Van villaborder tot vinex-tuin

Een wandeling door de tuinen is direct een wandeling door driekwart eeuw Nederlandse tuingeschiedenis. Het maakt de ontwikkeling van Mien Ruys als architect zichtbaar. Naast haar werk bij een ontwerpbureau in Amsterdam bleef zij door de jaren heen nauw betrokken bij haar tuinen. In 1999 overleed Mien Ruys op 94-jarige leeftijd. Wie was deze tuinarchitecte die zo'n stempel op de moderne tuinontwikkeling heeft gedrukt?

Terugblik

Wilhelmina Jacoba Moussault-Ruys begon haar carrière op 12 september 1923 bij haar vader op kwekerij Moerheim in Dedemsvaart. Mien had echter meer belangstelling voor de toepassing van planten in tuin en landschap. In die jaren bestond er in Nederland nog geen studie op dit gebied. De nodige kennis verwierf zij in Berlijn; ze liep ook stage bij bevriende kwekers in Engeland.

Om zelf ervaring op te doen, legde Ruys in 1924 haar eerste proeftuin in de moestuin van haar ouders aan, met planten die zij mooi vond. Het jaar daarop was er weinig van de beplanting over. Mien Ruys moest kiezen tussen veranderen van de bodemgesteldheid of aanpassen van het plantenassortiment. Zij deed het laatste. Dit werd een voor haar belangrijke stelregel: pas beplanting toe die thuishoort bij de gegeven omstandigheden.

In de jaren '30 kwam Ruys in contact met de architecten van "Het nieuwe bouwen", zoals Merckelbach en Rietveld. Zij voelde zich in haar hang naar eenvoud en helderheid met hen verwant en werkte een aantal jaren intensief met hen samen. Kort voor de oorlog verhuisde zij haar ontwerpbureau naar Amsterdam. Tot 1945 ontwierp Mien Ruys vooral grotere particuliere tuinen. Tijdens de wederopbouw ontwikkelde zij voor woningbouwverenigingen veel gemeenschappelijke tuinen. Kenmerkend voor haar ontwerpen uit die periode is de diagonale lijnvoering. Daarmee maakte ze optimaal gebruik van de buitenruimte.

Gewassen grindtegel

Vanaf de zestiger jaren paste Mien Ruys meer en meer rechte lijnen toe. Strakke blokken van geschoren groen in contrast met uitbundige vaste planten. Dit laatste onderscheidde haar van haar collega's uit die tijd. Deze vonden bij eenvoud en helderheid de vasteplantenborders een onnodige versiering. Mien Ruys was juist van mening dat vaste planten de natuurbeleving in een tuin mogelijk maken, een voor haar belangrijke functie van de tuin. Door deze zienswijze ontving zij veel opdrachten voor particuliere tuinen.

Om haar ontwerpen toepasbaar te laten zijn, bleef zij in haar proeftuinen nieuwe planten en materialen uitproberen. Zoals spoorbielzen en de gewassen grindtegel. Beide materialen werden zeer populair en zijn in Nederland te pas en te onpas gebruikt.

In 1976 werd het complex ondergebracht in de Stichting Tuinen Mien Ruys. Deze stichting zet het werk van Mien Ruys voort in de voor haar karakteristieke stijl: "Kritisch, met duidelijke visie op architectuur en de rol van natuur binnen de grenzen van de tuin." Proeven met nieuwe materialen zoals gerecycled plastic hebben nog steeds plaats.

Lopend leren

Een wandeling door de Tuinen is een vorm van aanschouwelijk onderwijs. De opzet is enigszins chronologisch, de routebeschrijving vermeldt jaar van aanleg en de eventuele restauratie. Een van eerste tuinen op de route is de Oude Proeftuin uit 1927. De 30 meter lange vasteplantenborder vormt een kleurrijke begeleiding van het pad. De arbeidsintensieve border is een mooi voorbeeld van Ruys' ontwerpen voor villatuinen, toen opdrachtgevers nog een vaste tuinman in dienst hadden.

Dankzij de lange geschiedenis van het complex staan er volgroeide bomen. Zij maken het beeld compleet. In mooi contrast met de zonnige border doemt na een smal pad de Verwilderingstuin op. Onder de oude appelboom ligt hier groen, koel en schaduwrijk de Eerste Proeftuin.

In de tuinen is de verandering van Ruys' smaak en ideeën goed te zien. Soms zie je iets onverwachts, zoals in de wat stijve Kruidentuin. Naast de strakke vakjes ligt een strook stoer groot hoefblad, als een leuke afwijking in het beeld.

De Moerastuin is aangelegd met een aanstekelijke contrastwerking tussen weelderige beplanting en strakke vlonder. Er vlakbij ligt een miniproefstuk: het Vijvertje met riet. In 1960 testte Mien Ruys de toen nieuwe polyester vijver. Na dertig jaar zijn de zwarte randen bedekt met mos en gras en voegt de vijver zich naadloos in het gazon. Vrolijk ligt de Gele Border rond het cirkelvormige gazon. De stalen ligstoelen nodigen uit tot rustig genieten. De overgang naar de in '99 aangelegde Geknipte Tuin is groot. Een rechthoekige vijver in het terras, eromheen strakke blokken beplanting.

Kwekerij

Aan het einde van de wandeling ligt de kwekerij. Planten die in de proeftuinen zijn toegepast worden hier verkocht. Kweken en tuinieren gaan bij Moerheim zo al een eeuw hand in hand.

De Tuinen van Mien Ruys brengen oude én nieuwe dingen voort. Het fysiek de tuinen beleven geeft je een duidelijk idee van wat je wel en niet aanspreekt in planten- en materiaalgebruik. Al lopend leer je. Over 20e-eeuwse tuingeschiedenis en over plantencombinaties. Bovendien kom je te weten of grindtegels mooi zijn toe te passen. Maar dat is natuurlijk een kwestie van smaak.

Meer informatie: Tuinen van Mien Ruys, Moerheimstraat 78, Dedemsvaart, tel. 0523-614774 en www.mienruys.nl/tuinen. De tuinen zijn geopend van 1 april tot en met 31 oktober, op maandag tot en met zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen