Het zorgstelsel op de behandeltafel

door G.A. Vroegindeweij

Patiënten die langer in ziekenhuizen moeten blijven dan nodig omdat er geen thuiszorg is of verpleeghuiszorg. Cliënten die van hun particuliere ziektekostenverzekeraar een veelvoud van de premie moeten betalen als ze zwanger of ziek zijn. Premieheffing naar draagkracht alleen voor degenen die minder dan pakweg 60.000 gulden verdienen. Instellingen die centraal staan en niet hun cliënten.

Dat zijn kort door de bocht geformuleerd dé knelpunten van het huidige zorgstelsel. Ze zijn sinds de jaren zeventig al bekend. De onlangs overleden oud-staatssecretaris van Volksgezondheid, Hendriks, heeft al zo'n dertig jaar geleden geprobeerd daar verandering in aan te brengen. Voor zijn plannen was geen meerderheid. In het begin van de jaren negentig deed de toenmalige staatssecretaris Simons een poging. Ook hij strandde in het zicht van de haven.

Op dat moment had iedereen in de zorgsector er wel even tabak van. Toen de huidige minister van Volksgezondheid, Borst, in 1994 aantrad had ze ieders instemming toen ze zei dat de zorgsector vergeleken moest worden met de Deltawerken: In principe af, alleen is hier en daar wat onderhoud nodig.

Nota

Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan, want de gesignaleerde knelpunten waren nog evident en zijn niet weg te werken door een arote of kleine onderhoudsbeurt.

Vandaar dat in het regeerakkoord van het tweede kabinet Kok stond aangekondigd dat het kabinet met een nota zou komen waarin de toekomst van het zorgstelsel onder de loep genomen zou worden. Na lange en stevige onderhandelingen in het kabinet presenteerde minister Borst begin juli met gepaste trots de nota Zorg aan bod. Daarin geeft het kabinet haar visie op de toekomst van het stelsel. De bedoeling is dat de Tweede Kamer er in de

herfst over debatteert en dat volgende het kabinet na de verkiezingen die uiterlijk in mei 2002 plaatsvinden, de invoering voor zijn rekening neemt.

Hoe wil het kabinet de gesignaleerde knelpunten op gaan lossen? Het eerste gesignaleerde probleem, namelijk dat patiënten langer in ziekenhuizen blijven dan nodig omdat er geen vervolgzorg is, heeft alles te maken met de geldstromen. De ziekenhuiszorg wordt betaald uit de premies die verzekerden met elkaar opbrengen. De thuiszorg, de verpleeghuiszorg en andere vormen van langdurige zorg (ouderenzorg, geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg) worden betaald via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Het kabinet wil deze twee geldstromen op den duur samenvoegen. Niet langer

wachten op gepaste zorg is voor de cliënt heel plezierig, het levert ook nog eens geld op. Ziekenhuiszorg kost 800 a 1000 gulden per dag.

Het tweede knelpunt is de verschillende werkwijze van particuliere en ziekenfondsverzekeraars. Laatstgenoemden hebben een acceptatieplicht, de eerstgenoemden niet. Formeel zullen ze niemand weigeren,

maar cliënten met 'een vlekje' moeten wel dieper in de geldbuidel tasten. In de nieuwe situatie krijgt iedere verzekeraar een acceptatieplicht opgelegd voor de meest noodzakelijke zorg.

Het verschil in premieheffing tussen ziekenfondsverzekering (inkomensafhankelijk) en de particuliere ziektekostenverzekering (vaste premie) wordt opgeheven door één algemene verzekering te introduceren voor noodzakelijke zorg. De verzekering geldt in principe voor alle inwoners van Nederland. In de nota van het kabinet wordt er niet over gesproken, maar de algemene verwachting is dat Ue regering voor deze algemene verzekering een uitzondering wil maken voor degenen die gewetensbezwaard zijn. Daarmee wordt het derde probleem opgelost.

Institutionalisering Het laatste knelpunt betreft de instituticnaUsering. De meeste instellingen worden nu betaald op grond van het aantal bedden of plaatsen, ongeacht de prestaties die ze leveren. Dat zal veranderen. Financiering zal plaatsvinden op basis van verleende hulp (Het boter-bij-de-vis-principe). In plaats van de overheid gaan de zorgverzekeraars bij de planning en de uitvoering een belangrijke rol spelen. Dat alles zal er toe moeten leiden dat niet langer het aanbod (van de instellingen), maar de vraag (van de cliënten) centraal komt te staan. De nieuwe werkwijze zal ook moeten leiden tot verkorting van de wachtlijsten.

Het oplossen van deze knelpunten heeft veel politieke energie gevergd. Toch is er nog meer nodig. Twee belangrijke punten wachten nog op een politieke oplossing. Daarvoor kon het kabinet met de tegenpolen van WD en PvdA geen oplossing voor vinden.

Het eerste punt dat nog om een oplossing vraagt is de omvang van het pakket zorg dat in de basisverzekering behoort. Het kabinet komt niet verder dan de stelling dat daarin alle noodzakelijke zorg moet. Maar wat is dat? Voor de PvdA is dat in ieder geval ook de tandarts en zeker de huisarts. De liberalen willen het liefst een zo sober mogelijk basispakket. Tijdens de kabinetsformatie zal dit punt verder uitgevochten moeten worden.

Premieheffing

Het moeilijkste probleem betreft de premieheffing. CDA en WD willen een vast bedrag als premie, zoals voor alle verzekeringen geldt, waaronder de particuliere ziektekostenverzekering. Omdat elke verzekerde in die situatie enkele duizenden guldens premie per jaar moet gaan betalen, is het nu al duidelijk dat de lage en middeninkomens er fors in koopkracht op achteruit zullen gaan. Daarom willen CDA en WD, gesteund door de SER, via de belastingen of via een subsidieregeling hen tegemoetkomen.

Een voneaige nommaie premie is voor de PvdA onbespreekbaar. De partij wil indien nodig wel een deel van de premie onafhankelijk van het inkomen vaststellen, ook mag er een gering eigen risico zijn, maar de partij vindt dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Bovendien wil de partij voorkomen dat door volledige nominale premieheffing grote delen van de bevolking afhankelijk maakt van tegemoetkomingen van rijkswege. Bovendien zijn de hoogtes van de tegemoetkomingen elk jaar weer

speelbal van politieke afwegingen. Deze punten zullen nog leiden tot een hevige politieke strijd. Verschillende insiders denken zelf dat daardoor de gehele stelselherziening niet door zal gaan. Het kabinet wil de basisverzekering begin 2005 invoeren, maar het concept-verkiezingsprogramma van de PvdA spreekt al minimaal over 2006.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen