Islamisering of democratisering? We weten het nog niet

Wat zal de toekomst Egypte, Libië en Tunesië brengen? Hoop en angst lijken het antwoord meer te sturen dan de werkelijkheid. Zo ziet politicoloog Piccinin (RD 10-12) islamisering, geen democratisering; een valse tegenstelling en te vroege conclusie.

De angst voor islamisering steunt op drie ongefundeerde pijlers. De toenemende zichtbaarheid van islam is de eerste. Er zijn meer hoofddoekjes te zien op straat en restaurants schenken geen alcohol meer. Ook stemmen mensen massaal op islamistische partijen: 41 procent op Ennahda in Tunesië en 40 procent voor de moslimbroeders in Egypte.

De islamistische partijen zijn in deze landen echter decennia onderdrukt, en in Tunesië voerde de staat een streng seculier beleid. Dat nu de islam de kop opsteekt, kan simpelweg betekenen dat er meer godsdienstvrijheid is gekomen. Net zoals er in Nederland partijen als CDA, CU en SGP bestaan en mensen met religieuze uitingen over straat kunnen.

De tweede pijler is dat de islamistische partijen vaak worden gezien als voorstanders van het invoeren van een islamitische heilstaat. Het bewijs is echter beperkt. Ennahdaleiders in Tunesië zeggen keer op keer dat ze dat niet willen. En het blijft niet bij woorden: ze hebben een coalitie gesloten met twee seculiere partijen.

Ook de Egyptische moslimbroeders zijn de afgelopen 83 jaar sterk veranderd. De jongere generaties zijn moderner: hun standpunten zijn toleranter richting andersgelovigen, en ze pleiten al jaren voor democratie. De vraag is of dit oprecht is, of een strategie om aan de macht te komen.

De moslimkiezers zijn eerder tevreden dan de sterker onderdrukte christenen. Het waren vooral de Egyptische provincies met veel christenen waar sterk tegen de nieuwe grondwet werd gestemd - omdat de grondwet nog democratischer kon.

De derde pijler van de angst voor islamisering is het idee dat democratie en islam onverenigbaar zijn. Een echte democratie geeft echter ruimte aan religieus geïnspireerde partijen en stemmers. Ook laat opinieonderzoek zien dat in de hele Arabische regio 80 tot 90 procent van de mensen democratie wenst. In Egypte zei in het laatste decennium meer dan 98 procent van de mensen dat democratie een goed systeem is, en 86 procent vond het belangrijk om democratie te hebben. Tegelijk vond minimaal 80 procent in 2000 dat de sharia ingevoerd moest worden en dat alleen religieuze mensen geschikt zijn om politiek leider te zijn. Wederom is de vraag hoe oppervlakkig de steun is voor democratie: tolereert men religieuze vrijheden en andersdenkenden?

Kortom, de houding van de Arabische bevolking en islamistische partijen kan op meerdere manieren worden uitgelegd. We kunnen nog niet spreken van islamisering of democratisering. De eerste stappen van die twee processen zijn voor Egypte, Libië en Tunesië niet te onderscheiden. Het is waakzaam afwachten.

De auteur is politicoloog aan de Radboud Universiteit Nijmegen en gespecialiseerd in politieke participatie en gelijkheid, in het bijzonder in het Midden-Oosten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen