogelijkheden keerde de oorspronkelijk gedisponeerde Klarinet 8' niet terug, maar bleef de Dulciaan 8' van het Bovenwerk gehandhaafd. Omdat het aanwezige register van inferieure kwaliteit bleek, kopieerde Boogaard een Dulciaan 8' uit de Fagot 16' van het Van Dam-orgel (1892) in de Grote Kerk in Enschede.

De wens van de Wageningse organisten om een zwelkast om het Bovenwerk te plaatsen, werd gehonoreerd. In het originele bestek wordt namelijk over "een Crescendo voor het Bovenwerk" gesproken, wat destijds om onduidelijke redenen niet is uitgevoerd. De frontpijpen zijn opnieuw gepolijst. Bij het bepalen van de kleur van de orgelkas, nu middeneiken, en de verdere afwerking van de orgelkas is uitgegaan van de inhoud van een brief van L. van Dam aan de Scheveningse kerkvoogdij. Daarin adviseerde de orgelmaker het orgel in een tamelijk donkere houtkleur te schilderen en de ornamenten met goudbrons of met goud te bewerken.

Grondtonen

Adviseur Peter Eilander is content met het bereikte resultaat. De gunstige akoestische omstandigheden in de Immanuëlkerk zorgen er volgens hem voor dat de grondtonen (onder meer de Bourdon 16' en de Subbas 16') in Wageningen beter tot hun recht komen dan in Scheveningen. Het klankkarakter neigt volgens Eilander naar de romantische kant. "De stemmen klinken vriendelijk, liefelijk, wat kenmerkend is voor Van Dam."

Aanvankelijk zou de gemeente het Van Dam-orgel morgen in gebruik nemen. Zaterdag a.s. zou er gelegenheid zijn het instrument te bezichtigen en te beluisteren. Vanwege zorgen omtrent de gezondheid van de vrouw van de predikant heeft de kerkenraad besloten beide bijeenkomsten niet door te laten gaan. Zondag hoopt de gemeente voor het eerst bij het orgel te zingen. De open middag zal op een later tijdstip, waarschijnlijk begin april, plaatsvinden.

Dispositie: Hoofdwerk: Violon 16' disc., Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Prestantquint 3', Octaaf 2', Sexquialter 2 st. disc., Cornet 3 st. disc., Mixtuur III-IV st., Trompet 8', tremulant.

Bovenwerk: Salicionaal 8', Viool di Gambe 8', Vox Céleste 8', Holpijp 8', Salicet 4', Flu^te Harmonique 4', Quintfluit 3', Woudfluit 2', Flageolet 1', Dulciaan 8', crescendo, tremulant.

Pedaal: Subbas 16', Octaaf 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Trombone 8', Bazuin 16'.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen