"Europeanen willen het antisemitisme niet zien"

Volgens professor Wistrich zijn radicale moslims verantwoordelijk voor de huidige golf van antisemitisme. "De aanslagen op de Joden zijn onderdeel van een groter plan. De wereldwijde jihad staat op de agenda. Voor het eerst na de Tweede Wereldoorlog komt een aantal zaken bij elkaar: de wereldwijde jihad, het terrorisme als strategisch wapen, de haat tegen Israël en de poging de Joden in de diaspora te treffen. We zagen er iets van in de jaren tachtig en negentig, maar nu is er sprake van een strategische keuze. Aan de combinatie zit niets toevalligs."

Het doel van de wereldwijde jihad -heilige oorlog- is volgens Wistrich de wereldwijde overheersing van de islam. Er bestaan verschillende groepen. Al-Qaida is de beruchtst, vanwege 11 september. Israël heeft bovendien te kampen met Hamas, de Islamitische Jihad en met Hezbollah aan de noordgrens. Al deze groepen vallen onder de noemer van de radicale islam.

Kruisvaarders

De anti-Joodse agenda wordt volgens Wistrich in de westerse media vaak gebagatelliseerd. De radicale moslims zien zichzelf betrokken bij een oorlog tussen beschavingen. Daarbij is de aanval op het Jodendom fundamenteel. "Osama bin Laden zei een aantal jaren geleden dat er een wereldwijde jihad bestaat tegen de kruisvaarders en de zionistische Joden. De Joden en de kruisvaarders zijn de vijanden. Kruisvaarders is een codewoord voor Amerika en het Westen. Joden worden beschouwd als demonisch, als kwade satanische krachten die de islam bedreigen.

Aan dit antisemitisme zitten verschillende aspecten. Een ervan is dat de Joden worden gezien als een subversief element van moderniteit. De Jood vertegenwoordigt het moderne, het seculiere Westen en de Amerikaanse cultuur. Deze zijn in de ogen van de radicale moslims bedreigend voor de islamitische identiteit.

Een tweede aspect is de staat Israël. Ze beschouwen deze staat als een kruisvaarderstaat. Dat is een staat die zich uitbreidt, die op wrede wijze onderdrukt en die een bedreiging vormt voor de hele wereld. Als moslims over deze staat praten, dan hebben ze het over Joden. Ik luister nauwlettend naar wat ze zeggen. Ik bekijk hun video's. Ik volg de propaganda van de Palestijnse Autoriteit, de televisiezender Al-Jazeera en ik luister naar andere berichten in de Arabische wereld.

Kijk naar de Maleisische premier Mahathir Mohamad. Hij is gematigd. Hij wordt gezien als iemand die moderniseert en die Maleisië vooruit heeft geholpen. Deze zogenaamde gematigde leider spreekt over de jihad. Hij wil alleen geen gewelddadige jihad, want hij denkt dat dat dom is. Hij gelooft dat de Joden in de wereld de dienst uitmaken. De Joden zouden Amerika beheersen, de media en het bankwezen. Dat is een samenzweringstheorie die wijdverbreid is in de Arabische wereld en die elders steeds meer ingang vindt. Ook in Europa. Daar vangen we veel signalen van op."

Waarom wil Europa niet zien dat de radicale islam een strijd wil voeren tegen de Joods-christelijke beschaving?

"Laat ik het maar eens ronduit zeggen: Ik geloof dat Europa vandaag de dag aan dezelfde ziekte lijdt als aan het einde van de jaren dertig, aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog. Toen bestonden er allerlei pacifistische onderstromen. De concessiepolitiek was algemeen heersend. Je keek de andere kant op en je geloofde niet dat Hitler-Duitsland verdere territoriale ambities had, nadat het Oostenrijk en zelfs Tsjechoslowakije had opgeslokt. Er bestond toen die verschrikkelijke angst. Die kunnen we begrijpen op het menselijk niveau, maar er werd een enorme prijs voor betaald.

Ik geloof dat Europa momenteel wanhopig zijn best doet de werkelijkheid uit de weg te gaan. In de radicale islam heeft Europa een vijand. Maar het reageert daar alleen maar op als het geen andere keuze heeft. Dat zal gebeuren als er grote bomaanslagen zullen worden gepleegd, zoiets als wat er in Istanbul gebeurde. Dat gaat morgen in verschillende Europese hoofdsteden gebeuren. Daar zal een reactie op komen. Politieke krachten moeten er wel op reageren. De inlichtingendiensten volgen deze activiteiten. Ze weten tot op zekere hoogte wat er aan de hand is. Maar op het niveau van de publieke opinie bestaat er een diepe verdringing van de onaangename realiteit.

De mensen willen het antisemitisme ook niet zien. Dat is niet alleen omdat ze de realiteit uit de weg gaan, maar ook omdat het tegen de huidige politieke correctheid ingaat. De Europeanen zijn tot de conclusie gekomen dat de enige slachtoffers in het conflict tussen Israël en de Palestijnen, de Palestijnen zijn. Deze conclusie is misleidend en vertekenend. Omdat ze dat geloven, accepteren ze niet dat de Palestijnen verantwoordelijkheid dragen voor het falen van het vredesproces en het falen van de Palestijnse Autoriteit, voor de armoede en de corruptie. Israël is de schuldige. Dat is een klassieke manier van denken, waarbij een zwart schaap wordt gezocht, die structureel gelijk is aan antisemitisme omdat zij discrimineert tegen de Joodse staat op een manier die in geen verhouding staat tot de werkelijkheid. In deze manier van denken is geen ruimte voor Joden als slachtoffer."

Verontrusting

Waarom doet Europa dat?

"Ik begrijp wel hoe dat komt. De mensen zien beelden op televisie zonder dat ze daarbij de context krijgen. In de berichtgeving wordt geen serieuze poging gedaan om naar alle aspecten van het probleem te kijken en het conflict in een breder perspectief te plaatsen. De Joden in Israël en de Joden buiten Israël die het land steunen, worden als de agressors gezien. Maar de agressie aan de andere kant wordt genegeerd, gerelativeerd of goedgepraat.

Als Europeanen zeggen: Natuurlijk betreuren we de zelfmoordaanslagen, en vervolgens gaan ze over tot het volgende onderwerp, namelijk dat het de schuld van de Joden zelf is, dan denk je onvermijdelijk aan de holocaust. Over het feit dat zestig jaar geleden elke Joodse man, vrouw en kind werd opgejaagd als een wild dier om te worden gedood. Vrijwel elke Europese natie werkte daar tot op zekere hoogte aan mee, zelfs al waren de Duitsers de voornaamste daders. Dan vraag je je af hoe dat mogelijk is, hoe alles zo snel kon omdraaien. Je vraagt je af of er in de Europese houding niet een element van "Schadenfreude" zit. Zoals de Duitsers zeggen: Nu zien we dat de Joden even slecht zijn als wij en misschien zijn ze erger, want zij zijn de werkelijke nazi's."

Antizionisme is toch niet hetzelfde als antisemitisme?

"In theorie zou het verkeerd zijn antizionisme gelijk te stellen aan antis emitisme. Iemand kan tegen de ideologie van het zionisme zijn. Je kunt denken dat het zionisme geen goed idee was en het niet met zijn methoden eens zijn. Dat maakt je geen nog antisemiet. Maar als je naar de praktijk kijkt, dan zie je dat dit onderscheid erodeert. Heel vaak gaat achter antizionistische uitspraken antisemitisme schuil. Het antizionisme dient dan als dekmantel. Als je antisemitisme in uitspraken verpakt in een aanval op de legitimiteit van Israël, dan is iedereen het met je eens en denkt: O, wat is die progressief. Dat gebeurt nu heel veel. Als mensen over Israël als een nazi-staat spreken, dan kritiseren ze niet alleen het land, maar dan maken ze ook een hoogst ongevoelige vergelijking, waarmee ze met een mes in een wond steken. Dat heeft niets meer met kritiek te maken. Iedereen die enig idee heeft van wat nazisme was, weet dat je over twee totaal verschillende verschijnselen praat."

Welke reactie veroorzaakt deze golf van antisemitisme in Israël en onder het Joodse volk?

"Ik bespeur de laatste tijd een toenemend gevoel van verontrusting. Gedurende lange tijd zagen zowel de regering als de burgers in Israël antisemitisme niet als iets wat hen zo rechtstreeks aanging. De houding was: in de diaspora heeft het antisemitisme altijd bestaan. En daarvoor bestaat maar één oplossing; emigratie naar Israël en opbouw van de Joodse staat. Die houding is nu allang verleden tijd."

Nemen de mensen in Israël concrete stappen in verband met de dreiging?

"Ja, en ik ben erbij betrokken. De regering was er heel traag in om deze zaak op te pakken, maar nu het gevaar van antisemitisme groeit, wordt ze wakker. Het probleem is wel dat als de regering erbij betrokken raakt dit de theorie van veel mensen in Europa en elders zal bevestigen die zeggen: De enige reden waarom de Israëliërs verontrust zijn over het antisemitisme is omdat ze de gerechtvaardigde kritiek op de staat willen beëindigen. Het is heel moeilijk effectief te handelen als je een dergelijk respons krijgt. Maar de feiten zijn nu zodanig dat niemand meer kan ontkennen dat het antisemitisme bestaat. Twee synagogen in Istanbul zijn aangevallen, een school in Parijs is afgebrand, de Griekse zanger Theodorakis zegt dat de Joden de wortel van al het kwaad vormen en de Duitse politicus Martin Hohmann heeft gezegd dat de Joden verantwoordelijk zijn voor de misdaden van de bolsjewistische revolutie. Als de Israëlische premier en de minister van Buitenlandse Zaken naar Europa reizen, proberen ze met de Europese regeringen samen te werken om er iets tegen te doen. Maar de mogelijkheden van Israël zijn beperkt. Het kan proberen de Joodse gemeenschappen te helpen, regeringen waarschuwen, maar uiteindelijk moet Europa zelf het probleem van het antisemitisme aanpakken."

Waarschuwen

Wat is uw persoonlijke betrokkenheid?

"Ik geef advies aan minister Sharansky van Diaspora. Hij vraagt mij af en toe wat ik denk. Als onderzoeker ben ik er de hele tijd mee bezig. Ik schrijf erover. Ik sta in contact met Joodse gemeenschappen en met andere mensen die bezorgd zijn over het antisemitisme. Het is ook een kwestie van mensen waarschuwen. Deze week werd ik gevraagd leden van het Britse parlement toe te spreken. Ik vond het bemoedigend te zien dat zij het belangrijk genoeg vonden om te luisteren. Ik zeg nooit dat het een verloren zaak is. Ik geloof dat het ontwaken vrij laat komt, maar niet te laat om voldoende mensen te mobiliseren die begrijpen dat het antisemitisme uit de hand loopt. Er moet een andere benadering komen. De media hebben een belangrijke taak de mensen in te lichten over de gevaren van antisemitisme en het verschil duidelijk te maken tussen legitieme en niet-legitieme kritiek."

Acht u de reacties van de Europese leiders op het antisemitisme nu voldoende?

"Italië geeft het goede voorbeeld. Wat je ook van premier Silvio Berlusconi mag denken, hij geeft op dit gebied in elk geval positief leiding. Italië wil in eigen land en op Europees niveau iets doen. De reactie van de CDU in Duitsland door snel een parlementariër te verwijderen is ook goed. De Franse president Jacques Chirac, die de ernst van de situatie lang heeft ontkend, heeft nu zijn toon veranderd. Zonder twijfel is er druk op hem uitgeoefend. Hij had al lang geleden moeten zeggen dat een aanval op de Franse Joden een aanval op de Franse republiek is."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen