Geloven in bijzonder onderwijs; Levensbeschouwelijke identiteitsontwikkeling van adolescenten in het voortgezet onderwijs.

Mevrouw Bertram-Troost, onderwijs- en ontwikkelingspsychologe, is in 2006 gepromoveerd op de vraag welke effecten levensbeschouwelijk onderwijs op school heeft op de levensbeschouwelijke identiteitsontwikkeling van jongeren (havo-4 en vwo-5).

Daarvoor heeft zij een empirisch onderzoek gedaan op vier protestants christelijke scholen voor voortgezet onderwijs (havo/vwo/lyceum).

Het eerste deel van de studie bevat de theoretische basis voor het onderzoek. Eerst wordt aandacht gegeven aan de identiteitstheorie van Erikson: de identiteitsontwikkeling is het centrale thema in de adolescentiepsychologie. Het operationaliseren van deze theorie is gebeurd door Marcia: jongeren hebben aan het eind van de adolescentie keuzes (ook levensbeschouwelijk) gemaakt waar ze volledig achterstaan, commitments. Daaraan vooraf gaat de tijd van exploratie: het kiezen uit zinvolle alternatieven.

De onderzoeker geeft een overzicht van studies die er op dit gebied al verricht zijn in de afgelopen dertig jaar. Jammer is dat de studies vanuit de positief protestants christelijke en reformatorische richting ontbreken. De vergelijking met de resultaten van de eerdere studies geeft aan, dat op dit moment de levensloop van pubers minder voorspelbaar is door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen.

De vier van oorsprong christelijke scholen worden uitstekend beschreven. Eén school heeft als uitgangspunt de Bijbel en de drie formulieren van enigheid; de andere drie laten zich inspireren door het evangelie. De praktijk is dat het open christelijke scholen zijn. In principe worden alle leerlingen die zich aanmelden toegelaten en docenten horen wel en niet tot een bepaalde kerk. Aan één school is er ook moslimdocent benoemd. De leerlingenpopulatie is op één school 80 procent allochtoon. De levensbeschouwelijke vorming krijgt hoofdzakelijk via de godsdienstdocenten invulling; niet alleen in de lessen, maar ook in de dagopeningen (die weinig inhoud hebben en vaak overgeslagen worden!) en de vieringen (en op één school gaan de leerlingen enkele dagen naar een klooster voor retraite).

De onderzoeken geven aan dat de waardering voor het vak godsdienst afhankelijk is van de relatie van de klas tot de godsdienstdocent. En in het algemeen is het zo dat leerlingen de relatie met de godsdienstdocent sterker waarderen naarmate dat ze meer op de hoogte zijn van de visie van de docent en ervaren dat hij respect heeft voor hun visie.
Verder geeft het onderzoek ook aan dat de mate waarin leerlingen op school meer leren over verschillende levensbeschouwingen, ze minder gericht zijn op het veranderen van hun eigen levensbeschouwing.

De levensbeschouwelijke diversiteit doet een appèl op de scholen: ook leerlingen moeten om kunnen gaan met de levensbeschouwelijke pluriformiteit zoals ze die aantreffen in hun leefwereld. Scholen zijn steeds vaker een plek waar leerlingen met verschillende levensbeschouwelijke achtergronden elkaar ontmoeten. Dan ligt daar een uitdaging voor de directie en de docenten om aan deze ontmoeting inhoud te geven. De levensbeschouwelijke vorming in het (voortgezet) onderwijs is van belang voor de verdere levensloop!

Deze studie geeft ons huiswerk genoeg om dezelfde onderzoeksvraag te stellen aan directieleden, docenten en leerlingen in de Tweede Fase op onze ‘gesloten ’christelijke en reformatorische scholen. Wij hebben nog een extra-vertaalslag om de levensbeschouwelijke vorming vanuit de Schrift en de belijdenis handen en voeten te geven in de geseculariseerde maatschappij waarin de mensen steeds meer religieus worden én de kerk, de Bijbel en God meer naar de marge van de maatschappij gedrukt worden. Al blijft de opdracht – ook in het isolement - om niet van de wereld maar wel in de wereld te zijn en je talenten te gebruiken.

Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer. 2006, 376 pag.; ISBN ; € 29.50

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen