”Sola scriptura” is een projectie

De discussie over het sola scriptura dreigt een woordenstrijd te worden. Het Schriftgezag is een belangrijk onderwerp en blijk- baar zijn de sola’s toch erg dierbaar. Collega Van Vlastuin (RD 30-6) noemt het sola scriptura zelfs een belijdenis. Het is voor de verheldering vooral belangrijk om te onderscheiden tussen een historisch en een dogmatisch gebruik van de uitdrukking.

Mijn historische bezwaar tegen de sola’s is niet in de eerste plaats dat de drieslag van recente en extreem lutherse origine is, zoals Van Vlastuin vermoedt. De sola’s zijn in historische zin vooral ongeschikt om de Reformatie aan te duiden, omdat er in 1517 geen wending van Schrift en traditie naar sola scriptura plaatsvond. Heiko Oberman (1930-2001) toonde al aan dat de Reformatie een lijn uit de middeleeuwen doortrok: de traditie is geen aparte bron van openbaring maar de gemeenschap van de kerk der eeuwen. De Schrift is Gods Woord en heeft ultiem gezag.

Andere betekenis

Het gebruik van de sola’s als historische aanduiding projecteert de theologie van het concilie van Trente (1545-1563) op de middeleeuwen. Maar de Reformatie is geen verzet tegen Trente; het concilie reageert juist op de Reformatie en maakt er meteen een karikatuur van.

Nu bepleit mijn collega samen anderen om het dogmatische gebruik van de term te handhaven, omdat het nu eenmaal standaardaanduiding geworden is voor de gereformeerde Schriftleer: de Bijbel heeft in zichzelf gezag, is noodzakelijk om God te leren kennen, is volkomen afdoende om zalig te worden en helder genoeg begrepen te worden.

Het is daarbij opvallend dat in de uitleg de term sola scriptura een andere betekenis krijgt dan ”alleen de Schrift”. Dat moet ook haast wel, want de gereformeerde Schriftleer is niet exclusivistisch of solistisch. Discussies met sola 5 baptisten illustreren dat je met sola scriptura als zodanig verschillende kanten op kunt.

Hermeneutiek

De zorgen over het Schriftgezag herken ik. De postmoderne hermeneutiek ontneemt aan de Schrift haar objectieve betekenis. Woorden hebben dan alleen nog maar de betekenis die mensen er zelf aan toekennen. Juist in dat licht is het ironisch om de gereformeerde Schriftleer tegen deze relativering te verdedigen door aan sola scriptura een betekenis toe te kennen die historisch onjuist is en afwijkt van de letterlijke vertaling van de uitdrukking.

Ik pleit er niet voor om de sola’s af te danken. Als kind kerkte ik in de UNI-zaal in Katwijk aan Zee. Daar hingen de trofeeënkasten van de muziekvereniging. Dat beeld kwam bij mij boven. Laten we de sola’s eren als een typische twintigste-eeuwse wijze om de Reformatie te duiden, maar laten we op weg naar 31 oktober 2017 het historische beeld van de Reformatie niet langer vangen in simpele slogans.

De auteur is bijzonder hoogleraar gereformeerde godgeleerdheid namens de Gereformeerde Bond aan de faculteit godgeleerdheid en godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen