Waarheidscommissie in Z-Afrika beëindigt werk

Na de val van de apartheid en de eerste vrije verkiezingen in 1994 werd de Waarheids- en Verzoeningscommissie opgericht, om de ware aard van het regime te tonen en dit tevens bespreekbaar te maken. Daders en politici mochten getuigen over hun daden in ruil voor vrijstelling van vervolging.

Tijdens zittingen in het hele land is Zuid-Afrika gedurende zes jaar door de commissie op vaak schokkende wijze geïnformeerd over de gruwelen van de apartheid. Nabestaanden kwamen meer te weten over verdwenen slachtoffers of de laatste uren van hun dierbaren.

Na de stopzetting van het werk van de commissie zullen de Zuid-Afrikanen nog jaren debatteren over het succes van de historische poging om in het reine te komen met het verleden.

"Ik ben blij omdat we nu de waarheid kennen", zegt de 60-jarige Kaapstadse Cynthia Ngewu, die op een van de zittingen te horen kreeg hoe haar tienerzoon Piet in 1986 bij een politieoverval werd doodgeschoten.

De zittingen waren vaak emotioneel: tijdens een bijeenkomst in East London vertelde een voormalige strijder van het Afrikaans Nationaal Congres, Singqokwana Malgas, hoe hij zwaar werd mishandeld door de politie, hoe zijn huis werd platgebrand en zijn zoon op mysterieuze wijze verdween. Nobelprijswinnaar en commissievoorzitter aartsbisschop Desmond Tutu brak na het aanhoren van het relaas van Malgas in tranen uit.

Kritiek hadden vooral conservatieve blanken die zeggen dat de commissie een heksenjacht heeft ontketend en zwarten die bezwaar hebben tegen de amnestie voor daders. Zo'n 20.000 mensen wachten nog steeds op een vorm van financiële compensatie door de overheid en zij verwijten de regering een te vriendelijke houding ten opzichte van de oude heersers en daders.

Amnestie

Meer dan 6000 daders hebben amnestie aangevraagd. Hun optreden heeft informatie boven water gebracht die de beulen van de apartheid anders waarschijnlijk meegenomen hadden hun graf in, zo stellen de voorstanders van de werkwijze van de commissie.

Het merendeel van de politici heeft echter nooit getuigd. Vooral naar de argumenten van P. W. Botha, leider tijdens de bloedige onderdrukking tussen 1978 en 1989, was uitgezien. Maar hij legde de oproepen om voor de commissie te verschijnen naast zich neer. Zijn opvolger, F. W. de Klerk, getuigde wel en verontschuldigde zich voor de apartheid, die in 1948 officieel werd ingevoerd in Zuid-Afrika.

Ook omstreden zwarte activisten getuigden. Winnie Madikizela-Mandela, antiapartheidsheldin en ex-vrouw van de voormalige president Nelson Mandela, rechtvaardigde zwart geweld voor de commissie als noodzakelijk en terecht. Zij is beschuldigd door het aanwakkeren van moorden en aanslagen in de zwarte wijk Soweto.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen