GENESIS IN RUIMTE EN TIJD

Francis A. Schaeffer: GENESIS IN RUIMTE EN TIJD. Uitg. Buyten en Schipperheyn, Amsterdam, 1974, 133 pag. Prijs ƒ 10, -.

De laatste jaren is een hernieuwde belangstelling voor de eerste hoofdstukken van het Bijbelboek Genesis te konstateren. Een van de oorzaken zal het doorwerken van de evolutieleer zijn. Op alle terreinen worden daardoor opnieuw vragen gesteld en niet het minst door de geesteswetenschappen, met name de theologie. Een voorbeeld is datgene wat Prof. Lever over het lezen van Genesis schreef en het mensmodel wat - los van het historisch bestaan van Adam - geponeerd wordt.

Met deze problematiek is overigens een oud paard van de vrijzinnigheid van stal gehaald. Ook in de vorige eeuw heeft de vraag naar de historiciteit van de eerste

mens van de eerste hoofdstukken van dit Bijbelboek een rol gespeeld; een draad die door de moderne theologie weer is opgepikt.

Ook de geïnteresseerde leek kan op dit gebied al heel wat in z'n kast hebben, o. a. Boer, Frey, Ouweneel, Thielecke, Young schreven op een voor niet-theologen bevattelijke wijze over de historiciteit van dit gedeelte van de Schrift. Schaeffer schaarde zich in deze rij met zijn boek "Genesis in ruimte en tijd". De titel suggereert zijn stellingname al: geen mythe, geen fraai proza, maar geschiedenis, voorafgaand aan de geschiedsbeschrijving van het volk der Joden (Gen. 11 e. v.).

In een nawoord geeft Schaeffer een soort samenvatting van zijn werk. " Wij in l'Abri hebben een poging gedaan aan te tonen dat het christendom evenwichtig is, dat de Bijbelse exegese intellektuele diepgang heeft, en ook, dat op het terrein van het dagelijks leven in al zijn facetten, inbegrepen dat van kunst en schoonheid het christelijk geloof betrekking heeft op de mens." Hij had ook kunnen schrijven de moderne mens. Welnu in de konfrontatie met de vragen van de moderne mens is dit boek, vooral in de eerste hoofdstukken, sterk.

Fundamentele vragen komen aan de orde. Allereerst het Joodse waarheidsbegrip, geen existentiële sprong (het moderne denken), geen uitgebalanceerd metafysisch systeem (het Griekse denken), maar geworteld in het historische (Gij hebt gezien, gij hebt gehoord). "In den beginne" duidt dus op historie. Dan duikt de vraag op: Wat ging daar aan vooraf? In wezen is dit de "zijns" vraag die de mens zich stelt. Ontstond alles uit een persoonlijk of uit een onpersoonlijk iets? Hieraan verbonden is de vraag naar de verklaring van de vorm, orde en persoonlijkheid, die heel moeilijk (onmogelijk? ) te verklaren is vanuit een onpersoonlijk iets. De Joodschristelijke traditie - en daarop ge'ént de Westerse kuituur - is altijd uitgegaan van een ontstaan uit/door een persoonlijk iets. God bestond; de Drieëenheid bestond van voor de grondlegging der wereld.

Liefde en kommunikatie waren twee trekken die van voor het begin bestaan, het zijn twee trekken in de schepping die wezenlijk en essentieel zijn. De Heere schiep uit het niets door Zijn Woord (Joh. 1). Van toenaf is er sprake van ruimte en tijd, dus van geschiedenis.

Het is niet de bedoeling om hier een korte inhoudsopgave te geven van dit boek, men leze het zelf. Een paar lijnen uit het eerste hoofdstuk heb ik nagetrokken omdat ze vragen betreffen waarmee we - in gesprek met anderen - gekonfronteerd worden. Door zijn uitgangsstellingen moet Schaeffer wel tot de aanname van de historiciteit van dit Genesisdeel komen anders heeft hij geen antwoorden meer. Hij doet het met verve, waarbij met name over de liefde en kommunikatie als belangrijkste geschenken aan de mens mooie dingen gezegd worden. Op sommige punten heb ik vraagtekens gezet b.v. t.a.v. zijn datering. Een argument dat tegen de historiciteit wordt aangevoerd is dat van de onvolledigheid van de geslachtstabellen. Schaeffer wijst erop dat deze inderdaad bij vergelijkend onderzoek verschillen, dat ze dus niet chronologisch zijn, maar ze geven de loop der geschiedenis aan. De nadruk valt daarbij op de lijn der kinderen Gods. Dit alles kan waar zijn, maar de tijden die hij dan voor de datering van allerlei gebeurtenissen invoert worden door anderen met evenveel argumenten bestreden, 't Is in deze studie overigens van ondergeschikt belang.

Uitvoerig wordt stil gestaan bij het mens-zijn, voor en na de val. Ik weet niet hoe b.v. op school de val van de mens en haar gevolgen als geschiedenis aan de orde komt, ik heb echter het idee dat het wel eens een te "glad" verhaal is. Nu weet ik dat het moeilijk is de waarheid geen geweld aan te doen door onze fantasie, aan de andere kant is het noodzakelijk te laten zien, welke gevolgen er voor de schepping aan verbonden waren. Dit boek geeft U hierbij een handreiking. Tevens wordt in dit kader opgemerkt dat de geschiedenis ook nu nog een bepaalde "loop" heeft, ze is doelgericht op de veranderingen waarvan in Jes. 11 : 6-9 en Romeinen 8 : 21-23 wordt gesproken.

Scherp wordt de lijn getrokken tussen de kinderen Gods (Abel ) en die der wereld (Kalh ). Minder duidelijk is het boek voor mij als er gesproken wordt over "de christen", "de gelovige", dan rijst de vraag: "Wie worden er nu bedoeld? "

Vele malen valt de wisselwericing tussen (juist dit deel van) het Oude Testament en het Nieuwe Testament op. Een typerend voorbeeld van zijn bondige woordkeus is in dit verband de volgende uitspraak:

"Neem de historiciteit van Adam weg en we verliezen alle grond onder onze voeten! Als wij ons vrijheden permitteren met de normale exegese van wat in de Bijbel staat dan wordt de hele struktuur van het christelijk geloof teruggebracht tot een existentiële sprong."

In een recensie in "De Waarheidsvriend" werd geadviseerd naast dit boek de kanttekeningen op de Statenvertaling te gebruiken. Als men dit doet ervaart men de rijkdom in deze kanttekeningen, maar ook dat veel problemen door de eeuwen heen dezelfde zijn. En dat maakt het boek van Schaeffer, omdat het in eigentijdse taal een antwoord geeft op de vraag "waar is uw God? ", alleen maar waardevoller.

Berkenwoude

J.A. Coster.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen