Verzet tegen de tijdgeest

Een foto van een zee van mannen, met een enkele vrouw ertussen. De fotograaf stond op een hoger gelegen punt, zodat elke aanwezige herkenbaar kon zijn. Allen hebben hun rechterarm schuin naar voren gestrekt: ze brengen de Hitlergroet. Slechts een enkeling maakt een halfslachtig gebaar of lijkt z’n arm niet op te heffen. Doordat velen hun mond open hebben, hoor je als het ware het ”Sieg heil!” door de lucht daveren. Er is maar één man die daar duidelijk niet aan meedoet. Hij staat midden in de massa met zijn armen over elkaar en zijn mond dicht. Dat is August Landmesser.

De foto is gemaakt in Hamburg in 1936, ter gelegenheid van de tewaterlating van het schip de Horst Wessel. De plechtigheid vond plaats in aanwezigheid van Adolf Hitler. Onder zijn bewind kwam de economie weer op gang. Dat hij bouwde aan een oorlogseconomie, ontging de meesten. Hij versterkte ook de internationale positie van Duitsland, dat na de Eerste Wereldoorlog zwaar vernederd was. Dat zijn bewind tegelijk de politieke rechten en burgerlijke vrijheden inperkte, dat een jaar eerder de Neurenberger rassenwetten waren ingevoerd, ach, wat zou het… Er was weer werk. Duitsland zou de crisis verslaan! De nazi’s waren de baas en Hitler was mateloos populair.

Wat een foto als deze zo indrukwekkend maakt, is de moed die eruit spreekt. De moed van die ene man, die het aandurft om, dwars tegen de tijdgeest en de massa in, niet ”politiek correct” te zijn en die niet met de massa meebeweegt. Die als eenling zelfs tegenover een steeds dictatorialer wordend regiem het lef toont vast te houden aan eigen overtuiging. Daardoor kan zo’n foto een bron van inspiratie voor nu zijn.

Hoe dan? Het begrip ”tijdgeest” laat zich moeilijk definiëren, maar aspecten zoals maximale individuele vrijheid, recht op zelfbeschikking en de autonome mens geven de moderne tijdgeest min of meer een gezicht. Verzet daartegen betekent concreet voor nu dus bijvoorbeeld het lef om je als wetenschapper, politicus of bestuurder te keren tegen de opdringende en opdringerige genderideologie. De durf om te blijven opkomen voor het huwelijk als blijvende verbintenis tussen één man en één vrouw, met exclusief binnen het huwelijk plaats voor seksualiteit. De moed om te blijven staan voor de bescherming van het leven, van groeiende vrucht in de moederschoot tot uitdovend leven als het einde nadert.

August Landmesser was lid geweest van de nazipartij, maar dat was voorbij toen hij verliefd werd op een Joods meisje, Irma Eckler, met wie hij al snel trouwde. Hun huwelijk werd door de rassenwetten als een vorm van rassenschande beschouwd. Het werd hun verboden omgang met elkaar te hebben, maar daar trokken ze zich niets van aan. Met als gevolg dat August in 1938 in een concentratiekamp werd opgesloten en Irma in een gevangenis. Geen van beiden overleefde de oorlog. Hun twee dochtertjes wel.

Als je je verdiept in de geschiedenis van dit echtpaar en hun kinderen, raakt die je vanwege de trouw die eruit spreekt. Natuurlijk kun je vraagtekens zetten achter bepaalde keuzes die het echtpaar maakte – maar die zijn ongepast. Het enige vraagteken hoort te staan achter de vraag: Wat zou ík in die situatie gedaan hebben? ’t Is beter om hun en onze tijd te spiegelen en proberen er lessen uit te trekken. Want weerstand bieden aan de tijdgeest is een opdracht voor elke christen.

Dat doe je niet door goedkope vergelijkingen te maken tussen de omstandigheden toen en nu. Niets is te vergelijken met het duivelse nazisme, dat leidde tot moord op miljoenen medemensen. Wel door alert te zijn op verdediging van de rechtsstaat, zeker als grondrechten en andere vrijheden soms maar al te gemakkelijk en vanzelfsprekend aangetast worden. En wat nog wezenlijker is: door te beseffen dat we allen deel uitmaken van een allesomvattende geestelijke strijd en daarin positie kiezen. De Bijbel is daar ondubbelzinnig over. Of August Landmesser ook uit die Bron putte, is niet bekend, maar dat doet aan het respect voor zijn moedige houding niets af.

De auteur is lid van de SGP-Tweede Kamer- fractie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen