Alles weggeven?

December is met sinterklaas en Kerst de maand van de cadeautjes. Dat is in Nederland zo, maar zeker ook hier in Papoea, waar wij wonen. Soms wordt de Gave van Kerst overschaduwd door onze giften. Toch is geven iets moois en iets goeds. We laten zien dat we om de ander geven. Het laat ons ook nadenken over wat bezit eigenlijk is: dingen die we eerst gekregen hebben, geven we weer weg. We bezitten dingen eigenlijk maar eventjes.

In Papoea is geven iets wat diep in de cultuur zit. Bij een bruiloft moesten vroeger bijvoorbeeld drie varkens gegeven worden door de ooms van vaderskant van de bruidegom aan de ooms van vaderskant van de bruid. Vervolgens gaven deze ooms van de bruid twee varkens weer door aan ooms van vaderskant van de moeder van de bruid, een generatie eerder dus. Als dat generaties doorgaat, blijft de balans gelijk. Bij volgende gelegenheden gaf of kreeg je weer dingen, zoals bij de geboorte van een kind.

Dit systeem van geven werkt niet meer precies zoals vroeger, maar nog steeds is het belangrijk om geld en varkens aan elkaar te geven. Vooral de oom(s) van moederskant zijn hier erg belangrijk. Door dingen te geven worden relaties hecht. Je kunt de relatie met familie niet zomaar verbreken, want je hebt meestal nog een schuld openstaan doordat ze je eerder iets gegeven hebben.

Of je krijgt nog iets van hen in de toekomst, dus dan is het beter om ook nog maar even vol te houden. Dat het niet zomaar om kleine dingen gaat die gegeven worden, wordt duidelijk als je beseft dat een groot varken omgerekend wel 1500 euro kan kosten. Als iemand dan een varken geeft, heb je een behoorlijke sociale schuld bij die persoon. Het lekkere eten van een kookputmaaltijd heeft dan toch misschien een bijsmaakje.

Verandering

De komst van de zending, en daarmee ook van de westerse wereld, heeft wel verandering gebracht. Soms worden er geen bruidsschatten meer gevraagd en gegeven, want dat zou niet volgens het Evangelie zijn. Ook zijn er mensen die vinden dat geld verdienen en dingen weggeven niet meer belangrijk zijn. Het gaat toch om de toekomende wereld, inclusief alle rijkdom die daar bij zou horen.

Toch functioneert het systeem van geven en krijgen nog wel. Mensen die veel hebben, geven ook veel of soms bijna alles weg. Dat betekent niet dat ze dan arm worden. Nee, ze kunnen alles ook weer terugvragen of er iets voor terug verwachten.

Voor Papoea-ondernemers is dit sociale systeem van geven en krijgen vaak een belemmering. Als je een klein winkeltje runt, een toko, heb je iedere keer weer geld nodig om nieuwe voorraad te kunnen kopen. Het geld dat verdiend is met de verkoop van spullen moet je opnieuw investeren. Een klein beetje kun je gebruiken voor jezelf en je familie. Maar als er zomaar ineens een familielid langskomt, heb je de sociale verplichting om te geven wat hij vraagt. Zeker als het een oom van je moederskant is. Zo raken de kas en de winkel snel leeg en je winkel op slot. „Sociale druk”, noemen ondernemers dat. Mensen zien dat de ondernemer geld heeft en vinden daarom dat hij of zij dat moet geven. Zeker als er geld nodig is voor een bruiloft of een begrafenis. Soms wordt het niet gegeven, maar uitgeleend, volgens het ”sistem bon.” Mensen kunnen spullen op de pof kopen en komen dan in het ”bonnetjesboek”.

Onlangs sprak ik een onderneemster die omgerekend ongeveer nog 9000 euro te goed had, bij een omzet van nog geen 2000 euro per maand. Dat was dan ook geen duurzame business, iedere maand moest er geld bij, bijvoorbeeld uit het salaris wat de mevrouw verdiende met een andere baan die ze had.

Materialisme

De conclusie is dat het niet veel zin heeft om Papoea’s te helpen om een winkel te beginnen zolang dit sociale systeem zo werkt. Andere ondernemingen zijn makkelijker. Zeker als er veel wordt geïnvesteerd in dingen die niet zo snel weggegeven kunnen worden, bijvoorbeeld bij het kweken van groente.

Ook lijkt het te werken als mensen niet al te dicht bij hun familie wonen. Maar het is lastig om dit soort adviezen te geven. Voor elkaar zorgen, een hechte gemeenschap vormen met je familie en dingen aan elkaar geven voor belangrijke momenten in het leven, dat zijn mooie en ook christelijke waarden. Het gevaar van onze adviezen over geld en bezit is al snel dat we een soort westers materialisme adviseren. Hoewel dat misschien wel betere ondernemingen oplevert, is het de vraag of het een christelijker levensstijl brengt.

Elco van Burg is onderwijsconsultant bij Lentera Papua in Indonesië en universitair hoofddocent ondernemerschap aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen