Drie handremmen op ongecontroleerde celdeling

Kanker is een ziekte van het DNA. De opeenstapeling van genetische veranderingen leidt tot het veranderen van een normale cel in een kankercel. Een van deze genetische veranderingen die in bijna alle vormen van kanker voorkomen is de inactivatie van het retinoblastoma-gen (RB). Een tipje van de sluier wordt opgelicht in het proefschrift van Jan-Hermen Dannenberg, die vanmiddag promoveerde aan de Universiteit Utrecht. Dannenberg, verbonden aan het Nederlands Kanker Instituut (NKI), deed onderzoek naar de rol van RB.

RB is een zogeheten tumorsuppressorgen of tumoronderdrukkend gen. Deze genen bevatten, net als alle genen, de code of informatie voor de aanmaak van bepaalde eiwitten. In kankercellen zijn tumorsuppressorgenen geïnactiveerd waardoor de normale functie van de eiwitten waarvan ze de code bevatten, verloren is gegaan. Tegelijkertijd zijn er in de kankercellen zogeheten oncogenen actief geworden, met als gevolg dat er te veel of hyperactieve eiwitten gemaakt worden.

Tumorsuppressorgenen spelen een belangrijke rol in de controle van celdeling. Het eiwit waarvoor het RB-gen de informatie bevat, pRB (de p staat voor proteïne of eiwit), functioneert als een soort handrem voor celdeling. Wanneer een cel niet mag delen gaat de 'pRB-handrem' erop. De afwezigheid van pRB, zoals in de meeste vormen van kanker, leidt daardoor tot ongecontroleerde celgroei en tumorvorming.

Behalve pRB zijn er nog twee eiwitten met een vergelijkbare functie, p107 en p130. Samen behoren deze eiwitten tot de retinoblastoma-genfamilie. Tot nu toe was niet bekend of p107 en p130 ook een tumoronderdrukkende functie hebben. Dannenberg onderzocht de afzonderlijke functies van deze eiwitten door combinaties van de bijgehorende genen uit te schakelen in muizen. Uit studie bij deze muizen bleek dat ze alledrie een remmende functie hebben op ongecontroleerde celgroei. Dannenberg: "Een cel zonder pRB wordt niet in alle gevallen direct een kankercel, want de twee andere eiwitten p107 en p130 zijn er nog. Als je die vervolgens ook weghaalt, zie je ineens oog-, bijnier- en longtumoren ontstaan in de muizen waarmee we ons onderzoek deden. Dat betekent dat p107 en p30 in sommige weefsels de tumoronderdrukkende functie van pRB over kunnen nemen."

Het onderzoek van Dannenberg leidde verder tot de ontdekking dat een ander belangrijk tumorsuppressorgen, p53, dat vaak onklaar gemaakt is in allerlei vormen van kanker, de retinoblastoma-eiwitfamilie nodig heeft om celdeling te stoppen. "Dit houdt in dat de retinoblastoma-eiwitten een onderdeel vormen van een barrière tegen ongecontroleerde celdeling", aldus de promovendus.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen