Geheime dossiers uit Brazilië zeer belastend voor Bouterse

Inwoners van Tabatinga praten met weemoed over de goede tijden van weleer, toen de cocaïnehandelaren uit het nabije Colombia hun dollars overal rondstrooiden en het dorp nog welvarend was. Ooit was het Anaconda Hotel in het vlak over de grens gelegen Lutecia eigendom van een van deze drugsbaronnen, maar deze man zit al geruime tijd in de gevangenis.

Het Colombiaanse Lutecia en het Braziliaanse Tabatinga gaan ongemerkt in elkaar over: grenscontroles zijn er niet en je hoeft nergens je pas te laten zien. De grens is net zo open als die tussen België en Nederland. Maar wie in deze grensstadjes het onderwerp drugshandel aansnijdt, krijgt te maken met angstige, zo niet vijandige reacties van de bevolking. Taxichauffeurs zeggen al helemáál niets. Ze weten niet hoe gauw ze je weer als klant moeten lozen, en dat terwijl goedbetalende klanten uit westerse landen hier steeds schaarser worden.

Op het terras voor mijn hotel in Tabatinga vangt mijn tolk 's avonds laat toevallig een gesprek tussen enkele dorpsbewoners op dat zeker niet voor journalisten bedoeld was: "Vroeger, toen de politie hier nog geen speciale antinarcoticabasis had ingericht, was het allemaal veel beter. Toen hadden we nog geld. En de (drugs)handelaren zaten toen nog niet gevangen."

Wanneer ik de volgende dag een van deze dorpsbewoners hierover aanspreek, verschiet hij van kleur en weigert elk commentaar. Hij weet niet hoe snel hij zich uit de voeten moet maken.

Dossiers

Iedereen in Tabatinga is bang. Bang voor de politie, maar ook voor drugshandelaren die nog op vrije voeten zijn en die met de Colombiaanse guerrillabeweging FARC of één of ander moordeskader in verbinding staan. Na twee dagen krijg ik ineens het nare gevoel dat ik hier niet langer welkom ben.

Op het bureau van de federale politie krijg ik enkele dossiers van plaatselijke drugshandelaren te zien. Een van hen is Sebastiao Alves da Silva, bijgenaamd Saba. Saba is in Tabatinga buitengewoon populair. Iedereen kent hem. Saba kwam zo vaak in Suriname dat deze 'goud- delver' van het Surinaamse ministerie van Justitie een speciale identiteitskaart kreeg. Ook belde hij regelmatig naar drugscontacten in Suriname. Zijn door de politie in beslag genomen pas stond vol Surinaamse en Colombiaanse stempels.

Saba maakte deel uit van een netwerk dat via Brazilië cocaïne van Colombia naar Suriname smokkelde. Dit netwerk bestond uit 73 personen van wie enkelen in direct contact stonden met Dino Bouterse, zoon van de Surinaamse oud-legerleider Desi Bouterse. De leider van dit netwerk, de Braziliaanse drugs- en wapenhandelaar Leonardo Diaz de Mendona, werd vorig jaar november door de federale politie gearresteerd. "Ikzelf mocht hem in de boeien slaan", vertelt dr. Mauro Sposito, het hoofd van de federale politie in Manaus, hoofdstad van de Braziliaanse deelstaat Amazonas.

Het was Sposito die een lange en eenzame strijd voerde om de bewijzen inzake de betrokkenheid van Dino en Desi Bouterse bij de internationale cocaïnehandel rond te krijgen. Sposito laat mij een intern document van de Braziliaanse politie zien waarin het hele Mendona-netwerk wordt beschreven. De namen van Dino en Desi Bouterse staan tussen die van 71 andere personen die van dit netwerk deel uitmaken.

Omkoping

Het gaat volgens het document om "een criminele organisatie die zo groot is geworden dat deze een potentieel gevaar vormt voor de staatsveiligheid en de rechtsorde en de maatschappij op grote schaal ondermijnt." Dit gebeurde bijvoorbeeld "door het omkopen van politici en andere autoriteiten." Uit politiedossiers blijkt dat de Mendona-groep vertakkingen had in Colombia, Peru, Suriname, Guyana, Spanje en de Verenigde Staten.

Mendona was persoonlijk bevriend met Dino Bouterse, tot vorig jaar tweede secretaris op de Surinaamse ambassade in de Braziliaanse hoofdstad Brasilia. In een van de documenten uit de Braziliaanse politiedossiers worden Leonardo en Dino omschreven als "partners in de internationale cocaïnehandel." Telefoongesprekken werden afgetapt en geanalyseerd. Die gegevens werden door Sposito en zijn collega in de deelstaat Para, dr. Geraldo de Araujo, doorgespeeld aan de CPI, de parlementaire commissie belast met onderzoek naar de drugshandel.

Desgevraagd zegt Moroni Torgan, de rapporteur van deze belangrijke commissie: "Er blijkt telefonisch contact te zijn geweest van Dino vanuit Brasilia naar plaatsen waar Leonardo op dat moment was. Het is moeilijk aan te tonen dat ze aan Leonardo waren gericht, maar het is wel toevallig dat hij in dit grote land steeds heeft gebeld met plaatsen waar Leonardo op dat moment was."

In het vertrouwelijke Surinamedossier dat Torgan bezit, staat: "Evenals zijn vader is Dino Bouterse betrokken bij de drugshandel. Dino Bouterse was vertrouwensman van de Surinaamse ambassadeur Rupert Christopher." Dino gaf instructies van zijn vader door aan Mendona, die weer opdrachten gaf aan Braziliaanse piloten. Deze piloten haalden de drugs in Colombia of Peru op, vlogen vervolgens naar Suriname, waar zij, vaak zonder te landen, de drugs dropten om vervolgens naar Brazilië of Colombia terug te keren. Torgan: "Een piloot vertelde onze commissie dat hij wel tien vluchten, elke keer 200 kilo cocaïne aan boord, van Colombia naar Suriname heeft gemaakt. Dit zijn ernstige zaken. Desi Bouterse is in Suriname een belangrijk man. En nu is er in Brazilië een criminele organisatie die banden met diezelfde Bouterse heeft."

Groot gebied

"Mendona regelde het vervoer van de cocaïne van Colombia naar Suriname", zegt dr. Araujo. "Niets kon zonder zijn toestemming, zeker waar het om het vervoer ging. Zonder Mendona zou er geen Suri-kartel bestaan. Hij had een heel sterke band met Dino Bouterse. Het lijkt er in ieder geval op dat Dino de tussenpersoon was tussen Leonardo en zijn vader Desi."

Dr. Geraldo de Araujo kent de dikke dossiers die op zijn bureau liggen heel goed. Ik ben in het hoofdkwartier van de federale politie in Belem, hoofdstad van de noordoostelijke provincie Para, die aan de provincie Amazonas grenst. Het is het gebied van de Amazonedelta, waar cocaïnehandelaren hun illegale waar via een doolhof van riviertjes naar Suriname smokkelen. Het gebied is zo groot dat het nauwelijks te controleren is. Toch bracht het oprollen van het Mendona-netwerk een gevoelige, zij het niet fatale slag aan de drugshandel toe.

In Para coördineerde Mendona via een netwerk van bedrijven en boerderijen de cocaïnehandel naar Suriname. Ik krijg een overzicht te zien van de belangrijkste telefoonnummers die Mendona en zijn medewerkers regelmatig draaiden. "Het gaat om telefoonnummers van drugshandelaren en leveranciers in Suriname, Colombia, Peru en Guyana", licht een operationele medewerker van Araujo toe. En Araujo zelf zegt: "Wij hebben reden om aan te nemen dat enkele van deze nummers afkomstig zijn van personen uit de directe omgeving van de Surinaamse ex-legerleider Desi Bouterse." In het dossier duikt bijvoorbeeld de naam van Melvin Linscheer, omschreven als "rechterhand van Desi Bouterse", meermalen op (compleet met al zijn telefoonnummers).

"Als Bouterse ooit nog een stap in Brazilië zet, pakken we hem gelijk op", laat Mauro Sposito weten. Sposito mag van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Brasilia eigenlijk niet met journalisten praten. Hij heeft in het verleden te veel informatie over de rol die Bouterse en zijn zoon bij de drugshandel spelen naar journalisten gelekt en dat heeft geleid tot officiële klachten van Surinaamse zijde. Alles wat hij dan ook zegt is officieel "off the record" en de documenten die hij geeft komen officieel niet van hem. Ik mag hem zelfs niet fotograferen.

Bij de federale politie, die onder het ministerie van Justitie valt, is men over de houding van Buitenlandse Zaken zeer ontstemd. Intussen heeft Torgans parlementaire commissie van onderzoek naar drugshandel (CPI) de bevindingen van de federale politie bevestigd. Zonder het werk van Sposito zou het Mendona-netwerk nooit zijn opgerold.

Vreemd genoeg is de samenwerking met de Nederlandse politie door Nederland op een laag pitje gezet, wat de Brazilianen in hoge mate zeggen te betreuren. Ze begrijpen ook niet waarom D66-minister Van Mierlo in 1997 de arrestatie van Bouterse heeft tegengehouden toen deze zich in Brazilië ophield. Via politiekanalen had men tevoren Nederland laten weten dat Bouterse zou worden opgepakt mocht deze zich in Brazilië laten zien, mits er van Nederlandse zijde een officieel verzoek lag.

Drie jaar later zijn de betrekkingen tussen Brazilië en Suriname op een ongekend dieptepunt aanbeland. Protesten van de Surinaamse ambassade worden voor kennisgeving aangenomen. "De Braziliaanse ambassadeur negeerde onze commissie gewoon", zegt een verontwaardigde CPI-voorzitter Magno Malta. Hij wilde niet eens op onze uitnodiging voor een gesprek ingaan. Nou, dat moet hij dan maar zelf weten!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen