Geen beslissing nemen onder druk van publieke opinie

- overwegingen rond de landelijke campagne over orgaandonatie -

(4)

De problematiek van de orgaandonatie vormt niet slechts onderwerp van gesprek in Nederland. Niet alleen in ons kleine landje beïnvloedt de publieke opinie de meningsvorming van de enkeling. Om meer mensen te bewegen donor te worden, stuurde de Amerikaanse overheid vorig jaar bij de 70 miljoen belasting formulieren een codicil mee. Dit zal levens redden en de kwaliteit van levens verbeteren ", verklaarde een republikeinse senator, die als chirurg hart-en long transplantaties verrichtte voor hij de politiek in ging.

Ongeveer 50.000 Amerikanen staan op de wachtlijsten voor orgaantransplantatie. En iemand die zelf een hart of nier nodig heeft, staat spoedig positief tegenover via de medische wetenschap geboden mogelijkheid. Je zult maar staan aan het bedje van je kleine jochie of meisje dat misschien een paar jaar onbezorgd en lieftallig door het leven heen dartelde; en dan toch het leven langzaam zien wegsterven.

Het nemen van een beslissing om zelf een orgaan af te staan wordt minder makkelijk genomen dan dat wij andermans organen aanvaarden. Immers, "al wat iemand heeft, zal hij geven voor zijn leven". Toch is er principieel geen verschil.

Er zijn nog andere factoren die aandacht verdienen. Een van die aspecten - dat is misschien wel het voornaamste - ligt besloten in de vraag: op welk ogenblik treedt de dood in? Want dat is de keerzijde van de geboden mogelijkheid tot herstel van de een: er moet eerst een ander sterven.

Vraag en aanbod

Hoeveel Nederlanders dragen een donorcodicil? De schattingen lopen uiteen van tien tot vijfentwintig procent. Maar dat is niet voldoende om aan de behoefte aan organen en weefsels te voldoen. Nierpatiënten staan jarenlang op de wachtlijst voor een transplantatie, terwijl mensen met een slecht hart, lever of longen regelmatig overlijden doordat een donororgaan niet tijdig beschikbaar is. De invoering van de nieuwe Wet op de orgaandonatie en de informatie-en registratiecampagne moeten hier verandering in brengen. Om een paar cijfers te noemen: in 1995 werden er 98 harten aangeboden, waarvan er 65 geschikt bleken voor transplantatie. Van dit aantal gin­ gen er 24 naar het buitenland. Nederland importeerde vervolgens weer zeven harten, zo meldde enige tijd geleden het ANP.

Druk

In elk geval blijkt dat wij in onze maatschappij een beetje onder druk staan. Gelukkig niet zodanig dat de regering het "geen-bezwaarsysteem" heeft ingevoerd. Maar verschillende belangenorganisaties, waaronder de werkgroep De Wachtlijst Korter, zijn teleurgesteld over de afloop van de wetsbehandeling. Men vindt dat het geen-bezwaarsysteem een veel betere oplossing biedt.

Alle publiciteit over dergelijke uidatingen laat niet na invloed uit te oefenen op ons denken. De publieke opinie dringt er hoe dan ook op aan om dan tenminste het in de Wet op de orgaandonatie voorgeschreven systeem - iemand moet eerst uitdrukkelijk toestemming geven voor artsen organen kunnen uitnemen en transplanteren - positief te aanvaarden. "Laat je ook registreren; wordt donor!" Echter: ieder moet zelf zijn beslissing nemen. Voor Gods aangezicht. En niet overgehaald of omgepraat door anderen.

Onderkennen

Het is nodig om de druk van buitenaf te onderkennen. Met het oog op ons eigen besluit. Een onderzoek van de ­vakgroep Klinische en Gezondheidspsychologie van de Rijksuniversiteit ­Leiden uit 1996 zegt: "De gedachte moet overwogen worden, dat veel nabestaanden op het moment van donatie eenvoudig toegeven aan de druk van de situatie en de door hen ingeschatte autoriteit van het medisch personeel".

Maar er zijn ook realistische persberichten die de nood tonen, de media halen en mensen willen enthousiasmeren. Bij voorbeeld op deze manier: in 1996 zijn 581 transplantaties verricht in Nederland. Dit is een stijging van 4 procent vergeleken met het jaar daarvoor. Het aantal donoren steeg met twee van 226 naar 228. Ruim 1100 mensen wachten op een nieuw orgaan. En via een andere oftlciële mededeling: in 1995 kregen 48 mensen een ander hart. De gemiddelde wachttijd bedroeg 217 dagen. In 1993 en 1994 was dat nog gemiddeld 99 dagen. De kans dat iemand sterft terwijl hij op de lijst staat, wordt groter

De medisch-directeur van Eurotransplant, tevens voorzitter van de Stich- ting Donorvoorlichting verklaarde destijds: er overlijden jaarlijks meer dan genoeg jonge, gezonde mensen om te voorzien in het aantal benodigde donororganen. En de Ziekenfondsraad hoopt dat door een toename van multi-orgaandonoren meer harten beschikbaar komen, zo kwam begin 1997 openbaar.

Het taalgebruik stuit ons al spoedig tegen de borst. Soms lijkt het alsof het onderdelen betreft uit een autowrak. Maar dat is slechts een opmerking terzijde. De zaak zelf verandert er niet door.

Godsdienstige argumenten

Het zijn ook niet de eerste de besten die een pleidooi voeren voor donorschap. Met orthodoxe joden gevoelen 'ouderwetse' gereformeerden zich niet zelden in ethisch opzicht behoorlijk verwant. Zouden wij ons dus maar niet aansluiten bij rabbijn L.B. van de Kamp? Hij sprak eind 1995 tijdens een lezing in Numansdorp over de joodswettelijk "plicht" om een donorcodicil te dragen. Omdat de thora het leven van het allergrootste belang acht.

En mevrouw mr. E.P. van Dijk van het Juridisch Bureau Gezondheidszorg te Zwolle schreef in maart 1995 op de opiniepagina van het RD - de beslissing omtrent een toestemming of "geen-bezwaarsysteem" moest nog worden genomen - : "Het afstaan van een orgaan is een schenking. Het geschenk wordt geheel belangeloos gegeven in het belang van de ander Het betrachten van de naastenliefde is een persoonlijke verantwoordelijkheid. In gereformeerde kring wordt de gedachte dat bij orgaandonatie sprake is van een daad van naastenliefde breed aangehangen. Ook vanuit deze visie is er veel te zeggen voor een beslissysteem waarin de toestemming van de donor tot uitgangspunt wordt genomen". Op de aanvaardbaarheid van naastenliefde als criterium komen wij terug; in kritische zin.

De wachtlijsten worden inmiddels steeds groter. Mensen die aan een ernstige kwaal lijden die door orgaantransplantatie zou kunnen worden weggenomen, zien reikhalzend uit naar donoren. De groeiende medische kennis biedt steeds meer mogelijkheden. De publieke opinie bepleit doorgaans orgaandonatie. Ook joden en gereformeerden onderschrijven de noodzaak daarvan. Maar wij hebben ons besluit te nemen in persoonlijke verantwoordelijkheid tegenover onze Scheppen

Apeldoorn,

G. Roos.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen