Sabena aan de grond

Voorlopig staan de 82 toestellen van de Belgische luchtvaartmaatschappij Sabena in strakke rijen op vliegveld Zaventem bij Brussel geparkeerd. De nationale trots van de Belgen is geknakt. Onzeker is nog of de Sabena-dochter DAT dan wel een nieuwe nationale vliegmaatschappij de plaat s van Sabena kan innemen. "Maar het zal altijd surrogaat blijven. Sabena was een Belgisch gezicht in de wolkenwereld," zei een aangeslagen piloot gisteravond.

Daarmee wees hij in de richting van een belangrijke oorzaak voor het debacle van de luchtvaartmaatschappij. De Belgen beschouwden Sabena als hun gevleugeld visitekaartje. Mede daarom was de overheid jarenlang bereid geld in de vliegmaatschappij te steken.

In de ruim 75 jaar dat Sabena bestond, boekte ze slechts twee keer winst. In de andere jaren draaide de maatschappij met verlies. En keer op keer kwam de regering met financiële injecties, in het algemeen net genoeg om te overleven. Vooral sinds de oliecrisis van begin jaren zeventig pompte Brussel geld in de vliegonderneming, in de laatste dertig jaar in totaal een slordige 4 miljard gulden.

Inmiddels beseft de Belgische regering dat het niet langer verantwoord is de nationale trots met financiële injecties in de lucht te houden. Het beëindigen van die overheidssteun is een belangrijke factor voor het faillissement van Sabena.

Woedende medewerkers van de maatschappij ballen nu hun vuisten in de richting van de Belgische regering. Emotioneel is dat te begrijpen. Ze zijn in de loop der jaren gewend geraakt aan overheidssubsidies. Maar het personeel heeft zelf ook hard meegewerkt aan de ondergang. Iedere hervormingsmaatregel die bedoeld was om Sabena gezond te maken, stuitte in de achterliggende jaren op onwil bij het personeel, dat vaak ook erg gemakkelijk naar het stakingswapen greep. Dat verzwakte de positie van Sabena als betrouwbare vliegmaatschappij.

Daarnaast heeft de samenwerking die Sabena aanging met de Zwitserse maatschappij Swissair per saldo in het nadeel van de Belgen gewerkt. De investeringen die Swissair in Sabena deed, kwamen -al dan niet via ingewikkelde huurconstructies- uiteindelijk ten goede aan de Zwitserse maatschappij.

De malaise in de luchtvaartwereld als gevolg van de aanslagen in de VS waren dan ook niet meer dan het laatste zetje om Sabena te gronde te richten. Maar ook zonder de recente teruggang in de luchtvaartsector zou de Belgische maatschappij het erg moeilijk hebben gekregen om zelfstandig de vleugels te blijven uitslaan.

Elke Europese luchtvaartmaatschappij kampt op dit moment met zwaar weer. Bij British Airways is sprake van een terugval in het reizigersvervoer van bijna 23 procent ten opzichte van een jaar geleden. Lufthansa worstelt met een teruggang van ruim 10 procent. De KLM moet het met een daling van een kleine 8 procent doen. Duidelijk is dat er nog meer klappen zullen vallen.

Het faillissement van Sabena dwingt overheden en luchtvaartmaatschappijen verder na te denken over de vraag of het in de huidige tijd nog vol is te houden een nationale vliegmaatschappij in stand te houden.

De luchtvaartmarkt draagt een internationaal karakter. Dat is op zichzelf al een reden om samenwerking en fusies tussen bestaande vliegmaatschappijen te bevorderen.

De Europese Unie heeft daarom besloten tot geleidelijke liberalisering van de luchtvaartsector. De ervaring in de VS heeft geleerd dat dit liberaliseringsproces ongetwijfeld leidt tot de ondergang van veel kleine maatschappijen. In Amerika, waar het vliegen nog veel gewoner is dan in Europa, zijn er uiteindelijk vijf grote maatschappijen overgebleven. In Europa is naar verwachting ruimte voor twee of drie grote allianties. Het wachten is op de volgende vliegmaatschappij die haar vleugels moet inklappen. Ongetwijfeld zal dat pijnlijk zijn voor de nationale trots. Maar voor de luchtvaartsector is het gezonder.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen