De norm van het individu

De opmars van het individu ten koste van de gemeenschap begint dictatoriale trekken te krijgen. Het schrappen van de enkelefeitconstructie in de Algemene wet gelijke behandeling is daar een bewijs van.
“Als de VVD moet kiezen tussen het belang van het individu en het belang van de gemeenschap, kiest de partij altijd voor het individu.” Dat stelde Rutte, enkele jaren geleden als VVD-leider.
Het is de Reformatie geweest die het individu ontdekte en een sterke plaats gaf binnen de kerk. Luther beriep zich op zijn geweten in zijn afwijzing van de rooms-katholieke leer. Dat beroep op het geweten lijkt voor ons gewoon, maar was toen revolutionair.
De Franse Revolutie gaf het individu een sterkere plaats. Sommigen zien die ontwikkeling als een doorgaande lijn vanaf de Reformatie. Daar zit wat in, maar toch is er een belangrijk verschil. De Reformatie bond het geweten aan de Bijbel, maar de Franse Revolutie wilde niets weten van gebondenheid aan het Woord: Geen God en geen meester! Daarom verzette Groen van Prinsterer zich principieel tegen de ontwikkelingen in zijn tijd.
De versterking van de positie van het individu ten opzichte van de gemeenschap gaat anno 2014 nog door. Soms heeft dat positieve gevolgen, soms niet. De weerzin tegen kinderporno en meisjesbesnijdenis nam de afgelopen jaren toe. Dat is een goede zaak. Maar het benadrukken van individuele vrijheden leidt ook tot debatten over jongensbesnijdenis, meer ruimte voor homoseksuelen en zelfs over rituele slacht. Dat gaat ten koste van de godsdienstvrijheid; ten koste van trouwambtenaren met gewetensbezwaren en ten koste van orthodoxe scholen die vinden dat praktiserende homoseksuele leerkrachten niet voor de klas horen. Onder het mom van meer vrijheid, komt er een soort dictatuur.
Omdat de versterking van individuele rechten ten opzichte van groepsrechten soms positieve gevolgen heeft en soms niet, maakt het onmogelijk om in alle gevallen collectieve rechten te laten prevaleren boven de individuele rechten. Ook het omgekeerde geldt.
Uiteindelijk gaat het om de norm. Die is bepalend voor het (politieke) handelen; het recht is een middel om die norm tot gelding te brengen. Iets kan juridisch kloppen, maar moreel het grootste onrecht betekenen. Uiteindelijk komt het erop neer of de Bijbel en de leefwijze die daarin wordt gepropageerd, normerend is of niet.
En als je het dan oneens bent over de norm, wat dan? De natuurlijke neiging is om gedrag dat afwijkt van de eigen norm te verbieden. Zo zouden christenpolitici nooit ruimte willen bieden voor het besnijden van meisjes. Dus kennelijk gaat het óók bij het bieden van tolerantie om de norm. En dan kom je niet uit die discussie zonder de Bijbelse normen erbij te betrekken. Dan kan er wel ruimte zijn voor jongensbesnijdenis, rituele slacht, voor afwijzing van homoseksuele relaties maar niet voor meisjesbesnijdenissen.
Daarom moet het politieke debat niet zozeer gaan over juridische (on) mogelijkheden, maar meer over normen en over beginselen.

REAGEREN? MAIL NAAR REDACTIE@RMU.NU

Gerard Vroegindeweij is hoofdredacteur van RMU∙NU, politiek redacteur en commentator van het Reformatorisch Dagblad.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen