'Waarom staan die stenen daar?'

H et lijkt me goed om deze bespreking te beginnen met het citeren van het begin van de toespraak van een van de auteurs, dhr. B. Hoeve, gehouden bij de presentatie van het boek op 13 april jl.

'Waarom staan die stenen daar? Ja, waarom?

't Is al weer een flink aantal jaren geleden.

't Was rond een uur of zes op de avond van 4 mei.

Een medewerker van de gemeente Staphorst had zojuist de vlag gehesen bij het oorlogsmonument op de markt. Hij werd op afstand geobserveerd door een jongetje van een jaar of acht.

Het knaapje had erbij gestaan toen de man het dundoek langs de vlaggemast omhoog trok.

En hij keek ernaar.

De driekleur mocht van hem wel wat hoger. En 't kon ook wel. D'r was nog ruimte genoeg.

Maar hij zag dat die meneer eerder tevreden was.

Hij bleef ernaar kijken, ook toen de ambtenaar zich naar de auto begaf, omdat hij z'n plicht had gedaan.

Hoofdschuddend riep het jochie de man na: "Meneer, meneer, hij is er nog niet!"

De persoon in kwestie draaide zich om en vroeg: "Wat zeg je? "

Waarop de jongen herhaalde: "Hij is er nog niet!"

En hij wees naar de nationale driekleur. "Hij is nog niet bovenaan!"

Met z'n tweeën hebben ze nog een poosje staan praten: de man en de jongen. En na een leergesprek van - ongetwijfeld - hoog niveau stapte de jongen op de fiets.

De man startte de auto.

Weer wat geleerd, 4 mei om een uur of zes.

't Was na schooltijd, buiten het leslokaal Op de avond van 4 mei wordt de vlag gehesen. Maar slechts tot halvenwege de mast. Want dat is een van de - uiterlijke - manieren waarop de doden - zij die vielen in de oorlogsjaren - worden herdacht.

Die jongen kreeg een antwoord...

Een antwoord op zijn vraag: "Waarom staan die stenen daar? "

Ik stond erbij. Ik nam er kennis van en dacht: wellicht zijn er nog meer van zulke 'stenen' in onze gemeente. En ze zijn er!

Een uitnodigende vraag en een luisterend oor: het schept een onderwijsleersituatie om jaloers op te zijn.

Zij die wijs willen wezen als ze oud zijn, moeten weetgierig wezen als ze jong zijn.'

Het geciteerde is een schitterend voorbeeld van buitenschools leren in de eigen omgeving!

Hoe kwam het boek tot stand?

De gemeenteraad van Staphorst trok een fors bedrag uit voor het vieren van de bevrijding. Dat bracht de samenstellers van dit boek, de heren G. van Tol en B. Hoeve, op het idee om het met het gemeentebestuur te gaan praten over het uitgeven van een lesbrief voor de bovenbouwgroepen van het basis-

onderwijs. En de gemeente werkte loyaal en royaal mee. Zelfs toen de aanvankelijk bedoelde lesbrief uitgroeide tot een werkboek van bijna 100 pagina's en de door de gemeenteraad goedgekeurde begroting overschreden dreigde te worden, kreeg men het bemoedigende advies van een van de wethouders: "Ga maar door."

En mede dankzij dit advies heeft men een werkelijk schitterend werkboek voor de leerlingen weten samen te stellen, zowel wat betreft de inhoud als de vormgeving. Je zou als leerkracht bijna tegen de leerlingen zeggen: "Je mag er wel in schrijven, maar alleen met potlood en... heel dun."

De opbouw van het (werk)boek

In de inleiding van het boek legt de burgemeester van Staphorst aan de leerlingen uit waarom het 'opdat wij niet vergeten' zo belangrijk is. 'Alleen door het verleden niet te vergeten maar ook te herdenken, kunnen we er de lessen uittrekken die we zo hard nodig hebben. Want elke generatie opnieuw, ook jij en je groepsgenoten, je vriendjes en vriendinnetjes, je broertjes en zussen, allemaal kunnen we meehelpen te zorgen dat dat nooit weer gebeurt.'

Daarna volgt het hoofdstuk 'Nederland in oorlogstijd'. Hierin worden de hoofdzaken van de tweede wereldoorlog beschreven en wordt met behulp van fotomateriaal, spotprenten, afgedrukte krantenpagina's e.d. een en ander ook visueel verduidelijkt. De leerlingen lezen van Anne Frank, concentratiekampen, de pers, radio enz. Verder worden de leerlingen door de integraal in het verhaal opgenomen verwerkingsopdrachten op afwisselende wijze aan het werk en aan het nadenken gezet. Er moeten moeilijke woorden in een woordenboek opgezocht worden. Er wordt met kaarten gewerkt met daarop de Nederlandse stellingen en het Duitse aanvalsplan. De leerlingen moeten hun mening verwoorden enz. Vooral wat betreft de genoemde opdrachten denk ik dat het niveau voor groep 5 te moeilijk is.

Gelukkig gaan de auteurs ervan uit dat de geschiedenis dicht bij huis ligt. Hoe dichter in de omgeving van het kind hoe beter.

Ik citeer weer dhr. Hoeve: 'Uit ervaring weten we dat de plaatselijke geschiedenis een geweldig middel is om de vaderlandse geschiedenis te doen herleven. Ook bij het thuisfront. Want wat de leerlingen op school horen en thuis vertellen, levert vaak interessante gespreksstof en boeiend materiaal op. Dan komen de verhalen en de herinneringen van de ouders los. En wat is mooier dan samen - grootouders. ouders en kinderen - de historie te beleven? Geschiedenis ligt vaak zo dichtbij.'

De sterke kant van dit boek is, dat men zoveel mogelijke historische gegevens uit de eigen omgeving opgenomen heeft. Zo zijn bijvoorbeeld de persoonsbewijzen van Jantje Knol en Hendrik Talsma afgebeeld.

In het boek zijn twee waar gebeurde verhalen opgenomen over Staphorst in oorlogstijd van de hand van Roelie Koobs, eens winnares van de 'Staphorster Schriefpries'. Het ene verhaal speelt op 18 januari 1945 en gaat over etenshalers uit Amsterdam. Het tweede verhaal gaat over de bevrijding van Staphorst op 14 april 1945. De leerlingen, en niet alleen zij, zullen deze verhalen zeker waarderen.

Een ander hoofdstuk heet: 'Stenen die spreken'.

In de inleiding van dit hoofdstuk wordt ingegaan op een gedeelte van het bijbelboek Jozua, namelijk hoofdstuk 4 : 20-25 (de oprichting der stenen te Gilgal). Het is fijn dat zo alle kinderen van Staphorst uit groep 5, 6, 7 en 8 met de Bijbel in aanraking komen. Vanuit die stenen wordt de link gelegd naar de oorlogsmonumenten in Staphorst, Rouveen en IJhorst. Bij een verwerkingsopdracht in dit hoofdstuk wordt ervan uit gegaan dat alle kinderen een Bijbel hebben. Of dat ook in het openbaar onderwijs het geval is?

Uit dit hoofdstuk blijkt dat er ook in Staphorst vreselijke dingen gebeurd zijn, zoals het bloedig wraak nemen op vijf onschuldige burgers als represaille voor het opblazen door het verzet van

Opdracht

Het spoorwegpersoneel van Staphorst en de burgemeester van Gene muiden gaan "onder water". Dat betekent

dat /e zijn gaan zwemmen. dat /e nat zijn. dat ze nergens te vinden zijn.

een brug in de spoorlijn Zwolle-Meppei en de raadselaclitige moord op meester Boldewijn.

Uit de dagboeken van Jan Bisschop en Koob Vloedgraven

Uniek is dat men 30 pagina's van dit boek voor kinderen lieeft weten te vullen met gebruikmaking van de dagboeken van de heren J. Bisschop uit Rouveen en K. Vloedgraven uit Staphorst. Vanuit deze unieke documenten zijn de samenstellers er in geslaagd om de tweede wereldoorlog heel dicht bij de kinderen te brengen. We lezen over torenwacht, luchtgevechten, neerstortende vliegtuigen, onderduiken, razzia, de moord op meester Boldewijn, het boerenleven in oorlogstijd, gewapende overvallen, D-day, verduistering, Radio Oranje, dolle dinsdag, de hongerwinter en uiteraard over de bevrijding.

Een boeiend stuk regionale geschiedenis komt zo voor de kinderen tot leven.

Enicele Icntische Icanttelceningen en aanbevelingen

ik gaf al aan dat, zeker wat betreft de verwerkingsopdrachten, dit boek voor groep 5 te moeilijk is. Jammer is, dat men bij de op zichzelf goede verwerkingsopdracht met de stadsplattegrond van het centrum van Rotterdam, vergeten is de kinderen voldoende gegevens te verstrekken om aan te kunnen geven welk deel van de stad gebombardeerd is. Deze opdracht kan dus niet goed gemaakt worden. Een ander probleem is, dat nergens wordt aangegeven hoe met dit boek gewerkt moet worden. Het boek bestaat uit ruim 90 bladzijden met daarin goed verdeeld de venwerkingsopdrachten, het fotomateriaal enz. Dan Is vijf bladzijden per les het maximum aan stof dat met de kinderen per keer doorgenomen kan worden. En dat betekent dus 16 geschiedenislessen oftewel twee maanden met het boek bezig zijn. Het zal wel de bedoeling zijn dat er behalve de geschiedenislessen, ook andere lessen zoals taal, lezen enz. aan dit boek besteed worden. Prima natuurlijk, maar het had ergens aangegeven moeten worden.

Eigenlijk zijn de samenstellers nog niet klaar met hun werk. Dit schitterende werkboek - ook wat betreft de lay-out - vraagt om een goede handleiding. In deze handleiding kunnen dan de los bijgevoegde antwoorden van de verwerkingsopdrachten opgenomen worden. Maar veel belangrijker is, dat hierin voor de leerkracht de stof van het werkboek verdeeld wordt in een aantal overzichtelijke lessen. En dat er ook achtergrondinformatie en vertelschetsen worden opgenomen. Anders blijft het bij lezen en invullen.

En dat laatste is nu net de kritiek bij een groot deel van het huidige geschiedenisondenwijs in de basisschool: er wordt bijna niet meer verteld!

Het zojuist genoemde loont natuurlijk alleen de moeite wanneer de uitgave van dit boek niet eenmalig is. Daarvoor is het trouwens te goed en te mooi.

Staphorst, 17 juni 1940.

Luchtbeschermingsdienst. Door dezen deel ik U mede, dat gij door mij ingevolge art. 12 der luchtbeschermingswet zijt ingedeeld bij de uitkijkdienst, gevestigd in de toren te Rouveen.

Uw 1ste dienst is vastgesteld op Zat. 22 Juni 1940, des nam. van 8 - 12 uur met P. Courtz Wzn. alhier. De volgende diensten staan op een rooster in de toren aangegeven.

De uitkijkdienst moet op last van de inspectie voor de luchtbescherming in overleg met de Duitse luchtbeschermingsautoriteiten in Nederland in werking blijven.

De burgemeester van Staphorst.

H. Huls,

waarnemend burgemeester.

Samenstellers, zorg er dus voor dat dit boek een vaste plaats krijgt in het basisonderwijs in de regio Staphorst.

Tot Slot

Ik beveel dit boek van harte aan voor iedereen die geïnteresseerd is in regionale geschiedenis.

Ik beveel dit boek ook van harte aan voor alle ondenwijsgevenden die het belang inzien van bezig zijn met regionale geschiedenis voor de ontwikkeling van het tijdsbesef en het historisch besef van hun leerlingen. Het moet mogelijk zijn om met dit goede voorbeeld als uitgangspunt iets dergelijks voor de eigen situatie samen te stellen.

De samenstellers hebben met dit stuk Staphorster huisvlijt een waardig steentje aan de 50e herdenking van de bevrijding bijgedragen.

Het boek is te bestellen bij de heer B. Hoeve, telefoon thuis: 05225-2678; school: 05225-2633. Kostprijs: f24, 95

G. Bergacker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen