Veiligheid op de werkvloer voor zorgverlener

Vanuit de theorie zijn er vier vormen van agressie te onderscheiden: agressie door alcohol en drugs, psychopathologische agressie (agressie als gevolg van een stoornis), frustratieagressie en instrumentele agressie (agressie wordt als middel gebruikt).

De Roode: “Vooral instrumentele agressie is moeilijk beïnvloedbaar. Want, wat doe je als een cliënt met een beperking, mogelijk onbewust, agressie inzet als instrument om zijn doel te bereiken? Je kunt dit vergelijken met een kind dat in de winkel blijft drammen om een zakje snoep. Hij gaat net zolang door totdat hij zijn zin krijgt. In zo’n geval kunnen begeleiders, de gedragskundige en de ouder of wettelijk vertegenwoordiger van de cliënt van mening verschillen over de vraag welke aanpak nodig is. Dit zorgt ervoor dat eenduidige begeleiding in gevaar komt. Met alle gevolgen van dien.”

Reacties
Agressie doet veel met een hulpverlener en is iets waar je jaren later soms nog last van kan hebben, aldus de trainer. “Een begeleidster vertelde eens dat toen ze een cliënt weer tegenkwam in haar vrije tijd, ze meteen weer spanning voelde. Alles wat eerder gebeurd was, kwam weer boven. Een ander gaf aan dat ze jaren later nog steeds op haar hoede was nadat ze een klap in haar gezicht had gekregen. Dat gevoel raak je niet meer kwijt.”
De manier waarop mensen met agressie omgaan, is verschillend. ‘‘Het geduld en incasseringsvermogen van begeleiders vind ik bewonderenswaardig. Tegelijkertijd baart het me zorgen als je ziet hoe hulpverleners de strijd aangaan of nonchalant reageren. Dit eerste is iets dat je niet moet doen. In je eentje kom je in een wellesnietessituatie terecht. Je moet echter uit de strijd blijven. Wat betreft het nonchalant reageren: op mijn vraag aan een begeleider waar de schrammen op haar armen vandaan kwamen, kreeg ik het antwoord: “Oh, van iemand met autisme”. Zo’n reactie is zorgwekkend, want dan neem je jezelf niet meer serieus.” In beide situaties benadrukt de Roode dat het belangrijk is grenzen te stellen.

Veiligheidsbeleid
Een organisatie vervult een sleutelrol in de aanpak van agressie op de werkvloer. Allereerst door het opstellen van een goed veiligheidsbeleid. Beleid dat praktisch is voor de cliënt én hulpverlener en kaders schept. Een signaleringsplan, waarin het gedrag van een cliënt en hoe te handelen door de begeleider wordt beschreven, is hierbij aan te raden. Verder is het verstandig met een klein team te werken. Zo kun je de onderlinge afstemming beter realiseren. Daarnaast is het volgen van een agressietraining zinvol. De Roode: “Vaak denken deelnemers bij zo’n training dat je leert ‘vechten’. Maar het is belangrijker te leren hoe je veiligheid in je werksituatie organiseert. De trainingen helpen om zaken bespreekbaar te maken. Bijvoorbeeld ‘wat doet manipulatie met je’, ‘hoe ga je om met geweld’ of ‘wat betekent het om je kwetsbaar op te stellen’. Het is goed als collega’s met elkaar te praten en ervaringen te delen. Mensen komen er dan achter dat het helemaal zo gek niet is zoals ze reageren. Vaak heerst er schroom. Dan denkt iemand; mijn collega kan het aan, dus moet ik het ook aankunnen. Ik heb gemerkt dat voor het ontwikkelen van een sociaal veilig team inzicht en openheid over de persoonlijke veiligheidsbeleving van medewerkers van groot belang is. Een veilige cultuur begint bij leidinggevenden. Zij zijn cultuurdrager en hebben grote invloed. Durf als leidinggevende kwetsbaar te zijn!”

Een brug slaan
Is agressie niet iets dat bij het werken met mensen met moeilijk gedrag hoort en wat je moet accepteren? De Roode is hier meteen duidelijk over. “Agressie valt niet te accepteren. Ook niet als het gedrag voortkomt uit onmacht of angst. Wel is een rustige benadering van belang. De zorgvrager ontleent zijn veiligheid immers aan de zorgverlener. Als deze biddend iets mag doorgeven van de vrede die bij God te verkrijgen is, geloof ik dat we daar zegen van mogen verwachten.”

“Voor zorgverleners ligt er de uitdaging om cliënten of patiënten te helpen hun talenten te verdubbelen. Een brug te slaan naar wat zij alleen niet kunnen bereiken. Gewenst gedrag is iets wat je aan kunt leren. Ouders staan soms verbaasd over wat hun kind op de instelling kan, wat het thuis niet zou kunnen. Je kunt als hulpverlener van cliënten leren door je gelijkwaardig op te stellen en je kwetsbaarheid te tonen. Want kwetsbaarheid geeft samen kracht.”

Grenzen stellen

1. Vraag jezelf af: Voel ik me echt veilig? Dit is van grote invloed op de manier waarop jij met de cliënt omgaat.
2. Veiligheid creëren doe je samen. Vraag tijdig hulp aan je collega.
3. Zie de cliënt als je naaste. Zo kun je hem liefhebben als jezelf.
4. Durf je, evenals de cliënt, kwetsbaar te zijn? Dat maakt jullie samen sterk!

Inhoud van een training agressie en conflicthantering

• Kennismaking: Een ‘feest’ van (h)erkenning?
• In contact met jouw veiligheidsbeleving; alleen voor jezelf?
• Grip op je agressie; hoe kom ik los en houden we vast?
• Teambuilding 1: Niets is bevrijdender dan de waarheid. Hoe open zijn we?
• Teambuilding 2: Kwetsbaar zijn we allemaal. Kunnen we elkaar opvangen?
• Teambuilding 3: Methodiek opbouwen vanaf de grond. Kunnen we hoger beginnen?
• Veiligheid in christelijk perspectief 1: Is er een basis van vertrouwen in afhankelijkheid van God?
• Veiligheid in christelijke perspectief 2: Vormen we als team, samen met ouders/ familie van de cliënt, een (h)echte steuncirkel?

Boekentips

1. De kracht van de eenvoud: een weergave van 10 jaar werken met mensen met ernstige gedragsproblemen binnen ASV ZZuid West (Jozien Moerbeek)

2. Geen gebrek: over psychiatrie en mensen met een verstandelijke beperking (Paul Koch)

3. Gentle teaching: een weg van hoop voor mensen met bijzondere kwetsbaarheden (Paul van de Siepkamp)

Marcel de Roode
Na 7 jaar werkzaam te zijn geweest in het bedrijfsleven maakte Marcel de Roode in 1998 de overstap naar de gehandicaptensector. Hij ging bij De Schutse aan de slag als activiteitenbegeleider/tuinman. Vervolgens werkte hij daar als activiteitenbegeleider/trainer en verzorgde enkele jaren trainingen bij Adullam. Momenteel is hij in dienst bij de Schutse als woonbegeleider/coach op het cluster Intensieve Begeleiding. Marcel volgde een pedagogische opleiding en verschillende opleidingen tot trainer agressiepreventie en conflicthantering.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen