Het apostolicum

(4)

Ons Apostolicum

We hebben gezien, dat het belijden in de huidige vorm eigenlijk in de loop der jaren van de eerste christengemeenten gegroeid is. Het is in feite ontstaan uit de trinitarische doopsformule, waaraan in de loop der eeuwen steeds iets werd toegevoegd, al naar gelang de behoefte was in een plaatselijke of regionale omgeving. Ieder had een eigen opleiding van de catechumenen met als afsluiting het belijdenis doen met de geloofsbelijdenis, die daar gebruikt werd. Aanvankelijk heel eenvoudig wat de opzet aangaat. Een geschrift uit ca. 150 vermeldt:

In de Vader, de Regeerder van het heelal en in Jezus Christus, onze Verlosser, In de Heilige Geest, de Trooster In de Heilige Kerk, en in de vergeving van zonden.

Uit 217 is ons van Rome bekend de volgende ondervraging bij de geloofsbelijdenis na de Heilige Doop: "Gelooft ge in God de Vader, Die alles regeert? Gelooft ge in Christus Jezus, de Zoon van God, Die werd geboren door de Heilige Geest uit de maagd Maria, Die werd gekruisigd onder Pontius Pilatus en is gestorven en ten derde dage weder opstond uit de dood en is opgevaren ten hemel en is gezeten aan de rechterhand van de Vader en zal komen om te oordelen de levenden en de doden? Gelooft ge in de Heilige Geest, in de heilige Kerk en in de opstanding des vleses? " Elk van deze vragen werd dan beantwoord met "Ik geloof'.

De oudst bekende tekst en die het meest op ons belijden lijkt is het zogenaamde Symbolum Romanum. Van welke datum dit belijden is, is niet met zekerheid te zeggen. Men gaat er nu van uit, dat het al vroeg in de kerk gebruikt werd, omdat er nog niets van strijd in te merken is tegen de dwaling van Marcion, die omstreeks 150 met zijn verderfelijke leer naar voren kwam, namelijk, dat de Schepper-God van het O.T. een ander was dan de goede God van het N.T. Dit is namelijk wél te merken in de geloofsbelijdenis van Nicea van 325, waar uitdrukkelijk beleden wordt: "Ik geloof in één God".

Deze oude vorm had dan de volgende inhoud: (We hebben volledigheidshalve onze gebruikte twaalf artikelen erin verwerkt, door deze toevoegingen tussen haakjes te plaatsen.):

1. Ik geloof in God de Vader, de Almachtige, (Schepper des hemels en der aarde)

2. en in Jezus Christus, Zijn eniggeboren Zoon, onze Heere,

3. Die geboren (ontvangen) is uit de Heilige Geest, (geboren uit) en de maagd Maria.

4. (Die geleden heeft) onder Pontius Pilatus is gekruisigd (gestorven) en begraven (nedergedaald ter hel)

5. ten derde dage wederom opgestaan van de doden

6. opgevaren ten hemel

7. zittende ter rechterhand (Gods) des (almachtigen) Vaders.

(artikel 6 en 7 zijn in onze versie samengevoegd tot één artikel, namelijk het zesde. Dit wordt met het laatste artikel gelijk getrokken, omdat in deze oude formule het artikel van het eeuwige leven gemist wordt)

8. vanwaar Hij komen zal om te oordelen de levenden en de doden.

9. (Ik geloof) en in de Heilige Geest

10. (Ik geloof) een heilige (algemene. Christelijke) Kerk (de gemeenschap der heiligen)

11. vergeving der zonden

12. wederopstanding des vleses. (12 en een eeuwig leven).

Deze vorm van belijden en deze indeling vinden we steeds terug bij verschillende andere belijdenissen, die later opgesteld en ons bekend zijn. Ons apostolicum, in de huidige vorm, de zogenaamde Textus Receptus, komt het eerst voor in een geschrift, dat voorkomt in het begin van de achtste eeuw. Sinds de twaalfde eeuw is deze belijdenis de algemeen gebruikelijke in de Roomse Kerk. Deze is door de Reformatie als zodanig overgenomen en werd het uniforme kenmerk van de Christelijke Kerk als een eocumenisch belijden en dus als algemeen belijdenisgeschrift.

De aanvullingen, die aan het Romanum werden toegevoegd, zijn niet ontstaan in de periode van de laatste decennia van zevende en het begin van de achtste eeuw, maar zijn er ingevoegd op grond van andere belijdenissen, die toen gebruikt werden op diverse plaatsen. We zullen in de volgende afleveringen, als we elk gedeelte van de twaalf artikelen gaan bespreken, ook meer bij de historische achtergrond daarvan stilstaan.

Voorlopig mogen we dus vaststellen uit de ons ter beschikking staande gegevens, dat het apostolicum, zoals dat onder ons gebruikt wordt eigenlijk een uitkristallisering is van de onderscheiden belijdenissen der eerste Christelijke gemeenten. De grondvorm is veelal hetzelfde en aanvankelijk heel summier op grond van de trinitarische doopsformule. Het betekent ook, dat het een formulering is die door strijd in de eeuwen van de eerste christen-gemeenten haar beslag heeft gekregen.

Het moet ons verwonderen, dat in die eeuwen de Heere zo trouw gezorgd heeft voor het behoud en de uitbreiding van Zijn gemeente. Er is verschrikkelijk veel tegenop gekomen door de bedreiging van veelsoortige ketterse en filosofische denkwerelden.

Ook de kritiek na de aanvaarding van de twaalf artikelen als een algemeen belijdenisgeschrift komt reeds direct na de reformatie openbaar. Het zou, zo stelden de critici, enerzijds te uitgebreid en anderzijds te summier zijn, of zaken, die niet ter zaligheid zouden dienen zijn erin opgenomen, zoals de maagdelijke geboorte en de nederdaling ter hel, terwijl de voornaamste stukken niet genoemd worden zoals erfzonde en de rechtvaardiging. Tot vandaag aan de dag duurt de kritiek voort en die aanslagen zullen voortduren, maar de Heere zorgt voor Zijn eer; Zijn Koninkrijk en Zijn wil zal uitgevoerd worden. Dat is uiteindelijk de vastheid van het apostolisch belijden.

Kampen,

Ds. P. Honkoop

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen