De bouw was besmet

door R. Pasterkamp

Bij het tikken van deze regels heeft de bouw de éénentwintigste stakingsdag in 1995 te pakken, een absoluut record. Werkgevers melden dat hun schade inmiddels tweehonderd miljoen bedraagt. Ook aanverwante sectoren ondervonden schade van de bouwstaking. Uit becijferingen bleek de totale schade voor de metaalnijverheid, constructie- en * installatiebedrijven, meer dan 8 miljoen per dag te zijn. De krant meldt dat het aantal stakers is opgelopen tot 35.000. Een spoedig einde aan de acties leek niet waarschijnlijk. De zaak werd nijpend. Werknemers werden met ontslag bedreigd. Hoe heeft het zover kunnen komen?

De bonden FNV, CNV en de vakvereniging Het Zwarte Corps wilden boven de prijscompensatie van 2, 25 procent nog eens 1 procent extra loonsverhoging. Verder eisten zij een nieuwe vut-regeling, beloning van gedetacheerde bouwvakkers uit het buitenland onder de in ons land geldende cao en nadere afspraken over de mogelijke afschaffing van het uitzendverbod. Ook wilden de bonden handhaving van het rechtenbeheersysteem (gegarandeerde betaling van premies en vakantiegeld), behoud van de aanvulling op de ww-uitkering en de intrekking van voorstellen tot flexibilisering van arbeidstijden. Het was een omvangrijk pakket. Maar we gaan er voor, viel alom in bondsland te horen. De bonden bleken bereid er hard tegenaan te gaan en massaal geld uit de stakingskas te investeren.

Zes keer

Opmerkelijk is dat nog nooit in zo'n korte tijd zoveel bouwvakkers in actie kwamen voor een goede bouw-cao. Sinds het eerste na-oorlogse contract van 1958 hebben bouwvakkers zes keer gestaakt. Het oude record stond op naam van de staking in 1960 voor een vijfdaagse werkweek van 45 uur en een vrije zaterdag. Deze eis werd door 40.000 stakende bouwvakkers gesteund. Na twee stakingsweken gingen de werkgevers overstag. De vijf stakingen daarna brachten aanzienlijk minder bouwvakkers op de been. In 1970, 1971, 1977, 1985 en 1990 legden tussen de 5000 en 20.000 bouwvakkers het werk plat. De stakingen, voor uiteenlopende thema's als loon, arbeidstijdverkorting of ziekengeld duurden gemiddeld zo'n drie weken. Helemaal lamleggen van de bedrijfstak is nog nooit gelukt. Tegenover de ruim 35.000 stakers anno 1995 stonden nog altijd bijna 125.000 werkwilligen. Een deel van de bouwvakkers staakte niet omdat het loon niet kon worden gemist. Anderen bleven buiten schot omdat, zoals een ochtendkrant terecht schreef, de bondsbestuurders simpelweg geen trek hadden om de duizenden relatief kleine bouwprojecten af te reizen.

Klachten

Tijdens de staking van eind maart, begin april was er relatief veel aandacht van de media voor de werkwilligen. Zeker toen de RMU met het bericht naar buiten kwam dat op verschillende bouwplaatsen bouwvakkers die principieel niet wilden staken, werden geïntimideerd. De RMU kreeg klachten binnen van leden op bouwplaatsen in Zwolle, Dordrecht en Wilnis. Van intimidatie is absoluut geen sprake, riepen de bonden om het hardst. Een 46-jarige uitvoerder die liever anoniem blijft weet wel beter Met 22 mensen was hij in een dorpje op de Veluwe aan het werk om 27 appartementen en 25 woningen uit de grond te stampen. Op een vroege dinsdagmorgen stonden de heren van de bond in de schaftkeet. Na enige uitleg werd er gevraagd wie er tegen staken is. Vijf, zes vingers gingen omhoog, toen kwam de vraag wie er wilde staken. Bijna alle handen gingen omhoog. De jongens die aarzelenden moesten wel meedoen". Vervolgens werd de bouwplaats 'schoongeveegd'. , , Iedereen moest weg", vertelt de uitvoerder , , Ook electriciëns en loodgieters terwijl die onder een compleet andere cao vallen". Alle stakers moesten ter plekke lid worden van FNV, CNV of het Zwarte Corps, anders was er geen recht op een stakingsuitkering. , , De

mensen werden gewoon geïntimideerd en wilden voor elkaar niet onder doen". De uitvoerder werkte toch gewoon door, met vier of vijf mensen. „Maar wat moet je? Op een gegeven moment loop je vast en kun je niet verder werken. Ook al zou je dat graag willen".

Minister

De SGP liet het er niet bij zitten en stelde schriftelijke vragen aan minister Melkert van sociale zaken. SGP-fractievoorzitter Van der Vlies vond dat de minister moest ingrijpen als bleek dat werkwilligen in de bouw worden geïntimideerd door stakers.

Bij de RMU kwamen tot eind maart 23 meldingen binnen van werkwilligen, vertelt stafmedewerker Chris Baggerman. , , ln alle gevallen is contact opgenomen met de werkgevers en konden we onze leden elders aan het werk krijgen". Als werkwillige RMU-leden door staking loon mislopen kunnen ze bij de RMU terecht voor een bijdrage uit het zogenaamde "werkwilligenfonds". Het gaat per dag om een bedrag van 105 gulden, een piek meer dan de bonden uit hun stakingskassen aan de leden verstrekken. De leden dienen wel minimaal een half jaar lid te zijn van de RMU! RMU-lid G.M. Westhoff (46) uit Emmeloord heeft al een beroep moeten doen op het fonds. , , De bouw is besmet, de bouw gaat plat", kreeg hij dinsdagmorgen 14 maart te horen van mannen in rode en groene jassen. „Er was er een bij met een grijze baard. Jong, wat kon die praten, net een dominee. Hij overtrof alle arbeiders. De jongens gooiden er onmiddellijk de troffel bij neer Hoera, we kunnen een weekje naar huis, riepen ze". , , Nu ze al twee weken thuis zitten gaat het vervelen", zegt Westhoff.

Zelf zat hij zes dagen zonder werk. Na bemiddeling van de RMU stelde zijn werkgever hem te werk op dezelfde bouwplaats. Het was rustig op de besmette locatie. „We hebben nog nooit zoveel materiaal tot onze beschikking gehad", lacht Westhoff. Staken kan geen goed voorbeeld zijn voor zijn zeven kinderen, vindt hij.

„Bovendien als je gezond bent moet je werken."

Minder star

De RMU nam een duidelijk standpunt in in het bouwvakkersconflict. Chris Baggerman vindt de 1 procent bovenop de prijscompensatie te veel van het goede. „Je kunt je afvragen of bouwvakkers veel verschillen van andere werknemers. Velen in andere bedrijfstakken moeten genoegen nemen met nauwelijks behoud van hun koopkracht". Bouwvakkers hebben 25 verlofdagen en 22 atv-dagen. Het voorstel van de werkgevers om vijf atvdagen in te leveren om zo de vut betaalbaar te houden, stuit bij de vakbonden op grote tegenstand. Verworven rechten, wordt dat genoemd. De RMU heeft daar minder moeite mee. Wat betreft de flexibilisering vindt Baggerman dat de bouw best minder star mag zijn met de vakanties, , , 's Zomers, terwijl het weer optimaal is om een huis of kantoor neer te zetten, gaat de bouw vier weken plat. In de winter, terwijl de dagen kort zijn en het weer niet best, wordt volop gewerkt. , , Dat zou wat meer afgestemd kunnen worden". Bij langere werkdagen wil de RMU'er de reistijden betrekken die worden gemaakt in de bouw. „Als je anderhalf uur heen en anderhalf uur terug in het busje zit en acht uur moet werken, is dat een forse werkdag". Alle leden die werkzaam zijn in de bouwsector, zijn eind maart geïnformeerd door het bestuur van de sectie.

De werkgevers zagen de staking met lede ogen aan. Bij Kanters Bouwbedrijf in Puttershoek lagen vier van de dertien projecten stil. De grootste klus die niet doordraaide was de bouw van 134 woningen in Barendrecht. Onder de 125 personeelsleden van Kanters waren tien stakers. "Al onze mensen die wilden werken, kon ik aan het werk houden", zegt directeur ing. H. de Pagter "Dat heb ik ze trouwens vanaf het begin van de staking gegarandeerd. Van mij hoeven ze niet naar de sociale dienst'.

Volgens De Pagter werden de kopers van nieuwbouwhuizen het meest gedupeerd door de staking. "Die zitten met hun oplevering. Dat gaat geld kosten". Zuur geld want het was nergens te verhalen. "Staking is overmacht. Niemand zit erop te wachten. Wij werken ook liever door. zeker met dit mooie weer". Over het eigen verlies merkt De Pagter op dat dit thans moeilijk te becijferen valt. "De vaste kosten liepen wel door zonder dat er productie tegenover stond".

Bij Kanters Bouwbedrijf hebben ze geen last gehad van de vakbonden. "Die hebben zich bij ons correct opgesteld", aldus De Pagter, zelf hoofdbestuurslid van de RMU. Uiteraard was hij het niet eens met de eisen van de bonden. "De VUT is onbetaalbaar geworden. Die zaak moet op een keer structureel worden geregeld. Er moet gewoon een rem op".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen