Effecten bij alle betrokkenen

Situatie in Engeland
Begin jaren negentig heeft de regering Thatcher het dreigende lerarentekort aangegrepen om de lerarenopleidingen te reorganiseren. Een aantal scholen kreeg het recht om niet-bevoegde leraren in dienst te nemen en op te leiden en de daarbij behorende bevoegdheid uit te reiken. Ondersteuning werd ingekocht bij opleidingsinstituten. Het initiatief kwam hierdoor bij de scholen te liggen. Deze verandering is vrij abrupt gegaan. Tijd voor het stellen van vragen naar de verantwoordelijkheden van de scholen en de opleidingsinstituten was er niet. Edwards (2001) geeft dit als volgt weer: ‘In England the question about learning  is never debated. The government provides the answers.’ De overheid was maatgevend en zij bepaalde de koers.

Situatie in de Verenigde Staten
In de Verenigde Staten is door de Holmes Group het ‘opleiden in de school’ ontwikkeld vanuit een inhoudelijk en didactisch perspectief op het opleiden van leraren. De aanleiding hier was de gesignaleerde kloof tussen de theorie en de praktijk. Het antwoord op deze gesignaleerde kloof is een partnership tussen school en opleidingsinstituut. De samenwerking is gelijkwaardig, de vernieuwing van de lerarenopleiding wordt verbonden met schoolontwikkeling. Het opleiden van leraren moet verankerd zijn in ervaringen die studenten in de school opdoen. De Holmes Group ontwikkelde het concept van  professional development schools en wilde hierdoor het leraarsberoep professionaliseren.

Effecten bij studenten
Onderzoeksresultaten (Kallenberg, 2004) geven de indruk dat studenten die zijn opgeleid binnen een professional development school, in vergelijking met studenten die op de traditionele manier zijn opgeleid, meer gevarieerde pedagogische methoden en praktijken gebruiken. Ze zijn meer reflectief en beschikken als beginnende leraar over meer kennis van schoolroutines en klas overstijgende activiteiten. Ze hebben meer vertrouwen in hun eigen professionele kennis en vaardigheden, waardoor ze minder een cultuurschok ervaren als ze beginnen als leraar. Ook hebben zij in hun eerste jaren minder last van vermoeidheid en spanning en zijn sneller inzetbaar in de school waar ze werken.

Effecten  bij mentoren
Het werken met het professional development school model heeft ook effecten bij de mentoren die de studenten begeleiden. De veranderingen worden bewerkstelligd op de volgende manieren:
-Mentoren nemen andere rollen aan in nieuwe inter-institutionele samenwerkingsverbanden tussen hogescholen en basisscholen. Het gaat dan in het bijzonder om rollen op het gebied van leiderschap.
-Er ontstaat een verandering van de schoolcultuur waarbij de leerlinggerichte praktijk centraal staat en de mentoren werken aan continue professionele ontwikkeling.
-Door een kritische dialoog met collega’s en de opleidingsdocenten zijn de mentoren in staat zichzelf te confronteren met hun eigen waarden, aannamen en oriëntaties met betrekking tot hun eigen professioneel handelen (Abdal-Haqq, 1998).

Effect op de leerlingen
De effecten bij de leerlingen zijn niet eenduidig. Enkele onderzoeken wijzen op verbetering bij het leren van leerlingen (Wiseman & Cooner, 1996; Trachtman, 1996 in Kallenberg, 2004). Professional development scholen hebben ook voordelen op het niveau van de organisatie. Deze hebben betrekking op vier gebieden (Kochan, 1996 in Kallenberg 2004) namelijk: verbetering van doceer- en leeromgevingen, er is een toegenomen coherentie, er zijn persoonlijke en professionele ontwikkelingsmogelijkheden en er is een toename van onderzoeksmogelijkheden.

Situatie in Nederland
Ook in Nederland worden lerarenopleidingen door externe ontwikkelingen zoals het (dreigende) lerarentekort gedwongen tot veranderen en een flexibelere manier van werken. Tevens is er sprake van een trend vanuit de lerarenopleidingen. Opleidingen en scholen werken met elkaar aan het opleiden van studenten en toekomstige beroepsbeoefenaren (Inspectie van onderwijs, 2007). De overheid stimuleert scholen om zelf invulling aan de ‘opleidingsfunctie’ in hun school te geven. De school moet zich ontwikkelen tot een professionele organisatie die zelf verantwoordelijkheid draagt voor de onderwijskundige inrichting en  het integraal personeelsbeleid. Opleidingen moeten maatwerk bieden aan hun studenten. Er moet rekening gehouden worden met de kennis en kunde die bij de op te leiden leraar al aanwezig is. Ook moet er minder gefocust worden op het programma en aanbod in plaats hiervan moeten ze zich richten op de wensen en mogelijkheden van studenten (Inspectie van onderwijs, 2007). 

Welke doelen worden met ‘opleiden in de school’ in Nederland beoogd?
Scholen mogen zelf bepalen  welke onderwijskundige prioriteiten zij willen stellen en wat hun behoeften en wensen zijn. Er kan zo beter worden ingespeeld op de bestaande situatie tussen intentioneel en incidenteel leren. De lerende moet actief bezig zijn met het ontdekken, ervaren, imiteren, toepassen, analyseren, redeneren en reflecteren (Kok, 2003 in Kallenberg, 2004).
De doelen van ‘opleiden in de school’ in Nederland volgens Kallenberg (2004) zijn:
-Het ervaren gat tussen de theorie van de opleiding en de praktijk van de school wordt weggenomen. -Het verbeteren van het leren en de resultaten van de leerlingen. -Het opleiden en professionaliseren van aankomende en zittende leraren en andere professionals in scholen en opleidingen. -Het ontwikkelen van voorbeeldpraktijken van goed onderwijs met het oog op het verspreiden ervan onder andere scholen en opleidingsinstituten. -Gelijktijdige verbetering van school en opleiding. -Het realiseren van duurzaam, toegepast onderzoek ten behoeve van professionele ontwikkeling van school en leraren.

Variatie
Niet alle scholen waar stages plaatsvinden zijn opleidingsscholen. Hoe meer een school over een opleidingsinfrastructuur beschikt en samen met de lerarenopleiding verantwoordelijk is voor de het opleiden van toekomstige leerkrachten, des te meer een school een opleidingsschool is. Als gekeken wordt naar het beeld wat betreft ‘opleiden in de school’, is dit zeer complex en variabel. Op verschillende manieren hebben opleidingen en scholen het leren in de praktijk vormgegeven. Er is een grote variatie in de mate waarin de school zelf de regie voert over het opleiden. De varianten voor ‘opleiden in de school’ kenmerken zich vooral in de mate van verantwoordelijkheid die de school draagt voor het opleiden in de praktijk.  

Implementatie van het concept ‘opleiden in de school’
De manier van invoeren is essentieel voor het welslagen van het concept. Wil het concept ‘opleiden in de school’ succesvol worden ingevoerd, dan is verandering binnen de school en bij de leerkrachten die er werken noodzakelijk. Veelal wordt deze verandering voornamelijk door de managementlagen omarmd. Wil de verandering slagen dan zal er juist ook draagvlak moeten zijn bij degenen die er het meest mee te maken krijgen, dit zijn de groepsleerkrachten en opleidingsdocenten. Het gaat om sterk ingrijpende processen, en een verandering van het handelen in de praktijk. Het invoeren moet doordacht en systematisch gebeuren en vergt  tijd en investering die het echter wel waard zijn!

Gebruikte literatuur:

• Abdal-Haqq, I. (1998). Professional development schools: Weighing the evidence. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, Inc.
• Edwards, A. (2001). ‘Schoolbased teacher training: Where angels fear to thread’. VELON tijdschrift voor lerarenopleiders, 22(3), 11-19.
• Inspectie van onderwijs & NVAO. (2007). Opleiden in de school; kwaliteitsborging en toezicht. Den Haag: Inspectie van onderwijs.
• Kallenberg, A.J. (2004). Tussen opleiden en professionele ontwikkeling. Leiden: Hogeschool Leiden.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Reformatorische School

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen