Zwerftocht door kerkelijk Rotterdam

Geboren ben ik in de wijk van Rotterdam-Zuid die het meest op een dorp lijkt en waar het heerlijk wonen was, met huizen die zowel een tuintje voor als een tuin achter het huis hebben: Tuindorp Vreewijk. In de hervormde wijkkerk van dit stadsgedeelte, de Vredeskerk aan de Leede (nu in gebruik bij de Servisch-orthodoxe kerk) ontving ik het teken en zegel van de heilige doop. In deze kerk maakte ik ook als kleuter de eerste kerkdiensten van mijn leven mee.

Maar daar kerkten mijn ouders niet altijd. Soms gingen we naar de Irenekapel of de Vaankapel, die ook behoorden tot de centrale hervormde gemeente Rotterdam-Vreewijk. Daar werd gekerkt als de predikanten die daar voorgingen tot de gereformeerde richting in de Hervormde Kerk behoorden.

Maar menigmaal overschreden we ook de grenzen van deze hervormde gemeente. Dan werd –in de eerste jaren te voet– de reis ondernomen naar Rotterdam-Centrum. Als eerste herinner ik me –en in mijn herinnering was het een kathedraal, waarin meer dan duizend kerkgangers ternauwernood een plaats vonden– de Koninginnekerk, waarin dan ds. W. L. Tukker voorging. Ook herinner ik me uit die tijd een kerk –die ik overigens niet mooi vond en die een nog langere voetreis betekende dan de voettocht naar de Koninginnekerk– in Rotterdam-Noord, namelijk de Noorderkerk, waarin ds. C. A. Korevaar preekte. Ook deze Noorderkerk is afgebroken, evenals de Koninginnekerk.

Verder waren er in deze tijd voetreizen naar de Rehobothkapel aan het Afrikaanderplein (behorend tot de hervormde gemeente Rotterdam-Feijenoord) en de Nieuwe Kerk (behorend tot de hervormde gemeente Rotterdam-Charlois). Beide gebouwen, waar de gemeente samenkwam, zijn niet meer als kerk in gebruik of afgebroken.

Ook denk ik nog aan een kerkdienst in de Prinsekerk in Rotterdam-Centrum. Een kerk met, zo vond ik dat als jongen, een prachtige kansel en een mooi orgel en die gelukkig nog als kerk in gebruik is.

Toilet

Maar kerkistisch waren mijn ouders niet, want soms werd de reis ondernomen (vanaf een bepaald moment werd daartoe gebruikgemaakt van het openbaar vervoer) naar de christelijke gereformeerde kerk aan de Coloniastraat in Rotterdam-West. Predikant was daar toen ds. H. van Leeuwen, van wie ik me nog een aantal preken herinner uit die tijd over Efeze 6: de geestelijke wapenrusting. Wat ik me ook nog van de kerkdiensten in deze kerk herinner is dat als de tussenzang werd opgegeven, een flink aantal kinderen de kerk verliet om, zoals ik later begreep, naar het toilet te gaan. Dat was nieuw voor mij, want hoewel sommige hervormd-gereformeerde predikanten toen ook nog een tussenzang opgaven, was het niet te doen gebruikelijk om dan naar een toilet te gaan.

In deze tijd werd ook weleens een reis met bus of tram ondernomen naar de Oude of Pelgrimsvaderskerk in Rotterdam-Delfshaven (die nog steeds in gebruik is) of naar de Mathenesserkerk (die nu een moskee is). Daar beluisterden we dan ds. H. Goedhart, ds. J. D. van Hof of een andere predikant.

Ds. Van de Breevaart

Inmiddels had ik de leeftijd bereikt dat ik ook zonder de begeleiding van mijn vader en moeder naar de kerk kon gaan. Als het dan niet te belopen was, nam ik de fiets. Zo bezocht ik eens de christelijk gereformeerde gemeente aan de Goede Hoopstraat in de Afrikaanderwijk in Rotterdam-Zuid, waar ik ds. G. van de Breevaart op een Bevrijdingsdag hoorde en ook één keer ds. H. van Kooten, toen hij daar predikant was.

Doordeweeks ging ik met mijn vader een keer naar een kerkzaaltje aan de Joubertstaat, ook in de Afrikaanderwijk. Het heette, naar ik meen, hervormd-gereformeerde gemeente of iets dergelijks, waar toen ds. P. J. Dorsman voorging. Meerdere malen gingen we op woensdagavond naar de Gouwstraat in Rotterdam-Charlois, waar hervormd-gereformeerde predikanten de dienst leidden, onder anderen ds. J. P. Verkade.

Verstrooid

Inmiddels had de centrale kerkenraad van de hervormde gemeente te Rotterdam-Zuid (een samenvoeging van de hervormde gemeenten Rotterdam-Vreewijk, Rotterdam-Feijenoord, Rotterdam-Charlois en voor een korte tijd ook Rotterdam-IJsselmonde) groen licht gegeven dat er in de kerken van die gemeente een hervormd-gereformeerd predikant mocht voorgaan, terwijl er voor de pastorale zorg aan deze hervormd-gereformeerden –verstrooiden werden ze genoemd en uit eigen ervaring kan ik zeggen dat deze benaming heel terecht was– een predikant, ds. J. R. Cuperus, als bijstand en als ouderling H. Biezepol (beiden voor mij onvergetelijk) werden benoemd.

Eerst waren de diensten ’s avonds in de Wilhelminakerk aan de Oranjeboomstraat, een kerk met een geweldig mooi orgel. Een kerk die ook allang is afgebroken. Van deze diensten herinner ik me er een aantal, waarin onder anderen ds. D. van der Ent Braat, ds. Jac. van Dijk en ds. H. Stolk voorgingen. Maar het bleef de eerste tijd wel bij één dienst per zondag.

Toen bleek dat er in deze kerkdiensten een groeiend aantal kerkgangers aanwezig was, gaf de Centrale Kerkenraad toestemming voor twee kerkdiensten op een zondag waarin een hervormd-gereformeerd predikant voorging. Het gevolg daarvan was dat we zondags zwierven, maar dat hadden velen er graag voor over, door geheel Rotterdam-Zuid. Van de Oude Kerk in Charlois, de Julianakerk in Rotterdam-Heijplaat, via de Bethlehemkerk, eveneens in Charlois, naar de Maranathakerk in Rotterdam-Feijenoord (die later de wijkkerk van de hervormd-gereformeerden zou worden) en naar de Vredeskerk en de Vaankapel (waar ds. J. R. Cuperus een bediening van het heilig avondmaal leidde die voor mij een hoogtepunt was) in Rotterdam-Vreewijk, de Johanneskerk in Lombardijen en de Pelgrimskerk en de Hoeksteen in Rotterdam-IJsselmonde. Menig dorpspredikant maakte een zondag vrij om in Rotterdam-Zuid voor te gaan, van wie ik me met name ds. J. T. Doornenbal herinner.

Prediking

Wanneer ik aan dit alles terugdenk, krijg ik toch wel een beetje heimwee, maar is er ook dankbaarheid voor het feit dat ik mocht geboren worden en opgroeien in een stad waar de Heere Zijn Woord in rijke mate en met zegen deed verkondigen. Al zijn er dan heel wat preekplaatsen verdwenen, wat onuitwisbaar is, is dat de Heere door Zijn Woord en Geest wilde werken in harten van ouderen en jongeren.

En wanneer ik dan nu over de Brienenoordbrug rijd, valt het me aan de ene kant op dat je niet meer de toren van de Laurenskerk kunt zien, omdat die schuilgaat achter flats waarin kantoren en bedrijven gevestigd zijn. Maar aan de andere kant valt me op dat wel de toren van de Maranathakerk te zien is. Een slanke toren bij een kerk waar de Heere menigmaal wonderen deed.

Maar die tegelijk als een prediking is van Gods wege: O Rotterdam, hoor des Heeren Woord.

Ds. J. R. Volk, ’s-Gravenhage

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen