De invloed van het Calvinisme op de Noord-Nederlandse landschapschilderkunst 1570-1630 - pagina 38

werd, dat de landsvorst m o c h t en moest beslissen welke religie in zijn gebied als enige zou m o g e n w o r d e n aangehangen ('cuius regio eius religio'), en de N e d e r l a n d e n katholiek moesten blijven, bleek het des te noodzakelijker te zijn, o m d e reformatie van het kerkelijk en staatkundig leven energiek ter h a n d te n e m e n en de stagnatie te doorbreken. Daarom is het niet waar, dat het Calvinisme als een vreemd element van buitenaf en met geweld is opgelegd, maar werd het eerder als een laatste redmiddel beschouwd o m zich van het Spaanse j u k te ontdoen, en d o o r niet weinigen dankbaar aanvaard of enthousiast begroet. Calvijn is zelf nooit in d e N e d e r l a n d e n geweest, maar heeft wel met verschillende predikanten gecorrespondeerd die hem o m advies vroegen. Zo is er een brief bekend van Calvijn aan Menso Poppius uit Oosterzee die een advies bevat inzake d e kerkelijke tucht. 36 Er is sprake geweest van persoonlijk contact met Micron, Utenhove en Datheen. Ook polemisch heeft Calvijn met Nederlanders de degens gekruist, zoals met d e r o o m s e theoloog Albert Pigghe uit Kampen, die in 1542 de Institutie van Calvijn bestreed o p de punten van de vrije wil, d e genade en d e praedestinatie. Calvijn bestreed d e doopsgezinde M e n n o Simons, die de incarnatie van Christus loochende, en in 1562 bestreed hij de h u m a n i s ü s c h e geleerde Coornhert die in zijn boek Verschooninghe van de Roomsche afgoderije aannemelijk trachtte te maken dat m e n evangelische vroomheid kon combineren met r o o m s e ceremoniën. Er bestond d u s wel een wisselwerking tussen Calvijn en d e N e d e r l a n d e n en het is niet overdreven o m te stellen dat hij, zolang het in de Nederlanden ontbrak aan capabele theologen, als het ware plaatsvervangend de vijanden van d e reformatorische beweging en de g e m e e n t e n o n d e r het kruis heeft bestreden. Een aantal Nederlanders heeft echter ook gestudeerd aan de Academie die Calvijn in 1559 te Genève stichtte, en het Calvinisme in enkele gevallen van Calvijn zelf maar doorgaans van Beza als vorming ondergaan. Dit waren o.a. Philips van Marnix van St. Aldegonde, J a n van Toulouse, Gaspar van der Heyden, predikant van de Nederlandse vluchtelingengemeente in Frankenthal, Guido de Brés, opsteller van de Nederlandse Geloofsbelijdenis in 1562, J e a n Taffin en Pierre Loyseleur de Villiers, hofpredikanten en raadsheren van prins Willem van Oranje, en uit een wat latere periode m a n n e n als Pieter Cornelis Brederode, U b b o Emmius, Karei Roorda en J o a c h i m Alting. Zij allen waren hooggekwalificeerde, ontwikkelde en politiek deskundige lieden, die zich met een corps van goed onderlegde theologen als leiders van het eerste u u r h e b b e n ontwikkeld. 37 Toen d e reformatoren uit d e beginperiode dan ook o p de achtergrond raakten, en de vervolgingen steeds heftiger werden, markeerde het optreden van Pierre Brully in Doornik het doorzetten van overtuigde Calvinisten zoals Datheen, van der Heyden, Marnix en Junius. 3 8

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen