Het ergste moet nog komen

Betaal uw schulden af, verkoop uw huis en uw aandelen, want er komt een zware economische crisis, de huizenprijzen dalen met minimaal 30 procent en de AEX-index keldert tot onder de 150 punten. Een ramp voor menig huizenbezitter, bedrijf, belegger en pensioenfonds. Dat is in het kort wat ik voorspelde in 2005 in het boek "Deflatie in aantocht".

Durven de meeste Nederlandse economen en politici eind 2008 nog maar net het woord "recessie" in de mond te nemen, ik verwacht een economische depressie die te vergelijken is met de crisis uit de jaren dertig. Want wie denkt dat de kredietcrisis over zijn hoogtepunt heen is, maakt een ernstige vergissing.

Het ergste moet nog komen. De crisis is wereldwijd overgeslagen van de banken naar de echte economie. Banken lenen elkaar allang geen geld meer uit, maar nu blijkt dat ook bedrijven en burgers de dupe worden van hun schraapzucht en falende beleid van de afgelopen jaren. Daardoor zijn zowel de Verenigde Staten -waar alle ellende begon- als Japan, Europa en ook Nederland in een recessie terechtgekomen.

Een wereldwijde recessie, wat hoogst zelden voorkomt, in combinatie met de huidige kredietcrisis, vormt een dodelijke cocktail. De laatste keer dat dit voorkwam was in de jaren dertig van de vorige eeuw: de crisisjaren. Toen gingen in de VS bijvoorbeeld 9000 van de 25.000 banken failliet. Nu leidde enkel het faillissement van Lehman Brothers, half september, al tot dramatische taferelen op de aandelenbeurzen.

Deflatie

Er is alleen al in 2008 wereldwijd 30.000 miljard dollar verloren gegaan. Door het putje gespoeld. En deze gigantische kapitaalvernietiging gaat nog steeds door. De angst regeert en iedereen houdt de hand op de knip. Burgers geven geen geld meer uit en bedrijven investeren niet meer. Speculeren is uit, sparen is in. De wereldeconomie zakt in elkaar.

De overheden kunnen daar weinig aan doen. Zij kunnen met hun -veel te laat- geregisseerde reddingsacties van enkele duizenden miljarden hooguit wat tegenwicht bieden en de pijn iets verzachten.

Ik baseer mijn doemscenario op de conjunctuurgolven van de Russische econoom Nikolai Dmitrievitsj Kondratieff (1892-1938), die de goederenprijzen en het investeringsgedrag van de twee eeuwen daarvoor analyseerde en hierin een constante golfbeweging ontdekte. Deze cyclus van 50 à 60 jaar werd onderverdeeld in vier perioden, ook wel seizoenen genoemd.

De lente zag hij als opbouwfase, de zomer als consolidatiefase, de herfst als plateau- of stabilisatiefase en tot slot de winter als liquidatie of afbraakfase. De lente, aldus Kondratieff, wordt gekenmerkt door inflatie, de zomer door stagflatie, de herfst door desinflatie en de winter, ten slotte, door deflatie. Deflatie ("uitblazen") staat voor waardevermeerdering van het geld en daaraan gekoppeld de daling van het algemeen prijsniveau.

Volgens mij is de winter al in 2000 begonnen. Toen spatte de internetbubbel op de beursvloer uiteen, waarmee een einde kwam aan de "New economy", een proces dat vergelijkbaar is met de crash in 1929 op Wall Street, die een definitief einde maakte aan de "New Era" die was uitgeroepen met de komst van de radio.

Zoals de Amerikaanse president Herbert Hoover in mei 1930 verklaarde dat het ergste nu achter de rug was en het herstel van de markt zich aandiende -kunstmatig verkregen door stimuleringsmaatregelen van de overheid en verlaging van de rente- zo volgde ook op de internetcrash van 2000 een tijdelijk, kunstmatig herstel, totdat door de kredietcrisis in 2007 de alarmbel steeds luider begon te klinken.

Wereldkampioen

Deflatie is het omgekeerde van inflatie. Alles wordt dan goedkoper: aandelen, grondstoffen, huizen en de consumentenprijzen. En als prijzen zakken -wat wereldwijd in sneltreinvaart gebeurt- wachten mensen met aankopen doen, want alles wat iemand vandaag koopt, is morgen goedkoper.

Deze ontwikkeling heeft een verlammend effect op de economie. Want nog minder consumptie betekent nog minder productie, nog meer werkloosheid enzovoort. Als die negatieve spiraal eenmaal in werking is getreden en het vertrouwen verdwenen is, helpt weinig meer, ook niet een verlaging van de rente.

De Nederlander is wereldkampioen geld lenen. Wij hebben de hoogste hypotheekschuld in verhouding tot het bruto nationaal product. De huizenprijzen zullen hier -woningtekort of niet- net zo hard onderuitgaan als in Ierland, Engeland, Spanje, Denemarken en de VS waar dat al gaande is. De gemiddelde huizenprijs in Nederland zal dan ook binnen een aantal jaren terugzakken naar een niveau tussen de 125.000 en 175.000 euro.

De aandelenbeurzen zullen nog tijdelijk omhooggaan tot maart, april 2009. Dan zal blijken dat alle maatregelen van de overheden weinig effect sorteren, waarna de beurzen en de wereldeconomie nieuwe, ongekende dieptepunten zullen bereiken. De geschiedenis van de jaren dertig zal ons hierbij als leidraad kunnen dienen. Het is daarom zinnig komende jaren wat minder te vertrouwen op het oordeel van politici en economen en wat meer op dat van historici.

De auteur is schrijver van "Deflatie in aantocht. De historische achtergronden van de kredietcrisis en de komende grote depressie" (Mets & Schilt, 2005, herziene editie oktober 2008).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen