Methoden... een garantie voor goed onderwijs?

Inleiding

Als je op een willekeurig moment een kleuterklas binnenstapt, zal misschien de gedachte opkomen: Wat doet die kleuterleidster? Kinderen op de vloer, aan tafel, op de gang, op weg naar het toilet of net weer terug etc. Is dit niet te los? Zit er wel lijn in? Kan het niet beter als er meer methodisch gewerkt wordt? Of is dit geen goede vraag nu men de laatste jaren in het laL, 3r onderwijs de "methode-uit-een-boekje" met wat gemengde gevoelens is gaan bekijken of lijkt dat maar zo?

Wat wil men nu eigenlijk op de basisschool? Enerzijds zou het onderwijs aan kleuters méér gefaseerd en gestructureerd op papier moeten staan, anderzijds zou men met 6-12 jarigen minder "volgens het boekje" moeten gaan werken. Wat is nu een garantie voor het geven van goed onderwijs, het volgen van een beschreven methode... of juist niet?

Een ononderbroken ontwikkelingsproces

Het basisonderwijs moet instaan voor een ononderbroken ontwikkelingsproces, dat dient te worden afgestemd op de voortgang in ontwikkeling van 4-12 jarigen. Om aan het bovenstaande doel te kunnen beantwoorden, kan ook het volgen van een beschreven methode genoemd worden. Juist een in boeken vastgelegd leerproceszou een waarborg kunnen zijn voor de doorgaande lijn voor 4-12 jarigen, omdat daarin alle ontwikkelingsfasen beschreven zijn én dus vastliggen. Stap voor stap doorloopt het kind het leerproces. Dit zouter voor pleiten om dus toch maar een "methode-uit-eeQboek" voor kleuters te gaan volgen? (Kleuterleidsters, nu niet boos worden en stoppen, lees maar verder).

Een weldoordachte manier van handelen

Het is bekend dat het woord "methode" een afwerende reactie oproept bi kleuterleidsters, maar toch werken ook zij methodisch. Zij handelen immers op eer vaste, weldoordachte manier om een zeker doel te bereiken? Methodisch werken is niets anders dan ordelijk, geregeld te werk gaan volgens een bepaalde leerwijze, al o' niet beschreven. Kleuterleidsters hebben een methode in het geheugen, leerkrachter voor 6-12 jarigen hebben een methode in een boek!

Ontwikkelingsgericht onderwijs voor 4-12 jarigen

Een kleuterleidster gaat dus ook methodisch te werk. Nu is de volgende vraaj natuurlijk: Zou een kleuter er mee gebaat zijn als de min of meer intuïtieve methodi vastgelegd zou worden in een boek? Anders gezegd, zou een beschreven methodi wenselijk zijn voor kleuters?

Ontwikkelingsgericht onderwijs geven is kindgericht werken. Veel kleuterleidster

werken zonder een "methode-uit-een-boekje", maar is dit een waarborg voor ontwikkelings/kindgericht onderwijs? Ik wil zelfs stellen dat het onderwijs aan 4-12 jarigen heus wel ontwikkelings/kindgericht kan zijn mét het gebruik van een beschreven methode. Een methode gebruiken of invoeren houdt namelijk absoluut niet per definitie in dat er dan slechts puur leerstofgericht gewerkt wordt, en het houdt ook niet In dat je dan alleen maar de mogelijkheid hebt in tempo te differentiëren. Een methode biedt meer mogelijkheden. Een leerkracht kan toch de oefen- en leerstof bepalen met de leerlingen en facetten van de methode in die keuze verwerken? De methode dient dan als leidraad. Dit vereist wel inzicht en doordenking van de gehele methode om elk kind op zijn niveau te begeleiden.

Een kleuter wordt ook begeleid, "gestuurd". Aan de vrije keuze in een zogenaamd "rijk milieu" ligt m.i. een té optimistisch beeld van de mens ten grondslag. Je "stuurt" een kleuter omdat je meent dat het kind, vanuit jouw uitgangspunt gezien, "stuur" nodig heeft, en ook recht heeft op leiding. Ik denk dan bv. aan het "bewust sturen" van kleuters bij activiteiten die betrekking hebben op de lees- en rekenvoorwaarden. Gaan we activiteiten beschrijven, dan ontstaat er een boek dat kan functioneren als handleiding. Het kan echter ook zonder. Veelal is de opleiding van kleuterleidsters sterk bepalend voor de manier van omgaan met kleuters. In de praktijk blijkt dat nogal eens. Leerkrachten die omgaan met het oudere kind zullen hun opleiding een minder belangrijke rol laten spelen in hun onderwijs omdat de methode sterk bepalend voor hen is geworden.

Een houvast

De praktijk laat zien dat de kleuterleidster toch enig houvast zoekt in bestaande middelen om een kleuter te begeleiden. Dit houvast krijgt zij o.a. door de informatie van de opleidingsschool zich eigen te maken, een vakblad te lezen, een test ter hand te nemen... overal wat uit te halen en op rij te zetten naast de ontwikkelingsmaterialen. Er ontstaat op deze manier een zélf gekozen programma... een methode.

Een beter houvast

Toch blijkt dit houvast niet diepgeworteld te zitten als de kleuterleidster verschillende methoden op de markt ziet verschijnen zoals het taaiprogramma "Doen Denken Durven", "Klankdorp" en het hulpprogramma "Ruimtelijke Oriëntatie". Na een eerste besliste afwijzing volgt een nieuwsgierig doorbladeren van de beschreven methoden. Men ziet dat de ontstane methode meestal op een wijze tot stand is gekomen, als men het eerder zelf deed, alleen: de activiteiten worden nu sterk gefaseerd en gestructureerd beschreven. Ter verduidelijking het overzicht van de programmadoelen "ruimelijke oriëntatie":

Gingen we zelf al niet zo te werk? Alleen nü staat het op papier. Methoden... toch een beter houvast?

Er blijven echter bedenkingen. Een methode is minder creatief, de stof kan tóch te weinig, of juist te véél omvattend zijn, een methode is bv. ook niet geschikt voor élk kind. We kunnen immers nooit uitgaan van dé methode en hét kind?

Methode-garantie

De methode op zich kan nooit garant staan voor het geven van goed onderwijs, er komt meer voor kijken. Ook de ononderbroken ontwikkelingslijn wordt niet gewaarborgd door verschillende hulpprogramma's en voorlopers van diverse methoden in school te halen.

Methoden voor kleuters mogen geen verplichting worden, niemand zit er werkelijk om

te springen. Er moet echter bij kleuterleidsters wel sprake zijn van methode-zicht op de volgende leerjaren. Hoe zouden zij hun kleuters - die er aan toe zijn - verder kunnen begeleiden als ze niet w/eten hoe bv. het leesproces verloopt? Dan behoef je als kleuter niette wachten tot je zes jaar geworden bent om te gaan leren lezen.omdat jejuf weet hoe ze verantwoord verder kan gaan volgens de gebruikte leesmethode. Op déze manier bevorder je juist het ononderbroken ontwikkelingsproces.

Conclusie

- Er is (was? ) sprake van een zwart-wit gedachte wat betreft het gebruik van een methode. We zagen dat ook kleuterleidsters intuïtief methodisch werken.

- Kleuterleidsters vinden in een methode wel wat houvast, maar voor gebruik in de klas achten zij die minder geschikt gezien de hoeveelheid stof, de algemeenheid en de

"verplichting" om de stof te verwerken. Een methode wordt wel gehanteerd in het kader van Remedial Teaching of als bronnenboek.

- Kleuterleidsters zijn meer gebaat bij goede achtergrondinformatie om zelf een programma samen te stellen voor de groep.

- Zij moeten wel methode-zicht hebben op de volgende leerjaren om mee te werken aan het ononderbroken ontwikkelingsproces in de basisschool.

Daarom...

Een goede basis van onze basisschool ligt niet verankerd in het wel of niet werken volgens een beschreven methode, maar in het op een juiste manier ontwikkelings- /kindgerlcht werken. Dat is de garantie voor het geven van goed onderwijs!

Mej. J. Visser.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen