Herstel voor begraafplaats van Betje Bitter

In 1874 werd de begraafplaats aangelegd. Gedeputeerde Staten van Utrecht hadden daartoe besloten omdat er in de regio geen algemeen kerkhof bestond. Maartensdijk had wel twee dodenakkers, maar die waren bedoeld voor hervormden. Andersdenkenden konden er niet terecht. Rooms-katholieken bestelden hun doden bij Utrecht ter aarde, maar wat moest er gebeuren met bijvoorbeeld overleden daklozen en zwervers die niet tot een bepaald kerkgenootschap behoorden?

Op 24 november 1871 kocht de gemeente Maartensdijk een stuk bosgrond van 100 roede -ongeveer 1600 vierkante meter- van mr. F . N. M. Eijck van Zuijlichem aan de Vianensteeg (de tegenwoordige Eijckensteinselaan), op de grens van Maartensdijk en Bilthoven. In de eerste helft van de twintigste eeuw is er een aantal begrafenissen geweest. Hoeveel is niet precies bekend. Oudere mensen in de omgeving kunnen zich wel herinneren dat de veldwachter en de gemeentewerker soms met een handkar lichamen van zwervers en daklozen naar de begraafplaats brachten. Maar hoe vaak dat gebeurd is?

De inmiddels overleden boswachter Jacobus Smits noemde ooit de namen van drie mensen: Betje Bitter, Bram Hommesbart en Dirk de Korstkop. Omdat het bijnamen zijn, is dat nooit officieel bevestigd. Het is ook niet vast te stellen op grond van zerken op hun graven. Die zijn er namelijk niet. Te duur! Een eikenboom was goed genoeg als gedenksteen.

Historicus Koos Kolenbrander uit Maartensdijk weet in ieder geval nog één naam te noemen: Mordechai Kan. "Dat was een Joodse onderduiker die in 1944 overleed. De familie bij wie hij verbleef, legde zijn lichaam langs de spoorlijn. Daar werd het gevonden door de gemeente. Vrachtrijder Willem Boshuis vervoerde de kist met het lichaam op een boerenwagen, getrokken door twee zwarte paarden. Gemeentewerker Bertus van der Heiden liep met de fiets in de hand naast de kar. Kan werd begraven op het Verloren Kerkhof, dat toen ook bekendstond onder de namen Schooierskerkhof en Zwerverskerkhof."

Degenen die tegenwoordig over het bosperceel lopen, zien zo'n veertien eiken staan. Dat zijn de enige herinneringen aan de overledenen. Hoewel, wie goed kijkt, ziet in de verhogingen aan de rand van het terrein de restanten van de vroegere aarden wal. Maar dan heb je het ook wel gehad. De dodenakker springt veel minder in het oog dan het recreatieterrein met de houten bankjes erachter en de parkeerplaats -ontmoetingspunt van homofielen- ervoor.

De vervallen staat van het terrein is de Historische Vereniging Maartensdijk en de Vereniging Hart voor Groen een doorn in het oog. Daarom beginnen ze morgenochtend aan een opknapbeurt, samen met iedere vrijwilliger die schop en zaag ter hand wil nemen. Allereerst snoeien de restaurateurs allerlei bosopslag, zodat de oorspronkelijke vorm van het kerkhof weer duidelijk zichtbaar wordt. De volgende stappen zijn het bijplanten van eiken, de reconstructie van het toegangshek en de afrastering en de plaatsing van een informatiebord voor belangstellenden.

Het gemeentebestuur van De Bilt heeft een subsidie van ruim 1000 euro voor de restauratie uitgetrokken omdat zij "cultuurhistorische elementen in het landschap weer herkenbaar maakt." De verenigingen willen in de toekomst een paardenwed -een drinkplaats voor paarden- en een oude vaarroute van trekschuiten in ere te herstellen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen