Geroepen tot duurzaamheid

Duurzaamheid is een belangrijk maatschappelijk thema. Volgens de bekende definitie van de commissie-Brundtland uit 1987 spreken we van een duurzame ontwikkeling als deze voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder afbreuk te doen aan het vermogen van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien. Het gaat dan om zaken zoals minder uitputting van de natuurlijk bronnen van de aarde en verlies aan biodiversiteit en om terugdringen van de vervuiling van land, lucht en water.

Volgens de definitie van de commissie-Brundtland vereist duurzaamheid dat de huidige generaties, u en ik dus, ons zo gedragen dat wij de aarde niet onleefbaar maken voor toekomstige generaties. Dat betekent dat wij onszelf bepaalde beperkingen moeten opleggen. Maar de vraag is: waarom zouden wij dat doen? Waarom zouden u en ik ons bijvoorbeeld moeten inhouden als wij op de snelweg met onze auto door Groningen scheuren (in het noorden van het land kun je dat nog zo lekker)? Wat motiveert u om uzelf beperkingen op te leggen voor mensen die 50, 100, 1000 of misschien wel 2000 jaren na ons leven (totdat de Heere terugkomt)?

Ik heb die vraag weleens voorgelegd aan jongeren voor wie ik een lezing over duurzaamheid moest houden. Antwoorden die ik kreeg waren bijvoorbeeld dat het in ons eigen belang is of dat wij het doen omwille van de toekomst van onze eigen kinderen. Daar zit zeker wat in, maar of het voldoende is? Wat als duurzaam handelen ons per saldo geld kost? Wat als wij geen kinderen hebben? Wat motiveert ons dan om ons beperkingen op te leggen omwille van toekomstige generaties van mensen?

Bovendien: misschien hebben onze kinderen er per saldo wel voordeel bij als wij niet al te veel opzijleggen voor meer duurzaamheid. Onze eigen bijdrage aan een beter milieu heeft immers een verwaarloosbaar effect op het totale milieu en dus op de kwaliteit van de leefomgeving van onze kinderen. Per saldo profiteren onze kinderen waarschijnlijk meer als u voor uw gezin een milieuvervuilende vliegreis naar een exotische vakantiebestemming boekt. Zij zullen heus niet protesteren vanwege het milieu.

2000 jaar later

Maar misschien dat het christelijk geloof u kan motiveren om toch bewust en selectief met de bronnen van de aarde om te gaan omwille van de kwaliteit van leven van de naaste in de verre toekomst? U kent natuurlijk het Bijbelse begrip van rentmeesterschap. Rentmeesterschap betekent dat wij tegenover God als Schepper verantwoordelijk zijn over hoe wij met Zijn aarde omgaan. God schept Zelf behagen in hetgeen Hij gemaakt heeft, en als wij de schepping beschadigen en zo gebruiken dat de schoonheid en de diversiteit ervan teloorgaan, doet wij Hem daarmee verdriet. Wij gaan dan in tegen de bedoeling die God met Zijn schepping heeft gehad en daarom zou je dat zelfs als zonde kunnen aanmerken.

Maar betekent dat echt dat wij ook aan de verre generaties moeten denken bij onze keuzes ten aanzien van, bijvoorbeeld, energieverbruik en afval? Ik moet denken aan de preek die mijn predikant afgelopen zondag hield over wat volgens hem misschien de mooiste tekst in de Bijbel is: „Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.” Hierin wordt gesproken over de hele wereld, niet alleen ons eigen kleine leventje. Zo groot is de liefde van God. Maar de predikant vulde het begrip ”wereld” ook heel concreet in en noemde namen zoals Sjaak, Johan en Petra (toevallig zowel mijn naam als die van mijn vrouw: dat spreekt natuurlijk aan). Dat bracht mij tot het besef dat Jezus omstreeks het jaar 30 stierf voor mensen die bijna 2000 jaar later leven. God kijkt niet naar een generatie, maar hij heeft alle generaties op het oog. Ook de mensen die misschien pas over 2000 jaar leven.

Dat betekent mijns inziens ook dat waar God ons de verantwoordelijkheid over Zijn schepping heeft gegeven, ook wij het vizier niet alleen op onze eigen generatie moeten richten. De aarde is gegeven aan de hele mensheid. En zolang God de verantwoordelijkheid voor Zijn schepping bij de mensen laat, rust deze ook op onze schouders. Dat is geen eenvoudige opgave. Duurzaamheid is misschien een van de grootste uitdagingen waar de mensheid voor staat en de bijdrage die ik als individu kan leve- ren is maar heel beperkt. Maar God wil ons de kracht en motivatie geven om in de praktijk zorgvuldige afwegingen te maken (waarbij naast allerlei andere belangrijke zaken ook duurzaamheid een volwaardige plaats heeft) en daarnaar te handelen.

Johan Graafland, hoogleraar economie, onderneming en ethiek aan Tilburg University. Reageren? rubriekforum@refdag.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen