Het Piëtisme

De vorige keer zagen we reeds dat het Piëtisme een reactie is op de veruitwendigde leer. Er was in de kerk immers een verstarde orthodoxie ontstaan. Men had de zuivere leer, en daar had men genoeg aan. Op de noodzakelijkheid van het beleven van die leer, met andere woorden, op het toepassend werk van de Heilige Geest, werd al minder nadruk gelegd.

Het gevolg was ook een verwereldlijking va; n het leven, want waar de bevinding wijkt, gaat vanzelf het leven veroppervlakkigen.

En nu zeiden we, de reactie op deze veruitwendiging was het Piëtisme. In Duitsland heeft deze stroming een hoge vlucht genomen. De man, van wie het eigenlijk uitging was Philip Jacob Spener, een predikant, die in Frankfort, Dresden en Berlijn heeft gestaan.

Als reactie op de veruitwendiging in de kerk, waar men aan de verstandelijke toestemming van de waarheid genoeg had, bevorderde hij het samenkomen in gezel- .schappen, in conventikels, om zo weer meer het bevindelijke leven op de voorgrond te brengen. Bovendien schreef hij een boek, getiteld „Vrome Verlangens", waarin hij te velde trok tegen de verwereldlijking van het leven. In dit werk stelde hij verschillende middelen voor, om deze wereldgelijkvormigheid te bestrijden. Hij legde er de nadruk op dat er meer aan Bijbelstudie moest worden gedaan, persoonlijk, maar ook in onderlinge samenkomsten, er moest minder strijd zijn over allerlei punten, maar meer liefde, minder geleerdheid, maar meer godzaligheid.

Hoewel zijn streven felle bestrijding vond, kwam het toch zover, dat er aan de Universiteit van Halle een' theologische faculteit kwam voor de opleiding van predikanten, die Piëtistisch georiënteerd was.

Aan deze faculteit werd onder invloed van Spener tot hoogleraar benoemd, August Hermann Francke (1663— 1727).

Deze Francke was meer organisator dan Spener en daarom liet hij het niet alleen bij het bevorderen van de gezelschappen. Hij besloot in een kamer van zijn pastorie een school te beginnen voor arme kinderen.

In korte tijd groeit uit dit kleine stekje de machtige eik van de bekende „Hallese Stichtingen".

Deze stichtingen bestonden uit een lagere school, een middelbare school, een ziekenhuis, een weeshuis, waaraan verbonden een drukkerij enz. Meer dan 2200 leerlingen bezochten deze school, en een groot aantal wezen was in het weeshuis opgenomen. Alles stond onder de leiding van de straks genoemde Francke. Zo werd Halle dus het bolwerk van het Piëtisme.

Francke was ook de voorloper, van wat tegenwoordig de „Inwendige Zending" is, zoals die bijv. in onze gemeenten wordt gedreven en waarbij broeder van de Panne steeds werkzaam is.

Uit al dit streven blijkt dus het kenmerk van het Piëtisme om tegenover de verwereldlijking en veroppervlakkiging de nadruk te leggen op de werken, op het leven, „Toon Mij uw geloof uit uw werken".

Ook werd tegenover de objectieve kerkleer, de nadruk gelegd op de noodzakelijkheid van de toepassing, op de subjectieve beleving dus.

Dit alles was echter niet van eenzijdigheid vrij. De weg der bekering werd namelijk in een systeem gewrongen, en als men daaraan niet beantwoordde, was het niet goed. Francke stelde zijn eigen bekering normatief voor iedereen.

Bovendien krijgt men de indruk dat de werken, waarop Francke zo de nadruk legt, het leven der heiligmaking dus, het tonen van het geloof uit de werken, meer het karakter dragen van een wettische- dan van een ware evangelische heiligmaking.

De opvoeding in de Hallese stichtingen droeg dan ook een zeer wettisch, streng en somber karakter. Ook kreeg men meer en meer in dit Piëtisme de scheiding tussen Woord en Geest. Het Woord werd de „dode letter", en de bevinding stond vaak los van 't Woord, en dat, terwijl de ware bevinding toch de subjectieve beantwoording door Gods Geest is, aan de objectieve openbaring in het Woord. De Heere werkt nooit buiten Zijn Woord om, maar alleen door Woord en Geest.

Vlaardingen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen