Gelezen over Zuid-Afrika

In het Kerkblad van de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland troffen wij een artikel aan van de hand van drs. R. Bisschop uit Veenendaal, getiteld: "Plaatsvervangende godsdienst". De heer Bisschop gaat in op het feit, dat velen van hun verzet tegen apartheid (en dan vooral in Zuid-Afrika) een soort godsdienst schijnen te hebben gemaakt. Wij laten genoemd artikel hieronder volgen.

Op zaterdag 16 juni 1990 bezoekt Nelson Mandela, vice-voorzitter van het African National Congress (ANC), gedurende 18 uur Nederland op uitnodiging van de Nederlandse regering. Dezelfde regering die kort geleden van mening was dat de Zuidafrikaanse president De Klerk niet ontvangen kon worden, omdat dat "voorbarig" en nog "te vroeg" zou zijn!

Nadat Mandela ontvangen was door verschillende leden van het kabinet, brachten hij en zijn vrouw een bezoek aan Hare Majesteit Koningin Beatrix en prins Claus. Vervolgens vertrok hij onder politiebegeleiding naar Amsterdam, waar hij vanaf het balkon van de schouwburg een menigte van 15.000 mensen toesprak. Een uitzinnige menigte die hem begroette als een halfgod, als een bovenaards wezen, blijkens krantenberichten, 's Middags verscheen hij in de vergadering van de partijraad van de PvdA. Mandela, het symbool van de strijd tegen de apartheid.

In zijn gesprekken, persconferenties en toespraken benadrukte hij één en andermaal de noodzaak om de economische en culturele sancties tegen Zuidafrikaanse regering te handhaven. Niet opheffen, was zijn boodschap, voordat in Zuid-Afrika een zelfde politiek systeem gevestigd is als in de Westerse landen. Pas dan is er sprake van een werkelijk vrij Zuid-Afrika. Dat was een mening die bij zijn publiek in goede aarde viel. De enige die in staat is om te beoordelen of en wanneer er een eind moet komen aan die sancties, is Mandela, volgens een uitspraak van de Nederlandse vice-premier Kok. Nota bene, niet het kabinet, niet de Tweede Kamer, maar Mandela!

Tot zover leek alles koek en ei. De verwarring onder zijn vereerders ontstond, toen Mandela vriendelijke woorden wijdde aan president De Klerk en hem bestempelde als een "integer man". Evenzo veroorzaakt Mandela's opstelling tegenover de huidige regering van Zuid-Afrika in anti-apartheidskringen onrust en onenigheid. Het lijkt erop alsof men z'n koers kwijt is, nu het ANC bereid blijkt te zijn tot gesprek met de blanke regering. Bosgra van het 'komité Zuidelijk Afrika' uitte zijn twijfel: "De Klerk zou plotseling het licht gezien hebben. Oké, maar dan alleen dankzij het feit dat het ANC en Mandela het licht hebben aangedaan!" Een andere anti-apartheidsclub, de 'Anti-Apartheid - Beweging Nederland' (AABN), voorheen blindelings volgeling van de ANCkoers, raakt intern verdeeld door het "mandelisme". Woordvoerder Pieterse van het actie-comité 'Shell uit Zuid-Afrika' (u weet wel: door benzineslangen door te snijden e.d.) vergelijkt de Zuidafrikaanse regering met een man die zijn eigen dochter verkracht, nog steeds. Een club als 'Lagere Overheden tegen Apartheid' (LOTA) erkent dat er veranderingen in Zuid-Afrika plaatsvinden, maar blijft vasthouden aan haar wens dat provincies en gemeenten bedrijven die zaken doen met Zuid-Afrika, zullen boycotten. Vervelend genoeg voor hen dwarsboomt de Nederlandse regering (gelukkig) nog steeds die plannen. In Zuid-Afrika zelf blijven mensen als bisschop Tutu en Allan Boesak ('gereformeerd predikant') eveneens pleiten voor de harde lijn tegen Zuid-Afrika. In een artikel in het NRC-Handelsblad wordt Boesak geciteerd: "Ik kan niet zo gemakkelijk terugtreden. Daar ben ik veel te gereformeerd voor. Gereformeerden hebben namelijk een sterk ontwikkeld gevoel voor de verantwoordelijkheid van de christen voor het openbare leven", 't Is maar wat je 'gereformeerd' noemt!

Als je al deze zaken op je in laat werken, dan verraadt die anti-apartheidbevlogenheid een geloof. Men gelooft in Nelson Mandela, de 'verlosser'; men gelooft in de anti-apartheid. Daarom worden de terroristi­ sche aanslagen van Mandela en z'n ANC goedgepraat en gerechtvaardigd als iets noodzakelijks! Halsband-moorden door groepen zwarten? "Noodzakelijk voor de bevrijding van de onderdrukte bevolking", heet het dan. Brandstichting, plundering en doodslag? "Onvermijdelijk; de collaborateurs (mensen uit de zwarte bevolkingsgroepen die met de blanke regering samenwerken en de gewelddadige koers van het ANC afwijzen) hebben er zelf aanleiding toe gegeven". Apartheid is 'zonde' volgens uitspraken van 'gereformeerde' theologen. Antiapartheid is een plaatsvervangende godsdienst geworden, een religie. Daarom ontstaat er ook zoveel verwarring wanneer iemand als Mandela zich 'gematigd' lijkt op te stellen tegenover de Zuidafrikaanse regering.

Het religieuze karakter van de antiapartheid is verklaarbaar als we beseffen dat bijvoorbeeld de moderne theologie horizontaal gericht is. De centrale vraag is niet meer: Hoe word ik met God verzoend, en hoe komt Hij aan Zijn eer, maar het gaat om menselijke gerechtigheid, om het menselijke heil en geluk hier en nu! De mens wordt op zichzelf teruggeworpen. 'Bevrijding' is niet de verlossing van Gods kinderen uit de macht van de satan, nee, bevrijding is de verlossing van de menselijke, aardse onderdrukking. Die onderdrukking heet 'zonde' en de onderdrukkers zijn duivels die vernietigd moeten worden. Dat zijn de dogma's van bijvoorbeeld de bevrijdingstheologie. Daarmee wordt de leugen tot waarheid verklaard. God en Zijn geopenbaarde Woord worden door de moderne mens uit het openbare en persoonlijke leven gebannen. En God geeft hem over aan het goeddunken van zijn eigen boos en moorddadig hart. Zo zoekt hij heil en houvast in een religieus gevoel waarin geen plaats is voor de Almachtige, Schepper van hemel en aarde, geen plaats voor Zijn Zoon Jezus Christus, Die toch de Enige Weg ten leven is.

Overigens is het niet zo dat het voorbeeld dat we hierboven uitwerkten de enige vorm van "plaatsvervangende godsdienst" is. De moderne 'godsdienst' is polytheïstisch, dat wil zeggen: zij kent vele 'goden'. Wie de afgelopen weken het ongeluk heeft gehad in kringen te (moeten) verkeren waar voetbal populair is, herinnert zich ongetwijfeld de wijding en spanning waarmee over de verschillende wedstrijden werd gesproken. Het leek soms een kwestie van leven of dood! Ook het voetbal kent, als een nieuwe religie, z'n eredienst (en slachtoffers, soms bijna letterlijk). Kijken we naar het politiek-maatschappelijk leven dan herkennen we daar eveneens de vele afgoden van deze tijd: materialisme, emancipatie-dwang, anti-discriminatie, ongebonden 'vrijheid', tolerantie, egoïsme, het is slechts een greep uit de vele vormen van moderne afgodendienst.

Zijn wij echter temidden hiervan door Gods genade wel het zoutende zout of de stad op de berg, waar Christus over sprak? (Matth. 5:13-16). Of zijn we als Gereformeerde gezindte als een blinde die de blinde leidt? (Matth. 15:12-14).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen