DE VIJF MEEST VOORKOMENDE PERSOONLIJKHEIDS-DYNAMIEKEN

(met de gemiddelde percentages in Westerse culturen)

FYSIEK-EMOTIONEEL

Dit hoort bij mij

Ik ben stil, sta met beide benen op de grond, kalm, geduldig, soepel, praktisch, objectief, ontvankelijk, stabiele gemoedstoestand.

Mijn manier van (samen) werken

- gedetailleerd en praktisch werk - gericht op onderlinge verbanden in het werk, ook vanuit verleden, heden en toekomst gezien - zet problemen om in daden - tijd nodig om informatie te verzamelen, 'het plaatje' compleet te maken - tijd nodig om te kunnen beslissen

Mijn manier van communiceren

- rustig en tolerant, betrouwbaar - houd rekening met de behoeften van anderen - gebruikt weinig woorden, praat vooral over praktische zaken

- werk- en groepskwesties zijn belangrijk - vertelt graag in verhalen, anekdotes om iets duidelijk te maken

Mijn manier van leren

- het nut moet duidelijk zijn, de praktische toepasbaarheid - veel (en verschillende) informatie, details: de hele context - tijd nodig (van binnenuit) om te ordenen en te verwerken

Waar il< gespannen van word

- onvoldoende tijd om gegevens te verwerken en te kunnen reageren - opstapeling van gegevens en herinneringen - te weinig tijd om alleen te zijn (liefst in de natuur) - onvoldoende gegevens, feitelijke informatie.

FYSIEK-MENTAAL

Dit hoort bij mij

ik ben rustig, stil, volhardend, geduldig, praktisch, efficiënt, sterk op het doel gericht, met beide benen op de grond.

Mijn manier van (samen) werl< en

- graag praktisch bezig met plannen, ordening en uitvoering (productie) - met een helder, concreet en bondig geformuleerd doel - werk met schema's en structuren/strategisch plan - eerst (van binnen uit) informatie verwerken, dan communiceren/samenwerken - heb tijd nodig om te verwerken en besluiten te nemen - langere termijn perspectief

Mijn manier van communiceren

- met een duidelijk doel, liefst over praktische zaken

- kalm, objectief - noteer een paar sleutelwoorden of maak schema tijdens gesprek - geloofwaardig en solide - rekening houden met de behoeften van anderen, problemen los je al doende op

Mijn manier van leren

- duidelijk doel en structuur - met modellen, schema's, diagrammen en kaarten - voldoende tijd om te verzamelen, ordenen (liefst alleen)

Waar ik gespannen van word

- emotioneel beladen communicatie - opstapeling van gegevens - continu hoog tempo in het werk zonder voldoende rust - ongericht en doelloos werken/praten

EMOTIONEEL-MENTAAL

Dit hoort bij mij

Ik ben gedreven, heftig, communicatief, op ideeën gericht, creatief, geanimeerd, sterk op werk en vernieuwingen betrokken

Mijn manier van (samen) werken

- vernieuwend, kan regelmatig plannen veranderen - houd van afwisseling in het werk - meedoen, samenwerken, veel contacten leggen - liefst zoeken van (verschillende) oplossingen voor problemen - korte termijn planning (week, maand, halfjaar) - snel beslissen en doen - moeite om iets (in details) af te maken

Mijn manier van communiceren

- praten en denken tegelijkertijd - brainstormen, uitwisselen van allerlei ideeën

- gericht op contact en snelheid - niet zo bewust van eigen gevoelens, iets meer van die van anderen - enthousiast en overtuigend, verbaal vaardig

Mijn manier van leren

- liefst samen met anderen, praten/doen later lezen/luisteren - snel uitproberen en nog eens experimenteren - grote lijnen, schema's

Waar il< gespannen van word

- veel herhaling (in het werk), onvoldoende uitdaging/beweging - geen ruimte voor experimenteren - lichamelijke behoeften/signalen te vaak negeren (moeheid, honger) - neiging ongezond te leven

EMOTIONEEL-FYSIEK

Dit hoort bij mij

Ik ben invoelend, intuïtief, creatief/artistiek, communicatief, sterk op relaties (tussen mensen) betrokken, expressief.

Mijn manier van (samen) werlien

- liefst samen, breng mensen in contact tijdens het werk - eerst goede relaties dan lukt de taak vanzelf - harmonie belangrijk - mensen verbinden met de verschillende taken (organisaties) - houd van afwisseling/diversiteit in het werk - als er problemen zijn is meevoelen belangrijk

Mijn manier van communiceren

- sterk contact- en relatie gericht

- bewust van andermans en eigen gevoelens (antenne) - tijdens het praten begint het denken, de logica - neiging zaken (te) persoonlijk op te vatten - goed uitdrukkingsvermogen

Mijn manier van leren

In gesprek en interactie met anderen. Wat mij persoonlijk aanspreekt: Een goede relatie met de 'leermeester'

Waar ik gespannen van word

- onvoldoende openheid en veiligheid - onpersoonlijke omgeving, gebrek aan persoonlijk contact - betrokkenheid bij te veel activiteiten, te veel afleiding

MENTAAL-FYSIEK

Dit hoort bij mij

Ik ben tamelijk afstandelijk, kalm, precies, objectief, onafhankelijk, consequent, betrouwbaar, geconcentreerd.

Mijn manier van (samen) werken

- liefst alleen, hooguit met één of klein aantal mens(en) - visie achter het werk, waarden in het werk moeten duidelijk (verwoord) zijn - overzicht houden, logische volgorde aanbrengen - langere termijn planning: jaar 2-5-10 jaar - nauwgezet en precies - denk graag mee als er zich problemen voordoen

Mijn manier van communiceren

- nauwkeurig in woordgebruik, stiltes om te denken

- liever schriftelijk dan mondeling, soms moeite met leggen van contacten - eerst denken, alles ordenen, dan spreken - gevoelens zijn ondergeschikt aan de taak - uit mijn gevoelens niet gemakkelijk

Mijn manier van leren

- eerst lezen en via schema's, liefst alleen - selecteren op basis van doelstellingen en waarden

Waar ik gespannen van word

- onvoldoende tijd om alleen te zijn - teveel emoties in een gesprek - te weinig tijd om precies en nauwkeurig te werken - werk dat haaks staat op wat ik van grote waarde acht

De principes van de persoonlijkheid

Uit de benoeming van de portretten kun je al opmaken in welke richting de indeling van Human Dynamics zich beweegt. Boven iedere beschrijving staan namelijk twee van de woorden mentaal, emotioneel en fysiek.

Fundamentele verschillen tussen mensen zouden te beschrijven zijn aan de hand van het mentale (verstand, ideeën), het emotionele (gevoel, relaties) en het fysieke principe (het lichamelijke, het praktische).

Het eerste woord in de benoeming van de portretten geeft aan welk principe het meest op de voorgrond treedt in de manier waarop mensen communiceren, leren, werken of een probleem oplossen. Het tweede woord zegt vooral iets over het wat: waarop richt een bepaalde persoonlijkheid zich. Het derde principe (het ontbrekende woord) geeft een ontwikkelrichting aan. Iemand die bijvoorbeeld als derde principe het fysieke heeft (bijvoorbeeld iemand uit de emotioneelmentale groep), ontwikkelt zich door meer aandacht te geven aan de praktische uitvoerbaarheid van zijn plannen.

Onderzoeksgegevens wijzen erop dat dit soort verschillen in persoonlijkheidsdynamiek vanaf de geboorte zijn meegekregen. Natuurlijk kan een mens zoveel bijleren in het leven, dat de persoonlijkheid andere trekjes gaat vertonen, maar als iemand bijvoorbeeld geweldig gestresst raakt, valt hij of zij snel weer terug in de eigen dynamiek. We hebben ons ook afgevraagd of je mensen zo niet in hokjes plaatst. De praktijk is dat het juist andersom werkt. Deelnemers leren zien dat ieder mens anders is en accepteren daardoor sneller dat iemand bijvoorbeeld afstandelijk overkomt (mentaal-fysiek), of langzaam lijkt en nieuwsgierig naar ieder detail (fysiek-emotioneel) of doordrammerig (emotioneel-mentaal).

Erkenning leidt tot acceptatie. De training maakt mensen zich ervan bewust dat ieder zijn eigensoortige, waardevolle bijdrage levert in werk en communicatie. Bovendien gaat het concept er terecht vanuit dat de indeling in groepen slechts een hulpmiddel is voor zelfkennis en kennis van de ander. Het laat dus onverlet dat ieder mens uniek is.

De lijn naar de praktijk

We hebben met het hele team in een tweedaagse van vijf dagdelen gewerkt aan een proces waarin je op basis van dit concept jezelf leert kennen. Dat is best een behoorlijke investering in tijd en geld. Wat levert het nu op? We hadden ons de volgende doelen gesteld.

1. Persoonlijke ontwikkeling.

2. (Nog) meer begrip voor elkaar en voor ieders bijdrage in het teamgebeuren.

3. Meer begrip voor de individuele leerling.

4. Een goede uitgangspositie om te gaan werken aan respect voor verschillen in de onderwijsleersituatie.

De eerste twee doelen werden ruimschoots gehaald. De evaluatie na de tweedaagse was buitengewoon positief. Het programma had de docenten persoonlijk verrijkt. Een heel aantal docenten heeft ervaren hoe de training hen tot op de dag van vandaag een beter inzicht gegeven heeft in menselijke persoonlijkheden. Op dat spoor gaan we ook zeker verder als school. Dat is de ene lijn. Maar er zijn na zo'n training onmiddellijk mensen (zeker de fysiek gecentreerden) die vragen: 'Wat heb je er nu aan in de praktijk? Kun je helder zichtbaar maken wat dit mij oplevert als ik straks voor de klas sta en met leerlingen aan het werk ben? ' We hadden daarvoor de volgende ontwikkellijnen bedacht.

1. We zouden intervisiegesprekken organiseren met een team docenten rondom een bepaalde klas. Je zou in de klas een toetsje af moeten nemen om een voorzichtige indicatie te krijgen van de persoonlijkheidsdynamiek de leerlingen. Daarna zou je dan als klassenteam het gedrag en het leren van die leerling kunnen bespreken. Kennis van human dynamics zou je betere inzichten moeten geven in het eigene van de leerling. Zo kan het een team helpen een leerling beter te begrijpen en te begeleiden. 2. We zouden een ronde collegiaal lesbezoek doen, waarbij de observant vooral zou kijken of de docent tijdens zijn les de verschillende groepen in zijn klas goed bedient. De praktijk was bij ons dat dit soort concrete toepassing moeizaam verlopen. Die intervisiegesprekken rond leerlingen hebben we op dit moment nog niet gedaan, onder andere omdat er het toch wel moeilijk bleek een betrouwbaar vragenlijstje te maken, waarop je leerlingen kunt 'scoren' op de verschillende persoonlijkheidsdynamieken.

We zijn wel bezig met een ronde collegiaal lesbezoek. Docenten zien er de zin van in om eens bij elkaar achter in de klas te zitten. Maar om een les zo op te bouwen dat je de verschillende dynamieken bedient, is nog niet zo gemakkelijk. Een aantal docenten heeft er ook zijn vragen bij. Moet onderwijs wel aansluiten bij bepaalde leerstijlen, een leerling moet toch ook leren om zijn derde principe te ontwikkelen?

Verschillen in in leren

Ook al is het best moeilijk om het human dynamics-concept om te zetten in wisselgeld voor elke dag; het is duidelijk dat heel wat verschillen tussen leerlingen vanuit dit concept geduid kunnen worden.

Enkele voorbeelden:

Mentaal gecentreerde leerlingen • leren het liefst alleen. • hebben behoefte aan heldere en krachtige formuleringen van de docent. • kunnen pas aan de slag als ze precies weten waarom ze iets moeten leren. • zijn geholpen met schema's.

Fysiek gecentreerde leerlingen • kunnen er erg onder lijden als de sfeer in de groep verstoord is. • hebben tijd nodig voor ze kunnen beginnen. Ze voelen zich goed als ze het plaatje compleet voor zich zien. • kunnen moeilijk tot leren komen als ze ergens het nut niet van inzien. • hebben veel informatie nodig en vinden open opdrachten lastig.

Emotioneel gecentreerde leer­ lingen

• leren goed in een interactief proces en door pittige discussies. • willen eigenlijk gelijk aan de slag, en missen daardoor veel informatie bij de uitleg. • kunnen geen vijftig minuten zonder contact met hun omgeving. • kunnen goed uit de voeten met open opdrachten.

Tot slot

Ten slotte nog een keer de vraag: wat is de zin van training in Human dynamics?

Doordat mensen zichzelf beter leren kennen, blijkt Human dynamics een krachtig middel voor teambuilding. Het is ook een uitstekend instrument om bijvoorbeeld in een managementteam ieders kwaliteiten te leren kennen en benutten.

Het is voor ons nog een hele stap verder voor je in de school trajec­ ten kunt opzetten die een concrete lijn van het concept Human dynamics naar de dagelijkse praktijk vormgeven. Human dynamics is geen techniek die je aangeleerd krijgt, maar het is behulpzaam als onderlegger bij het waarnemen van verschillen en bij de vraag hoe met die verschillen om te gaan.

Als Human dynamics inderdaad zorgt voor een attitudeverandering bij docenten, mag je er vertrouwen in hebben dat dit ook gevolgen heeft voor zijn omgang met leerlingen.

Deze laatste constatering zal niet bij alle lezers hetzelfde oproepen. Sommigen kunnen hier prima mee leven, bij anderen staat of valt dit concept toch met de directe lijn naar de praktijk. En met die veronderstelling zijn we weer terug bij het vertrekpunt: mensen zijn verschillend en hebben verschillende (leer)behoeften.

Verwijzigingen

Sandra Seagle en David Home, Human dynamics, samen leven, samen werken. (1998) internet: www.humandvnamics.org: www.humandvnamics.nl

S.D. Post

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen