‘Meer aandacht voor Cyberwellness in het VO’

Computers zijn inmiddels helemaal ingeburgerd in het onderwijs. Ze hebben in meer of mindere mate een plaats gekregen in de lessen. Maar een nieuwe ontwikkeling dient zich aan. Telefoons zijn allang geen telefoons mee maar mini-computers. Hoe verandert dat het onderwijs? En welke rol hebben sociale media in het leerproces? De heer Slagter heeft er een duidelijke mening over.

Eigentijds onderwijs

‘De grootste taak voor ons als onderwijsmensen is om het onderwijs eigentijds te maken, ‘ zo begint de heer Slagter. ‘Dat heeft te maken met de kwalificerende rol van het onderwijs, we moeten leerlingen een diploma laten halen. Maar minstens zo belangrijk is de opvoedkundige rol. De docent is rolmodel, hij draagt waarden over. Als echter de leerling het idee krijgt dat de docent zijn wereld niet begrijpt, dat docenten geen verstand hebben van internet en telefoons, dan kan de docent geen rolmodel zijn. Als je een mobiele telefoon ziet als een instrument om mee te bellen, begrijp je niets van dat apparaat. Techniek is heel belangrijk om het onderwijs eigentijds te maken, en daar moet een docent in mee.’

‘Ik kom regelmatig op scholen. Dan kom je de school binnen en staat er een groot bord met verboden voor mobieltjes. Daarnaast staat een bak waar je je mobiel moet inleveren. Dan begrijp je dus niets van de leefwereld van jongeren, én het is ook schadelijk voor het leerproces.’

Maatwerk

Op de vraag wat telefoons, en ICT in de lessen kunnen bijdragen, reageert de heer Slagter: ‘Dat sluit heel goed aan bij een andere opdracht van het onderwijs, het leveren van maatwerk. Om echt alles uit onze leerlingen te halen, om de concurrentie met China en Brazilie aan te blijven gaan, moeten we ieder talent benutten. Iedere leerling kan met behulp van ICT naar behoefte leerstof tot zich nemen. De ene leerling moet een oefening drie keer doen, de volgende leerling is wellicht al een paar stappen verder. ICT maakt dat meer dan voorheen mogelijk.’

Telefoons

Toen de heer Slagter in het nieuws kwam met zijn uitspraak over mobiele telefoons in de les, gaf hij sterk de indruk dat het onder alle omstandigheden moet kunnen. Wil hij daar een nuancering in aanbrengen? ‘Uiteraard is het wat gekleurd in het nieuws gekomen. Ik vind niet dat het altijd moet kunnen. Als een docent even iets klassikaal wil uitleggen moet hij juist als opvoeder ook kunnen zeggen dat iedereen z’n mobiel weg moet doen. Maar anderzijds vind ik dat telefoons vaker kunnen worden ingezet in de lessen.’ Over de vraag of hij daarvan voorbeelden kan geven moet de VO-raad voorzitter even nadenken.

‘Als een leraar iets vraagt dan kunnen leerlingen bijvoorbeeld via sms of twitter reageren. Zo weet hij heel snel hoe een klas erover denkt. Of hij geeft ze de opdracht iets op te zoeken via google.’ Gaan leerlingen dan niet allerlei andere dingen zitten doen op hun telefoon? ‘Nee, dat denk ik niet. Je voorkomt het natuurlijk nooit helemaal. Maar als een leraar laat merken dat hij de digitale wereld van jongeren kent en begrijpt, zullen ze het ook sneller accepteren als hij zegt dat ze hun telefoon een tijdje moeten wegdoen. Juist door het integreren van de mobiele telefoon in het onderwijs breng je leerlingen telefoonetiquette bij: Wat kan wel en wat kan niet? Een verbod op mobiele telefoons in de les helpt niet. Maak er nuttig gebruik van.’

Tweedeling

De tweedeling in de maatschappij wordt in toenemende mate hoger opgeleid versus lager opgeleid. Leerlingen van het VWO gaan volop mee in de digitale ontwikkeling, VMBO leerlingen hebben meer moeite om aan te haken. Versterkt de digitalisering de tweedeling hoogopgeleid, laagopgeleid? ‘Daar zit een grote zorg’, erkent Slagter. ‘Inderdaad is het waar dat VMBO-ers daar meer moeite mee hebben. Daar wordt ICT ook meer in techniek enzovoorts verwerkt. Het is heel belangrijk daar oog voor te houden. Op het VMBO is het contact met de leraar belangrijker dan op het VWO . Ik zeg wel eens dat VWO -ers goed tegen slechte leraren bestand zijn. Ze halen het wel. Hoewel gezegd moet worden dat willen we de aansluiting met de wereldtop houden leraren op het VWO juist dat beetje extra moeten vragen van leerlingen.’

Revolutie

Wat vindt de heer Slagter van de opmerking dat de digitalisering van het onderwijs niet zo heel bijzonder is? Het wordt ingepast in het onderwijs, maar het is niet zo’n revolutie, zo is soms de stelling. ‘Ik denk dat er een paradigmashift gaande is’, repliceert Slagter. ‘We moeten heel krachtig gebruik maken van de digitale middelen om bij te blijven. Dit is een heel andere manier van kijken. Het is de shift van een kennisoriëntatie naar een waardenoriëntatie.’ Lachend: ‘dat moet het reformatorisch onderwijs aanspreken. Kennis is nu gratis, het is in overvloed. Het gaat erom wat je ervan vindt. Grote discussies zoals de hele milieudiscussie worden niet meer beslist door kennis, wat je ervan weet. Het gaat erom wat je er van vindt. De digitalisering zorgt ervoor dat de kennis altijd en overal voorhanden is. Docenten moeten leerlingen daar wegwijs in maken. Wat is werkelijk van waarde? Burgerschap, het milieu, Europa? Daarover moet het gesprek gaan.’

Crisis

‘We zitten in een crisis’, zo vervolgt de heer Slagter. ‘Op allerlei terreinen is er sprake van een crisis. En daarop heb je twee reacties. Sommige mensen willen die te lijf gaan met de oplossingen uit het verleden. Vroeger ging het zo, dus moet het nog zo. Een andere groep, en daar reken ik mijzelf toe, is ervan overtuigd dat een crisis om nieuwe antwoorden vraagt. Dat zie je ook in het onderwijs. Deze tijd vraagt een andere aanpak en daar horen de digitale middelen heel nadrukkelijk bij. Ze zijn zowel middel als doel in het onderwijs. Een middel om aan kennis te komen en te communiceren. En een doel om ermee te leren werken. Je kunt niet meer zonder.’

Pesten

Het digitaal pesten is een groot probleem. Wordt dit niet versterkt door meer gebruik te maken van telefoons in de les? De heer Slagter meent dat dit niet zo is. ‘Je moet jongeren leren wat het is om digitaal gepest te worden. Maak ze bewust van de gevolgen. Ze moeten leren vooral positief gebruik te maken van digitale middelen. Ik ben onlangs in Singapore geweest. Daar hebben de jongeren 2 uur in de week het vak ‘cyberwellness’. Dat houdt in dat aan jongeren wordt geleerd hoe ze zich veilig op het internet en op de sociale media kunnen begeven. Dat ze bijvoorbeeld niet te veel informatie of foto’s van zichzelf achterlaten. En ook hoe ze zich behoren te gedragen. Daar zouden we ook in het Nederlandse onderwijs best wat meer aandacht aan kunnen besteden..’

Meegeven

Heeft de heer Slagter nog iets wat hij wil meegeven aan het reformatorisch onderwijs, als het gaat om digitalisering? Voor het eerst dit gesprek valt Slagter even stil. Dan nadenkend: ‘ er zitten heel veel mooie kanten aan digitalisering. Er gaan werelden open die anders voor leerlingen gesloten waren gebleven. Ze kunnen via internet een uur in het oerwoud rondlopen om te zien hoe het daar is. Ze kunnen via webcam vogels aan de Australische kust volgen. Je moet ze in die wereld introduceren. Of beter, je brengt de wereld naar hen toe. Je moet ze daarin ook begeleiden. Daar speelt de docent een belangrijke rol in.

Curriculum Vitae van drs. Sjoerd Slagter:

1947 Geboren te Bussum
1974 Doctoraal examen biologie
1975-1993 Docent biologie en filosofie, conrector Corderius College Amersfoort
1994 Doctoraal examen filosofie
1993-1998 Onderwijskundige bij CPS
1998-2006 Diverse directiefuncties bij verschillende onderwijsinstellingen
2006-heden Voorzitter onderwijskoepel VO-raad

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen