Onderschrijven of respecteren

Een interview met Jan Macdaniel kan in dit themanummer over toelatingsbeleid niet ontbreken. Macdaniel is gepokt en gemazeld op het terrein van toelating en benoeming op scholen. Als jurist bij de VGS adviseert hij scholen over deze onderwerpen. Hij kan precies vertellen wat we onder een open en een gesloten toelatingsbeleid verstaan. Macdaniel: ‘Met “open” wordt bedoeld dat iedere leerling welkom is, mits hij zich aan de regels van de school houdt. Ouders hoeven de grondslag niet te onderschrijven, maar moeten die wel respecteren. Bij een gesloten toelatingsbeleid onderschrijven ouders de grondslag van de school wel, en ze stemmen in met de voorwaarden en het beleid van de school. Geen enkele school heeft echter een volledig open toelatingsbeleid. Dat zou namelijk betekenen dat een leerling aan geen enkele voorwaarde hoeft te voldoen. In die zin is “open” een onjuiste term. Ook openbare scholen hebben voorwaarden. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan kledingvoorschriften. Dat is niet alleen voorbehouden aan bijzondere scholen.’

Macdaniel vindt het belangrijk dat een schoolbestuur een consequent en consistent toelatingsbeleid voert. ‘En voor het benoemingsbeleid geldt dat net zo goed. Hoe opener het toelatingsbeleid op een school, hoe preciezer een bestuur moet zijn in zijn benoemingen. Dan komt het er nog meer op aan dat het personeel de grondslag van harte onderschrijft. Een leerkracht zal zich op een school met een open toelatingsbeleid veel vaker moeten verantwoorden. Dat moet een leerkracht wel aankunnen.’

Toelatingsmodel

De scholen die lid zijn van de VGS hanteren niet allemaal hetzelfde toelatingsmodel. Sommige scholen hebben een gesloten toelatingsbeleid. Daarnaast zijn er scholen (soms wel aangeduid als hervormde dorpsscholen) die van oudsher voor een open beleid hebben gekozen. De zeven scholen voor voortgezet onderwijs die aangesloten zijn bij de VGS hanteren voornamelijk het gesloten model.

Respecteren of onderschrijven maken het verschil tussen open of gesloten. Macdaniel: ‘Bij “respecteren” kan bijvoorbeeld een niet-christelijke ouder kiezen voor een christelijke school met een open toelatingsbeleid. Zijn kind zal dan ook alle Bijbellessen volgen en bijvoorbeeld psalmen leren. Maar de ouder hoeft het niet eens te zijn met de inhoud van de lessen. “Onderschrijven” gaat verder. Dan wordt van ouders verwacht dat zij ook achter de inhoud van de lessen staan.’

Schoolvereniging

Vaak hebben scholen een vereniging. Ook daar is een toelatingsbeleid op van toepassing. Macdaniel: ‘Een vereniging heeft altijd als eis dat leden de grondslag van de vereniging onderschrijven. Dus in de praktijk komt het voor dat de vereniging een gesloten beleid heeft en de bijbehorende school een veel breder publiek kent.

Een consequentie van een breder toelatingsbeleid is dat de medezeggenschapsraad uit een andere populatie ouders bestaat dan de bestuurders, omdat de leden van de medezeggenschapsraad de grondslag alleen hoeven te respecteren. Daar gaat een zekere invloed vanuit. Al hebben leden van de medezeggenschapsraad natuurlijk geen brede beslissingsbevoegdheid.’

‘Een leerkracht zal zich op een school met een open toelatingsbeleid veel vaker moeten verantwoorden’

Jan Macdaniel

Keuze

Macdaniel merkt op dat sommige schoolbesturen bewust kiezen voor een open toelatingsbeleid. ‘Deze besturen willen dat ieder kind met de Bijbelse boodschap in aanraking kan komen, mits ouders zich aan de voorwaarden houden.’

Wat een rol kan spelen bij de keuze voor een open of gesloten toelatingsbeleid is het verschil in levenssfeer van de kinderen thuis, zegt Macdaniel. ‘Als een juf in de klas gaat vertellen over Adam en Eva zal iedere leerling op een school met een gesloten toelatingsbeleid de vertelling herkennen. Op een school waar een open toelatingsbeleid wordt gevoerd kan het gebeuren dat kinderen nog nooit verhalen uit de Bijbel hebben gehoord. Dat vraagt een andere benadering.’ Hij geeft een voorbeeld: ‘Tijdens het kringgesprek op maandagmorgen zullen de meeste kinderen vertellen dat zij naar de kerk zijn geweest. Maar er zullen ook leerlingen zijn die vertellen dat zij op zondag de Efteling hebben bezocht. Daar moet je als leerkracht op kunnen inspelen. Daarnaast vraagt het ook wat van die leerling. Kinderen moeten zich wel sociaal veilig kunnen voelen.’

Weerbaar maken

Alhoewel de school primair een onderwijsinstituut is, liggen onderwijs en opvoeding volgens de jurist dicht bij elkaar. ‘Onderwijs ligt in het verlengde van de opvoeding. Op school is de leerkracht de opvoeder. Bij een gesloten toelatingsbeleid kiezen ouders voor een homogene setting, waarbij zij de eenheid van gezin, kerk en school zo groot mogelijk willen houden. Deze ouders willen hun kinderen vanuit de beschermde omgeving weerbaar maken voor de maatschappij. Anderen kiezen juist voor een open beleid omdat zij hun kinderen al vroeg willen laten kennismaken met andersdenkenden. In het voortgezet onderwijs is de rol van vrienden nog groter dan op het basisonderwijs. Voor een aantal ouders en bestuurders is dat nog een reden om te kiezen voor een schoolklimaat dat zo veel mogelijk aansluit bij thuis.’

‘Er zullen leerlingen zijn die vertellen dat zij op zondag naar de Efteling zijn geweest’

Een open toelatingsbeleid vraagt volgens Jan Macdaniel om een andere benadering.

Wijziging

Macdaniel stipt een actueel vraagstuk aan. ‘Als gevolg van externe ontwikkelingen is een aantal schoolbesturen in gesprek over hun toelatingsbeleid. Een reden is de krimp op het platteland. In dorpen waar van oudsher een openbare, een protestants-christelijke en een reformatorische school naast elkaar konden bestaan, doet zich nu de situatie voor dat alleen de reformatorische school overgebleven is in het dorp. Ouders die eerst voor een protestants-christelijke school kozen, kloppen nu aan bij de reformatorische. Deze scholen hadden aanvankelijk een gesloten toelatingsbeleid, maar hebben dat gewijzigd in een open bestel waarin ouders de grondslag respecteren. Daarnaast kan ook de reformatorische school met opheffing worden bedreigd door een teruglopend leerlingaantal. Dat kan ook een reden zijn om het beleid te wijzigen. In een aantal steden is dat gebeurd.’

Macdaniel ziet wel een verandering binnen de reformatorische scholen op het gebied van het toelatingsbeleid. ‘Er ontstaat meer openheid. Scholen zijn zich er meer van bewust dat zij een Boodschap hebben die gehoord mag worden.’

Wetsvoorstel

Een aantal partijen in de Tweede Kamer wil wettelijk regelen dat alle scholen de plicht krijgen om leerlingen te accepteren. Dat betekent dat niet alleen openbare scholen alle leerlingen moeten aannemen, maar voortaan ook de bijzondere scholen. Maakt Macdaniel zich grote zorgen over het initiatief? ‘Wat me stoort is dat het initiatief “toelatingsrecht” wordt genoemd, terwijl het neerkomt op een acceptatieplicht. Ik heb vooral principiële bezwaren. Door dit wetsvoorstel wordt het grondwettelijk recht van artikel 23 een uitzondering.’

Personalia

Mr. Jan Macdaniel MA studeerde Rechten aan de Universiteit Leiden en Theologie aan de Universiteit van Utrecht en de PThU in Amsterdam. Als jurist bij de Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs (VGS) is hij gespecialiseerd in toelatingsbeleid en benoemingenbeleid. Tevens is hij deskundig op het gebied van statuten, reglementen en aansprakelijkheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen