Zacharias Ursinus

KERKGESCHIEDENIS

Het leven, de levensloop en de betekenis van Ursinus te beschrijven in dit artikel is niet mogelijk. Wat heeft deze getrouwe knecht des Heeren in de ruim 48 jaren, die hem warerL toegemeten, zonder te rusten, dapper gestreden voor de heilige zaak van zijn Koning; We zouden hem niet anders kunnen betitelen als een in Gods Woord gegrond evangelisch theoloog.

Zacharias werd op 10 juni 1534 te Breslau geboren. Zijn vader was stadsambtenaar. We zouden zeggen: van sociale zaken.

Zijn zoon, die, nog geen 16 jaar oud, naar Wittenberg reisde om daar theologie te gaan studeren, kon dat alleen, doordat de stad Breslau hein een studiebeurs gaf en enkele, de familie Ursinus goedgezinde, rijke lieden, af en toe ook bijsprongen. Zacharias, die tot augustus 1557 in Wittenberg gebleven is, is zijn vaderstad en zijn weldoeners zijn leven lang dankbaar gebleven voor de hem verleende financiële bijstand.

Melanchton nam de 15-jarige Breslauer een examen af. Ja, Zacharias kon de colleges gaan volgen. Een zegen voor de jonge student, dat hij geheel werd opgenomen in een kleine kring, die „Meester Philipp" (Melanchton) omringde. Ursinus heeft voor Melanchton de hoogste achting en hartelijke liefde behouden tot zijn laatste snik. Na zijn studie in Wittenberg voleindigd te hebben (1557), reisde de jonge theoloog met Melanchton mee naar Worms; woonde daar een godsdienstgesprek bij; vertrok vervolgens over Straatsburg, Bazel, Zurich en Geneve naar Parijs. In Zurich ontstond een hechte vriendschap met Peter Martyr, in Geneve met Calvijn en Beza. In Parijs volgde Ursinus de beroemde colleges in de Hebreeuwse taal.

In het najaar van 1558 roept de raad van Breslau Ursinus om daar les te komen geven. Bovendien hoopt men, dat Melanchton's leerling in de jonge evangelische gemeente rust kan brengen. De strijd over de Avondmaalsleer verdeelt haar.

Helder en klaar (een kenmerk van alle geschriften van Ursinus) schreef de jonge theoloog (hij was toen 25 jaar) zijn stellingen, die geheel overeenkwamen met de Avondmaalsleer van Calvijn.

Ursinus verlangde terug naar Wittenberg. Het werd hem toegestaan. Maar het overlijden van Melanchton (19 april 1560) deed Ursinus besluiten, naar Zurich te gaan om bij Peter Martyr zich te bezinnen op tal van vraagstukken, die in die tijd aan de orde werden gesteld. In Zurich koos Ursinus met volle overtuiging de zijde van Calvijn en Beza.

Dan roept keurvorst Frderik III Ursinus naar Heidelberg. Op 25 augustus 1562 promoveerde Ursinus tot doctor in de theologie en wordt hij geroepen, dogmatiek te doceren. Een belangrijke opdracht. Aan Ursinus werden 70 theologische studenten toebetrouwd.

De kerkeraad droeg aan^Ursinus het houden van de catechismusprediking op. Op zondagmiddag.

We weten, hoe Frederik III aan hem en zijn collega Olevianus het opstellen van de catechismus (gereed in januari 1563) opdroeg. Ursinus heeft ook zijn aandeel gehad in de opstelling van de Paltsische kerkenorde, waarin de Heidelbergse Catechismus geheel is opgenomen. (Gereed in november 1563).

Spoedig na 1563 breekt de strijd los tegen deze catechismus en dan met name tegen de zondagen 28, 29 en 30, die handelen over het Heilig Avondmaal. Dat zou indruisen tegen artikel 10 van de Augsburgse Confessie. En op deze belijdenis berustte de z.g. godsdienstvrede van Augsburg. Daar plaatste Frederik III zich nu buiten. Dus alleen de lutherse kerken hadden recht van bestaan.

Ursinus is het dan, die Heidelberg tegenover het lutherse Duitsland verdedigt. Neen! We vallen hier in Heidelberg niet de Augsburgse Confessie afl Hier hebt u de bewijzen.

Van de zijde der luthersen werd het een onheilige machtsstrijd. Het is een wonder, dat Frederik III door het geloofde vijand op de Rijksdag van 1566 tot zwijgen heeft mogen brengen. Van Ursinus had dit alles tè veel gevergd. De keurvorst draagt de dogmatiek-coUeges op aan Hieronymus Zancheüs. Hij heeft Ursinus hard nodig in de felle en hoogst onverkwikkelijke strijd, die in de Palts uitbreekt over de kerkelijke tucht. Met name komt vraag 81 aan de orde: „Voor wie is het Heili g Avondmaal ingesteld? "

Terwijl deze strijd een hoogtepunt bereikt , blijkt plotseling, dat de tegenstanders van antwoord 81 ook mannen telt, die de Drieëenheid Gods loochenen. Er is er zélfs één, die Mohammedaanse neigingen vertoont. Groot tumult!

Temidden van dit alles neemt de Heere de Godzalige Frederik weg. Op 26 oktober 1576. Zijn zoon Lodewijk ziet het als zijn voornaamste taak, het werk van zijn vader, ook op kerkelijk terrein, tot de grond toe af te breken. Op 7 oktober 1577 krijgt ook Ursinus het bevel, zo spoedig mogelijk te verdwijnen.

Waarheen nu met zijn vrouw en zoon? Ursinus was onbemiddeld. Naar Zwitserland? Hij kan professor in Lausanne worden. Vader Frederik III had zijn zoon Ernst Casimir op het hart gebonden (op zijn sterfbed), alles te doen om Ursinus bij zich te houden. Zo trok Ursinus naar Neustadt, waar Ernst Casimir een theologische school stichtte.

Wel werd Ursinus verzocht door alle kerken, die de calvinistische reformatie in geheel Europa waren toegedaan, één gemeenschappelijke belijdenis op te stellen. Een zeer van groot vertrouwen getuigende opdracht! Ursinus heeft hieraan geen gevolg kunnen geven. Hij was moe en voelde zich ziek. Op 6 maart 1583 nam de Heere Zijn knecht weg. Eeuwige vrede! Wat zal dat voor hem geweest zijn!

In het koor van de kerk van Neustadt rust zijn stof tot de jongste dag.

P.K.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen