De kern van onze nationale gedachte - pagina 33

gereed en zij verklaarde ten opzichte van het vraagstuk, dat ons bezig h o u d t : „Dat ieder mensch het recht heeft God te dienen als hij wil of niet wil, zonder daarin op eenigerlei wijze te worden gehinderd". Dit was zoo radicaal mogelijk. Daarmee was de godsdienstlooze Staat in zijn vollen omvang aanvaard en dat dit ook de bedoeling was, blijkt uit de n a d e r e toelichting, van b u r g e r Hahn, die zelf lid der commissie was. H a h n was secretaris der vergadering van de Provisioneele Representanten van het Volk van Holland en in dezen tijd een der meest op den voorgrond tredende personen. Toen in deze vergadering het voorstel kwam, om door een algemeenen dankdag in de k e r k e n God t e danken voor zijn uitredding, verklaarde hij zich in de redevoering, die hij den 21en Mei 1795 aan dit voorstel wijdde, tegen „het plegtig en maatschappelijk uiten van dankbaarheid aan het Opperwezen". Hij deed dit in de eerste plaats op wijsgeerige gronden. „Is het", zegt hij, „niet een volslagen onmogelijkheid, dat de eene mensch aan den anderen voorschrijft, hoe, wanneer en waarvoor hij God moet dienen of danken ? Is derhalve het jagen onzer medeburgers naar d e k e r k e n of het bevelen aan d e leeraars om het een of het ander op de eene of de andere wijze aan hunne hoorders voor te dragen en vooral aan het heilig Opperwezen, niet roekeloos, vermetel, dwaas en ongerijmd ? Betaamt het aan kortzichtige stervelingen om te bepalen, wat Goddelijke zegen of vloek is ? Moet de uitkomst ons dit niet leer en en moeten wij, die met ware onderwerping bezield zijn, niet alles loven, wat van God komt? Ik heb het heden in een openbaar geschrift gelezen en het is zeer j u i s t : God was het, die in 1787 de inundatiën deed mislukken, die ze in 1794 boven verwachting begunstigde en die in 1795 weder 't water deed bevriezen, en zoodanige bekrompen denkbeelden wegens het Opperwezen, dat niet voor één volk m a a r voor allen goed is, voeden de nationale haat, de partijschap en dus de ondeugd, en kunnen geen ander gevolg voortbrengen dan het kittelen van zekeren geestelijken hoogmoed. Herinnert U het denkbeeld der Joden nopens Jehovah, en vergelijkt het met de dweepzieke bijgeloovige denkbeelden, in Nederland door de zoogenaamde regeerders steeds aangekweekt, dat de Godheid bij uitsluiting was de God van Nederland. Is dit de weg, Burgers, van waarheid, van vrijheid, van menschenliefde, en met één woord : Is dit godsdienst ?" In d e tweede plaats beroept Hahn zich op staatkundige gronden : „Waarop steunt de gandsche inrichting van het Staatswezen en dus ook het bestaan dezer vergadering ? Op het maatschappelijk contract. En tusschen wie en wie is dit aangegaan? Immers, Bur-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen