Woorden
Toen onze kinderen nog de leeftijd hadden dat we ze een plezier konden doen met een spel, was een van hun geliefde bezigheden het woordenboekspel.
Voor de lezers die hiermee niet vertrouwd zijn zal ik kort de spelregels samenvatten. Je speelt het met zijn vieren. Een van de spelers kiest een woord en geeft vier mogelijke betekenissen waarvan er één de juiste is. De overige drie spelers kiezen uit deze vier de volgens hen goede omschrijving. Wie goed kiest, krijgt 1 punt. Als niemand het goede woord raadt, dan krijgt degene die het woord had gekozen punten.
Uiteraard ging het erom zo onbekend mogelijke woorden te vinden, want dan had je de grootste kans dat niemand van de anderen dat woord wist. Soms ontstond er enig gekrakeel over een mogelijke alternatieve betekenis. Bij dergelijke discussies had het woordenboek het laatste woord.
Dat spreekt vanzelf, want wat in het woordenboek staat is waar en wat erin staat, is nuttig om te weten. Zo is het toch? Of geldt dat misschien niet voor alles wat in het woordenboek staat?
Daarover ontspon zich onlangs een stevige discussie. De desgevraagd gedane toezegging van van Dale, de spreekwoordelijke samensteller en uitgever van woordenboeken, om een woordenboek op de markt te brengen waaruit een aantal minder gewenste woorden was weggelaten, deed veel stof opwaaien. Zelfs zo veel stof dat de uitgever ervan afzag.
Op zichzelf bezien zijn de vele reacties tegen een dergelijk woordenboek natuurlijk weer evenzovele bewijzen van de intolerantie van ons zogenaamd tolerante volkje. Een tolerantie die wel heel selectief wordt beoefend en in veel gevallen maar een heel dun vernisje blijkt te zijn. Vreemd eigenlijk, want wat voor nadeel heeft de spraakmakende elite ervan als mensen die op een andere manier in het leven staan prijs stellen op een dergelijk woordenboek?
Het lijkt op een vorm van wild om zich heen slaan, iets wat we trouwens de laatste tijd vaker zien als het gaat om openlijke manifestaties van christelijke opvattingen in het publieke leven. Mogelijk voelen deze mensen zich bedreigd, of zijn ze teleurgesteld dat het met de secularisatie toch op alle terreinen niet zo vordert als ze wensen.
Bovenstaande overwegingen nemen echter niet weg dat ik zelf wel enige twijfel heb over het nut van een zogenaamd 'gekuist' woordenboek. Het beoogde doel, kinderen beschermen tegen schuttingtaal, is natuurlijk lofwaardig. Maar ik denk niet dat een woordenboek waaruit de gewraakte woorden zijn verwijderd, hieraan bijdraagt. Er is immers geen mens die een woordenboek gebruikt om woorden te leren die hij of zij nog niet kende.
Het is andersom. Iemand gebruikt een woordenboek om meer te weten te komen over woorden die hij tegenkomt en waarvan hij de betekenis nog niet helder voor ogen heeft. Er zal toch geen kind zo leergierig zijn dat het een heel woordenboek gaat doorbladeren om daarin te zoeken naar "vieze" woorden. Ze kennen die woorden allang -daarom gaan ze er ook onmiddellijk doelgericht naar op zoek zo gauw ze een woordenboek in handen krijgen- en waarschijnlijk kennen ze er meer dan wijzelf.
Het aangaan van een gesprek over dergelijke onwelvoeglijke woorden, mits op de juiste plaats en tijd, en mogelijk zelfs naar aanleiding van het woordenboek, lijkt me dan ook zinvoller dan ze door het wegstoppen ervan juist nog prikkelender te maken. Bovendien kan het gebruik van een woordenboek door de hierin te vinden kille technische omschrijvingen van de veelal op lichaamsdelen betrekking hebbende eenlettergrepige woorden, juist helpen om dergelijke woorden te ontdoen van hun ongewenste broeierige lading.
Prof. dr. P. J. Slootweg is hoogleraar klinische pathologie aan het UMC St Radboud te Nijmegen. Reageren? uithethart@refdag.nl.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 februari 2007
Reformatorisch Dagblad | 24 Pagina's

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 februari 2007
Reformatorisch Dagblad | 24 Pagina's