Handelingen synoden CGK in Ned. (1872-1892)

Op vrijdag 24 juni jl. werden bij uitgeverij Koi< te Kampen de "Handelingen van de algemene synoden der Christelijke Gereformeerde Kerk 1872-1892" gepresenteerd in f wee zeer kloeke delen. Een voor kerkhistorici zeer waardevolle publicatie, wederom voorbereid door de werkgroep bronnenuitgaven van de Commissie Herdenkingen 1834-1886-1892. Deze uitgave is reeds de vierde en tevens laatste publicatie van de werkgroep. In de afgelopen jaren verschenen immers al de "Notulen van de Algemeene Kerkelijke Vergaderingen van de Gereformeerde Kerken onder het Kruis (1844-1869)" (uitg. Den Hertog), de "Handelingen en verslagen van de synoden van de Christelijk Afgescheidene Gereformeerde Kerk (1836-1869)" (uitg. Den Hertog) en de "Akta van het Synodaal Convent van de

Dolerende Kerken" (uitg. Kok). Het plaatje is dus nu compleet wat de handelingen en akta betreft van afgescheiden en dolerende kerken over de periode 1834-1892. De grens ligt bij 1892, omdat, zoals u ongetvi/ijfeld weet, toen de vereniging plaatsvond tussen de Christelijke Gereformeerden en de Dolerenden (de Nederduitsche Gereformeerde Kerken), die samen verder gingen onder de naam Gereformeerde Kerken in Nederland. De fusie lukte niet geheel. Een minderheid ging niet mee en deze staat nog steeds te boek als de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland.

Het was de CGK-predikant ds. M. Drayer, voorzitter van de werkgroep bronnenuitgaven, die de 2000 pagina's op 24 juni overhandigde aan de voorzitter van de Commissie Herdenkingen, de gereformeerde predikant ds. C. fJlak, en tevens aan enkele subsidiënten, waaronder de hoogbejaarde maar nog zeer vitale prol dr D. Nauta, die namens de VU aanwezig was.

De Christelijke Gereformeerde Kerk, die in 1869 ontstond uit de vereniging tussen de Christelijk Afgescheidene Gereformeerde Kerk en de Gereformeerde Kerk onder het kruis, hield in 1872 de eerste algemene synode te Groningen. Daarna volgden nog negen synodevergaderingen. De laatste vond plaats in 1892 (te Amsterdam), toen de Vereniging een feit werd. In deze uitgave zijn ook nog opgenomen de Akta van de eerste gezamenlijke vergadering van synoden van 17 juni 1892, ook al in Amsterdam. U kunt nu voor nog geen 8 cent per pagina alle besprekingen en besluiten van mannen als J.H. Donneren W.H. Gispen nauwgezet volgen, waarbij gebruik gemaakt kan worden van registers van persoons- en plaatsnamen. Bovendien staan er mooie foto's in van synodevoorzitters en kerkgebouwen.

Als lezers van DRS vraagt u zich natuurlijk af of deze Handelingen ook nog iets zeggen over het te geven onderwijs, afgezien van het onderwijs op de Theologische School, want aan de vorming van de aanstaande predikanten werd bijzonder veel aandacht besteed. Ook worden veel pagina 's opgeëist voor de zending, terwijl u op de voet het drama van docent Steketee kunt volgen. Maar nogmaals, sprak deze kerkformatie zich ook nog uit over het te geven onderwijs aan het opgroeiend geslacht? Jazeker, er is wel iets te vinden, al is het niet veel. Al op de eerste synode te Groningen wordt gesproken over het "treurige karakter der Schoolwet" en "de onbruikbaarheid der Openbare school voor de Christenen". Nadrukkelijk werd op deze synode het onmisbare van christelijke opvoeding, alsmede van christelijk onderwijs in het licht gesteld. In de discussie kwam tevens de verhouding in verantwoordelijkheid ten aanzien van de school ter sprake, lettend op de roeping van de ouders en op die van de kerk. Sommige broeders legden de nadruk op het recht en de roeping van de ouders om voor de christelijke opvoeding van hun kroost te zorgen. De kerk, zo betoogden deze broeders, heeft noch het recht te bepalen naar welke school de ouders hun kinderen moeten zenden noch de verplichting zorg te dragen voor de oprichting van een school. Deze broeders zagen derhalve geen of weinig verantwoordelijkheden voor de kerk in dezen. f\Aaar er bleken ook andere meningen te zijn, die er op neerkwamen dat ook de kerk een roeping heeft ten aanzien van de scholen. De kerk heeft ervoor te zorgen dat er christelijke scholen komen. Nog verder gingen deze broeders: "Ook achten zij het, bijzonder vanwege een en ander verschijnsel, in onze dagen hoogst wenschelijk, zoo niet bepaald noodig, dat de School van de Kerk uitga". Sommigen drongen zelfs op een nadere regeling van de verhouding tussen kerk en school aan.

Duidelijk werd ool< aangetoond dat schoolverenigingen en besturen in elk geval geroepen zijn het toezicht der kerk op het godsdienstig element van het onderwijs te erkennen en dat te begeren. Ten slotte nam de vergadering het volgende voorstel als uitdrukking van haar gevoelen aan:

"De Synode oordeelende dat, volgens Gods Woord, en de beginselen der Gereformeerde Kerk, betreffende de opvoeding der jeugd, de Ouders in de eerste plaats de roeping hebben, krachtens de bij den Doop afgelegde belofte, om voor Christelijke opvoeding, en dus ook voor Christelijk onderwijs hunner kinderen te zorgen, en deswegens ook de Gemeente des Heeren een heilige verplichting jegens de kinderen der Christenen te vervullen heeft, besluit: de aandacht, inzonderheid der Kerkeraden, te vestigen op de Christelijke Lagere, Bewaar- en Zondagsscholen, om de oprichting en instandhouding, overeenkomstig plaatselijke omstandigheden en behoeften te bevorderen, en vooral er op te letten, dat het godsdienstig element van het onderwijs in de scholen waarlijk Christelijk Gereformeerd zij, door hun liefderijk en getrouw toezicht op de scholen uit te oefenen, in overleg met de plaatselijke schoolbesturen".

Ik dacht dat de synode daarmee terecht oordeelde in de geest van artikel 21 van de DKO, waarin immers te lezen staat: "De kerkeraden zullen alom toezien, dat er goede schoolmeesters zijn, die niet alleen de kinderen leren lezen, schrijven, spraken en vrije kunsten, maar ook dezelven in de godzaligheid en in de Catechismus onderwijzen". Anno 1988 blijft de taak en de roeping van de kerkeraden erop aan te dringen dat er goede christelijke scholen zijn, maar ook de ouders op grond van de doopbelofte erop te wijzen dat ze zorg dragen voor een christelijke opvoeding en een goede christelijke school. Hoeweide taak van de kerk met betrekking tot de school in de zeventiende eeuw anders was dan nu, blijft de kerk geroepen om op te voeden en zal derhalve de band tussen kerk en school niet mogen worden verwaarloosd, zeker niet in deze stormachtige tijd. Het blijft zeer gewenst dat één of meer kerkeraadsleden deel uitmaken van het schoolbestuur, dat de school regelmatig onderwerp is van bespreking op de kerkeraadsvergaderingen en dat ook op meerdere kerkelijke vergaderingen aandacht geschonken blijft worden aan de scholen en dan behoren niet alleen de financiën ter sprake te komen.

Aardig is het nog te melden dat in de synodeverslagen ook regelmatig de Vereeniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs (een voorlopertje van de onze) ter sprake komt. Op de synodevergadering van 1877 te Utrecht werd aan de Synode voorgesteld na broederlijke bespreking tussen een synodale commissie en de VGS:

"De kerk spreke uit: aj dat zij zich in het bestaan en het streven van de vereeniging voor gereformeerd schoolonderwijs verblijdt; b) dat zij zoo veel mogelijk den bloei der vereeniging zal bevorderen".

J.S

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen