Plagiaat van slimme stropers

Hoewel intellectuele mensen zich moesten schamen om hun naam op deze manier te grabbel te gooien, doen ze er zelf meestal niet moeilijk over, en hebben ze tal van doorzichtige argumenten bij de hand om hun kwaad goed te praten. Dikwijls hebben ze een aantal fans, die het door dik en dun voor hen opnemen en zelfs de zwartepiet leggen bij hen die het plagiaat op het spoor gekomen zijn Het doet me wel eens denken aan verhalen van vroeger, waarin een slimme stroper bewondering oogst, terwijl de veldwachter, die hem eindelijk te pakken krijgt, door de bevolking van het dorp wordt verguisd.

Plagiaat is volgens de dikke Van Dale "het overnemen van stukken, gedachten, redeneringen van anderen, en deze laten doorgaan voor eigen werk." Het kwaad is niet van vandaag of gisteren. In 1941 bijvoorbeeld verscheen van de journalist G. H. Wallagh een roman, "In de Trou", waarvan de Vondel-kenner Molkenboer aantoonde dat de auteur de "Portretten van Joost van den Vondel" door Alberdingk Thijm had geplunderd. Maar ook al in de 19e eeuw werd mevrouw Bosboom -toen nog Truitje Toussaint- ervan beschuldigd dat zij voor een van haar historische romans ettelijke pagina's had overgeschreven.

Haar tijdgenoot Jacob van Lennep kwam er openlijk voor uit dat hij het werk van anderen plunderde. Hij gaf toe dat hij "zijn hele leven met roof en diefstal zijn voordeel had gedaan." Maar de dominee-dichter J. J. L. ten Kate spotte:

"Zoo bakt en zoo plakt

dat de Muzen zich schamen

de kwart poëtaster

zijn lorren te samen."

Over dominees gesproken -het bloed kruipt tenslotte waar het niet gaan kan!- maken die zich ook aan plagiaat schuldig? Onlangs werd bekend dat er predikanten zijn die hun zondagse preken van internet afhalen. Maar ook toen er nog lang geen internet was, schreven weleerwaarde heren hele preken van elkaar over, en lieten ze soms ook nog drukken! Ik zou van deze zonde verbluffende staaltjes kunnen leveren. Want een zonde ís het, tegen het achtste gebod. Van Dale definieert namelijk plagiaat in uitgebreider zin als "diefstal van geestelijk eigendom". En daaraan moesten toch zeker dominees zich niet schuldig maken!

Merkwaardig, dat gemeenteleden en zelfs kerkenraadsleden dat meestal niet zo erg vinden. Een jonge predikant die aan een ouderling toevertrouwde dat hij moeite had met het maken van preken, kreeg het goedbedoelde advies, dan maar een preek van een ander voor te lezen

Nu schiet me ineens te binnen dat ik als beginnend predikant -het is meer dan dertig jaar geleden- eens op bezoek was in de oude pastorie van Oene. De onvergetelijke ds. Doornenbal gaf tussen een paar trekken aan zijn onafscheidelijke pijp te kennen dat hij vóór de zondag nog twee nieuwe preken moest maken. Het was al donderdag, dus ik kon zijn zorgen delen. "Maar", zo relativeerde hij, met zijn karakteristieke zelfspot, "het is ook weer niet zó'n opgave. Want weet je wat het geheim is van een goede preek maken? Gewoon een goede preek van een ander overschrijven."

Overigens, niet één preek is natuurlijk helemaal eigen werk. We staan -en dat mág ook- op de schouders van het voorgeslacht en we zijn niet geroepen telkens opnieuw het wiel uit te vinden. Het gaat erom dat we van het exegetisch en homiletisch materiaal van anderen een verantwoord gebruik maken.

Het verhaal gaat dat Abraham Kuyper op college ooit aan een student die een preek had geleverd vroeg, hoeveel van die preek nu van hemzelf was. De predicator dacht even na en antwoordde: "Ongeveer 80 procent." Waarop Kuyper zei: "Meneer, dan bent u een genie! Want ik heb hoogstens 20 procent van mezelf en de rest is van anderen."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen