De roomse herkomst van "Ik ga slapen, ik ben moe"

De Berlijnse dichteres Louise Hensel (1798-1876), die op 20-jarige leeftij d rooms-katholiek werd, is de auteur van "Müde bin ich, geh' zur Ruh", dat door Jan de Liefde in het Nederlands is vertaald. Maar niet alleen dat versje.

Er zijn nog meer liederen die onder de protestanten volop gezongen worden en die van rooms-katholieke herkomst zijn, zij het niet zo menigvuldig als "Ik ga slapen, ik ben moe". Ik denk aan "Leid vriendelijk Licht", lied 716 uit de bundel van Johannes de Heer, de bundel die dit jaar een eeuw oud is. Dat is overigens hetzelfde lied als gezang 230 uit de Hervormde Bundel, dat door Jacqueline van der Waals vertaald is. Dit lied is een vertaling van "Lead kindly Light" van de Engelse theoloog John Henry Newman (1801-1890), die op 44-jarige leeftijd de overstap maakte van de Anglicaanse Kerk naar de Rooms-Katholieke.

Newman was een tijdgenoot van Joseph Charles Philpot (1802-1869). Ze hebben samen in Oxford gestudeerd en kenden elkaar ook heel goed. Met een broer van John Henry was Philpot zelfs zeer bevriend. Kort voordat Philpot stierf, schreef hij: "Ik houd er nauwelijks van hun namen te noemen, want ze zijn bekend genoeg in heel het land. De Newmans zijn beiden mannen, begiftigd met een machtig intellect. Steeds voortgaande studie deed hen een hoge graad van ontwikkeling bereiken. Waar en wat zijn zij nu? De oudste van de twee (John Henry), met wie ik het minst intiem omging, is de meest vooraanstaande afvallige geworden, die in Romes armen belandde. Zijn broer was eens een intieme vriend van mij en werd hoogleraar in de klassieke Oudheid. Nu is hij een volslagen ongelovige."

Vanwaar de overstap van Newman naar Rome? In de tijd dat John Henry Newman en Philpot te Oxford studeerden was het met name dr. Lloyd die diepe indruk maakte op de theologiestudenten. Hij behandelde de geschiedenis van het concilie van Trente en wist zijn leerlingen te vervullen met eerbied voor de kerk en de leer van Rome. Daarmee ontstond de Oxford Movement, die romanisering van de Engelse kerk voorstond. Men achtte de Anglicaanse Kerk als een "via media", een middenweg tussen Rome en Reformatie. Men stond reveil voor in rooms-katholieke zin. De Oxford Movement raakte Philpot niet. Integendeel. Op den duur raakte hij vervreemd van de Engelse staatskerk en werd hij de stuwende kracht achter de Strict Baptists.

Ook Newman vervreemdde van de Anglicaanse Kerk. Maar anders dan Philpot. Hij raakte juist geïmponeerd door de Oxford-beweging. Na zijn theologische studie werd hij studentenbegeleider aan het Oriel College te Oxford. Nadat hij daar onenigheid kreeg met de leiding, maakte hij een reis door Zuid-Europa om tot rust te komen.

Worstelend met vragen over het wel en wee van de Engelse kerk liep hij op zekere nacht over het dek van het zeilschip dat zich al enige dagen tussen Sardinië en Corsica bevond vanwege windstilte. Hij werd geraakt door het zien op het licht in de mast dat over het schip licht verspreidde waarheen de weg ook ging. Dit zette hem aan om de volgende dag, 16 juni 1833, te dichten "Lead kindly Light".

Leid vriendelijk Licht, mij als een trouwe wacht,

Leid Gij mij voort.

'k Ben ver van huis en donker is de nacht

Leid Gij mij voort.

Niet immer sprak mijn ziel zo stil tot U

Leid Gij mij voort.

Ik liep mijn weg bij eigen licht maar nu

Leidt Gij mij voort."

Newman vroeg in dit gedicht om licht en leiding, daar hij te veel met eigen licht te rade was gegaan. Hij meende de weg gevonden te hebben. Het licht te hebben ontvangen. Die weg leidde echter terug van het erfgoed der Reformatie naar Rome. Toen hij weer terugkwam in Engeland, werd hij de drijvende kracht achter de Oxford-beweging. Hij schreef zelfs een verhandeling waarin hij aantoonde dat de 39 artikelen van de Engelse kerk niet in tegenspraak waren met Rome. Dit traktaat moest echter uit de handel worden genomen. Newman trok zich toen terug en werd dorpspredikant in Littlemore, onder de rook van Oxford. In 1845 ging hij in stilte over naar de Rooms-Katholieke Kerk.

In 1846 maakte hij een reis naar Rome en werd daar tot priester gewijd. Terug in Engeland organiseerde hij een rooms-katholieke universiteit in Dublin en stichtte hij een klooster in Edgbaston. In 1878 kreeg hij van paus Leo XII de kardinaalshoed.

Van het eenvoudige kindergebedje dat Louise Hensel ons leerde, zou ik het niet graag beweren, maar van het ontroerende lied van Newman moet ik helaas constateren dat het een naar de mis leidend lied is en dus misleidend. Middellandse Zee, 1833

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen