Rondom de doopvont

(1)

Enige jaren geleden is de uitgave verschenen: Bij brood en beker, leer en gebruik van het Heilig Avondmaal in het Nieuwe Testament en in de geschiedenis van de westerse kerk. Het was een standaardwerk van 465 bladzijden, door een aantal deskundigen geschreven. Thans is verschenen: Rondom de Doopvont. Uitgave: Uitgeverij De Groot - Goudriaan. Een standaardwerk van ruim 600 bladzijden, waaraan ook een aantal deskundigen hun bijdrage hebben geleverd. Het is uiterlijk een zeer • mooi uitgevoerd boek met heldere leesbare letters, in een licht-gele stevige band, .waarop een doopvont staat met een vogel erboven, het symbool van de Heilige Geest.

Ik 9eem eerst over wat er staat geschreven op de achterzijde, dan weet de lezer iets waar het in dit boek over gaat: Dit fraai uitgevoerde boe, k over de Heilige Doop vormt een eenheid met Bij brood en beker. In Rondom de Doopvont wordt eerst een uitleg gegeven van instelling en gebruik van de doop in het Nieuwe Testament. Daarna volgt een uitvoerige beschrijving van de geschiedenis van de doop in de twintig achterliggende eeuwen. Hierin vindt u vele interessante passages, hoogte- en dieptepunten. Vanaf de tijd van de vroege kerk tot aan de jongste geschiedenis van charismatische en pinksterbeweging heeft de doop immers altijd een belangrijke rol gespeeld in de kerk. Het laatste gedeelte van het boek geeft een uitleg van het doopformulier. Een persoonsnamen- en tekstregister completeren dit prachtige standaardwerk over de Heilige Doop. Voor iedere kerkganger een waardevol naslagwerk.

Tot zover de aankondiging op de achterzijde van het boek zelf Het boek staat onder redaktie van Prof Dr. W. van 't Spijker, Dr. W. Balke, Drs. K. Exalto en L. van Driel, terwijl er nog 9 andere medewerkers zijn.

In het Woord vooraf van de redactie staat o.a.: „Waar de avondmaalstafel in de meeste gevallen slechts toegankelijk is voor de leden van de eigen kerkgemeenschap kennen wij, wanneer het om de christelijke doop gaat, een zeer ruime praktijk. Het behoorde tot de uitzonderingen, die verbazing opriepen, wanneer met overging tot herdoop. Zo lijkt de doop een algemeen aanvaard en breed oecumenisch teken en slechts weinig vermoeden wij hoezeer de verscheidenheid in het theologisch denken en in de kerkelijke praktijk juist hier diep ingrijpend genoemd moet worden.... de doop leidde ook tot bijzonder harde discussies, waaraan elke vorm van tederheid scheen te ontbreken. Ook dit is echter geen wonder: de hele theologie komt los in de enkele druppels water ter besprenging; de leer van de kerk, de belijdenis van Christus, het werk van de Heilige Geest, ja welk onderdeel van de theologie heeft geen verbinding met dit sacrament."

Het eerste artikel is: De doop volgens het Nieuwe Testament, van Prof. Dr. Versteeg uit Apeldoorn. Het is een bijdrage van 124 bladzijden. Het is het exegetisch gedeelte van dit boek. Alles wat exegetisch over de doop in het Nieuwe Testament te vinden is, kan men in dit artikel wel lezen. Prof. Versteeg heeft er veel werk van gemaakt. Over naamgeving, historische achtergrond, de besnijdenis, de doop van Johannes de Doper, de proselietendoop. Verder wordt er over vele teksten geschreven uit de Evangeliën, Handelingen en uit de Brieven van Paulus en Petrus. Uiteraard is dit een artikel dat meer als naslagwerk kan gebruikt worden voor de exegese van sommige teksten. Versteeg geeft over sommige teksten nogal een uitvoerige exegese. Verder zijn er teksten waarover de kerk door de eeuwen nogal verschillend heeft geëxegetiseerd. Dit zal wel zo blijven. Trouwens op gereformeerd terrein geldt van ouds de steling, dat de exegese vrij is, mits het blijft binnen het raam van de belijdenis. Ieder die daarom ernst met een tekst maakt wat betreft de exegse, zal dan ook nooit met één commentaar afkunnen. Te waarderen is, dat Versteeg zoveel mogelijk de exegese doet vanuit de achtergrond van het Oude Testament.

Het volgende artikel: De doop in de vroege Kerk van Dr. J. H. van 'de Bank is korter, 15 bladzijden. Met dit artikel begint het historisch gedeelte dat verder het gehele boek bevat. Dit artikel schrijft over de doop en alles wat daar mee te maken heeft tot en met de 4e eeuw. Het eindigt met de strijd van Augustinus tegen de Donatisten en tegen de Pelagianen. De donatisten achtten de geldigheid van de sacramenten afhankelijk van de persoonlijke zuiverheid van de ambtsdragers; zij erkenden de doop door in hun ogen onwaardige bedienaren niet en doopten dan opnieuw die tot hun overkwamen. Augustinus erkende echter

de doop buiten de Katholieke kerk wel als geldig en wilde dan geen herdoop, mits gedaan in de doop van de Vader, van de Zoon en van de Heilièe Geest, en wie de doop bedient kan onmogelijk het werk van de Drieënige God in de weg staan of zelfs verhinderen. Wel stelde Augustinus dat de werkzaamheden van de doop verbonden zijn aan de Geest en deze werkt slechts binnen de kerk.

De Pelagianen verwierpen resoluut de leer van de erfzonde, elk mens wordt geboren zoals Adam geschapen is, met een vrije wil om het goede of het kwade te kiezen. Zonde komt voort uit de macht van de verleiding. Ieder mens kan zich de genade waardig maken door het goede te betrachten en Christus als voorbeeld te volgen. De kinderdoop achtten zij wel niet verkeerd, maar niet nodig voor vergeving van de zonden, maar eerder als een heiliging om het Koninkrijk der hemelen binnen te gaan.

Augustinus beklemtoonde echter zowel de van Adam geëerfde erfzonde als schuld voor God en tevens de door de mens zelf gedane zonden als schuld voor God. In het sacrament zag hij het zichtbare Woord, de zichtbare vorm van de onzichtbare genade. Voor Augustinus is de doop dan ook van het allergrootste gewicht, niet vanwege het water, want dit geeft geen genade, maar vanwege het Woord. Ook de handelingen van de doop als teken alleen geven' geen genade, maar Christus verleent door dit teken de werking van Zijn Geest, Die het geloof schenkt.

, , Iets anders is het sacrament van de doop en iets anders is de bekering van het hart, maar het heil van de mens bestaat uit de vereniging van die beide." (Augustinus in De Baptismo, de leer van de Heilige Doop.) De doop is geen eindstation, wat in het sacrament wordt beloofd en verzegeld, moeten worden gevolgd door de bekering van het hart en een persoonlijk geloof (blz. 165).

Tot zover dit eerste artikel. D.V. in een volgend nummer het vervolg.

de G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen